Касцявы мозг[1] — цэнтральны орган кроваўтварэння, размешчаны ў губчатым рэчыве касцей і касцёвамазгавых поласцях пазваночных жывёл і чалавека. Выконвае таксама функцыі біялагічнай аховы арганізма і косцеўтварэння.

Касцявы мозг

У чалавека касцявы мозг паяўляецца на 2-м месяцы эмбрыянальнага развіцця ў закладцы ключыцы, на 3-м месяцы — у лапатках, рэбрах, грудзіне, пазванках і інш., на 5-м — функцыянуе як асноўны кроваўтваральны орган. Маса касцявога мозгу ў дарослага чалавека да 3700 г (3,4—5,9% ад масы цела). Складаецца з рэтыкулярнай тканкі, крывятворных і тлушчавых клетак; забяспечаны нервамі і крывяноснымі сасудамі.

Адрозніваюць чырвоны касцявы мозг (захоўваецца ўсё жыццё, яму належыць галоўная роля ў кроваўтварэнні, у чалавека складае каля 1,5% масы цела) і жоўты касцявы мозг (пераважна ўдзельнічае ў тлушчавым абмене). У касцях дзяцей да 7 гадоў пераважае чырвоны касцявы мозг. Ва ўзросце 18—20 гадоў у дыяфізах трубчастых касцей ён замяняецца жоўтым.

Спелыя клетхі крыві з касцявога мозгу праз сценку сінусоідных капіляраў паступаюць у крывяносную сістэму, няспелыя паяўляюцца пры парушэнні кроваўтварэння. Касцявы мозг выконвае ахоўную функцыю (рэтыкулярныя клеткі і клеткі эндатэлію сінусоідных капіляраў здольныя захопліваць іншародныя часцінкі з крыві і станавіцца макрафагамі). Функцыя косцеўтварэння праяўляецца пры загойванні пераломаў касцей.

Даследаванне касцявога мозгу дае звесткі для дыягностыкі і лячэння хвароб крыві (асабліва лейкозаў), злаякасных утварэнняў, многіх паразітарных інфекцый, прамянёвай хваробы, злаякаснага малакроўя. 3 дапамогай клетак касцявога мозгу, узятых ад донара, лечаць ад анеміі, прамянёвай хваробы, лейкозы і інш.

Зноскі

  1. Напісанне Касцявы мозг у адпаведнасці з Тлумачальным слоўнікам беларускай літаратурнай мовы. — Мн.: БелЭн, 2002. — С. 349.

Літаратура правіць

  • Іваноў Я. Касцявы мозг // БелЭн у 18 т. Т. 8. Мн., 1999.