Рэгуляцыя дыхання
Регуляцыя дыхання - узгодненае нейрагумаральнае кіраванне дыхальнымі мышцамі, якія паслядоўна здзяйсняюць дыхальныя цыклы - удых і выдых. Вядучая роля ў рэгуляцыі дыхання належыць дыхальнаму цэнтру (ДЦ). Па сучасных прадстаўленнях дыхальны цэнтр - гэта складаная шматузроўневая сукупнасць нейронаў, якія забяспечваюць аўтаматычную і адвольную рэгуляцыю дыхання і яго прыстасаванне да ўмоў існавання. ДЦ падзяляюць на чатыры ўзроўні арганізацыі - аддзелы мозга. Яго функцыі даследаваў у 1885 годзе М.А. Міслаўскі, а у 1923 годзе Лумсдан даказаў, што у вобласці ДЦ прадаўгаватага мозгу размешчаны інспіратарны (адказвае за ўдых) і экспіратарны (адказвае за выдых) аддзелы, а ў вобласці варола моста - цэнтр рэгуляцыі іх актыўнасці.
Узроўні рэгуляцыі дыхання
правіць| 1 | Спінальны аддзел | Спінны мозг | Кантралюе скарачэнне дыхальных мышц, праз уплыў вышэйлеглых аддзелаў. Яго цэнтры рэгуляцыі (L-мотанейроны) знаходзяцца у пярэдніх рагах. Дыяфрагма інервуецца мотанейронамі 3-4 шыйных сегментаў, міжрэберныя мышцы - 3-12 грудных сегментаў спіннога мозгу. | ||||
| 2 | Бульбарны | Прадаўгаваты мозг | Інспіратарны | Дарсальная (верхняя) і абедзве латэральныя (бакавыя) часткі прадаўгаватага мозгу: актывуецца з кожным удыхам | Задае рытм і глыбіню дыхання, пасылаючы імпульсы да рухальных нейронаў спіннога мозгу. Утрымлівае дыхальны цэнтр, які з'яўляецца двухбаковым і складаецца з двух функцыянальных аддзелаў. | Хема- і механарэцэптыўная сігналізацыя. | |
| Экспіратарны | Вентральная (ніжняя) частка прадаўгаватага мозгу: актыўны пры фарсіраванні выдыху. | ||||||
| Протабульбарны | Варола мост | Пнеўматаксічны цэнтр | Павялічвае частату дыхання і пакарочвае ўдых. | Утрымлівае панцінныя цэнтры, якія кантралююць і рэгулююць, а, менавіта, чаргуюць актыўнасць центраў удыху і выдыху прадаўгаватага мозгу, спрыяюць гладкаму пераходу фазы ўдыху ў фазу выдыху. | Прапрыарэцэптыўная сігналізацыя. | ||
| Апнейстычны цэнтр | Павышае глыбіню дыхання, актывуе і падаўжае ўдых | ||||||
| 3 | Супрапантыяльны | Лімбічная сістэма | Гіпаталамус | Задняя група ядраў | Павышае частату і глыбіню дыхання | Здзяйсняе сувязь дыхання з метабалізмам і тэрмарэгуляцыяй. | Звязвае дыханне з эмоцыямі і вегетатыўнай рэгуляцыяй органаў. |
| пярэдняя група ядраў | наадварот | ||||||
| Татламус | Забяспечвае змяненне дыхання пры болевых адчуваннях. | ||||||
| Мазжачок і Сярэдні мозг | Прыстасоўваюць дыханне да рухальнай актыўнасці. | ||||||
| 4 | Коркавы | Кара вялікіх паўшар'яў | Найбольшая роля належыць мотарнай і перадмотарнай зонам | Кантрольныя функцыі: адаптуе дыханне да змяненняў знешняга асяроддзя, дублюе аўтаматыю дыхальнага цэнтра. | Цэнтральныя станцыі аналізатараў | ||