Септарыёзы

Септарыёзы — група грыбковых захворванняў раслін, выкліканых мікраскапічнымі грыбамі, якія раней адносіліся да роду септорыя (Septoria), адсюль і назва. У цяперашні час у выніку малекулярна-генетычных даследаванняў некаторыя з гэтых відаў былі пераведзены ў іншыя таксоны, часта філагенетычна далёкія, але традыцыйныя назвы хвароб захаваліся. Септарыёз сустракаецца на сельскагаспадарчых раслінах, гародніне, дэкаратыўных раслінах, лясных дрэвах, а таксама на шматлікіх відах дзікарослых раслін. Яны з’яўляюцца небяспечнымі хваробамі сельскагаспадарчых культур, наносяць вялікія эканамічныя страты^[1] .

Некаторыя септарыёзы

белая плямістасць лісця чарніц (Septoria albopunctata)
септарыёз альстрамерыі (Septoria anthurii)
септарыёз хрызантэм (Septoria chrysanthemella, Septoria leucanthemi, Septoria obesa)
септарыёз гарбузовых (Septoria cucurbitacearum)
септарыёз флёксаў (Septoria phlogis, Septoria divarica)
септарыёз гартэнзіі (Septoria hydrangea)
септарыёз канопляў (Septoria cannabis)
септарыёз гладыёлусаў (Septoria gladioli)
септарыёз лісця буракоў (Septoria betae)
септарыёз лісця пшаніцы (польск.) (бел. (Mycosphaerella graminicola)
септарыёз коласу пшаніцы (польск.) (бел. (Phaeosphaeria nodorum)
септарыёз пятрушкі (Septoria petroselini)
септарыёз таматаў (польск.) (бел. (септорыя памідоравая (Septoria lycopersici))
септарыёз рададэндрана (Sphaerulina azaleae)
септарыёз сельдэрэю (польск.) (бел. (Septoria apiicola)
септарыёз сланечніка (польск.) (бел. (Septoria helianthi)
септарыёз соі (Septoria glycines)
септарыёз бульбы (септорыя памідоравая (Septoria lycopersici))
септарыёз жыта (Septoria secalis)^[2].
септарыёз грушы (Septoria piricola)
септарыёз парэчак і агрэсту (Septoria ribis)
септарыёз маліны (Septoria rubi)

Сімптомы

Асноўнай прыкметай септарыёзу з’яўляецца плямістасць лісця (польск.) (бел., але радзей плямы сустракаюцца і на іншых частках раслін. Плямы з’яўляюцца асобна, але часам яны зліваюцца паміж сабой, пакрываючы вялікую паверхню лісця. У залежнасці ад віду ўзбуджальніка плямы могуць быць круглымі, эліпсоіднымі, даўгаватымі або шматкутнымі, а таксама рознага колеру. Часам яны абмежаваныя ліставымі жылкамі. Яны часта маюць больш цёмную аблямоўку або жоўты арэол. Па меры развіцця ўзбуджальніка адбываецца некроз тканак ліста, у выніку чаго плямы становяцца ўсё больш цёмнымі; светла-карычневы, карычневы, карычневы чорны. Заражанае лісце жоўкне і, калі хвароба працякае моцна, заўчасна ападае. Пра тое, што гэта пляма, выкліканая грыбамі, сведчаць цёмныя дробныя (памерам у долі мм) грудкі пікнід^[3].

Меры аховы

Прадухіляюць захворванне галоўным чынам знішчэннем заражаных частак раслін, на якіх зімуе ўзбуджальнік. Для гэтага заражаныя часткі раслін выразаюць, а лісце дрэў зграбаюць і знішчаюць. Вялікае значэнне мае севазварот. У вырошчванні аднагадовых раслін аднаго віду на дадзеным полі павінен быць перапынак не менш за 2 гады. Даследаванні паказалі, што споры Septoria apiicola застаюцца жыццяздольнымі ў глебе на працягу 12 месяцаў. Варта выкарыстоўваць пратручванне насення. Калі гэта эканамічна апраўдана, з септарыёзам можна змагацца хімічнымі метадамі апырсквання. Звычайна для гэтага рэкамендуюць прэпараты медзі. Эфектыўнасць хімічнай барацьбы і апрацоўкі насення зменлівая і залежыць ад віду і штаму ўзбуджальніка^[4].

Крыніцы

↑ Selim Kryczyński (польск.) (бел., Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Choroby roślin uprawnych, t. 2, Poznań: PWRiL, 2011, ISBN 978-83-09-01077-7
↑ Zbigniew Borecki (ВД) (бел., Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6
↑ Agata Wołczańska. Grzyby z rodzaju Septoria w Polsce. — Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013. — 389 с. — ISBN 978-83-7784-428-1.
↑ Agata Wołczańska. Grzyby z rodzaju Septoria w Polsce. — Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013. — 389 с. — ISBN 978-83-7784-428-1.

Літаратура

Натальина О. Б. Болезни ягодников. — М., 1963
Семенов А. Я., Абрамова Л. П., Хохряков М. К. Определитель паразитных грибов на плодах и семенах культурных растений. — Л., 1980

[:1-1] Selim Kryczyński (польск.) (бел., Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Choroby roślin uprawnych, t. 2, Poznań: PWRiL, 2011, ISBN 978-83-09-01077-7

[2] Zbigniew Borecki (ВД) (бел., Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6

[3] Agata Wołczańska. Grzyby z rodzaju Septoria w Polsce. — Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013. — 389 с. — ISBN 978-83-7784-428-1.

[4] Agata Wołczańska. Grzyby z rodzaju Septoria w Polsce. — Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013. — 389 с. — ISBN 978-83-7784-428-1.

[1]

[2]

[3]

[4]