Удзельнік:Хомелка/Беларускія НП/Акцябрскі раён
Утвораны 28.6.1939 г. на ПнУ Беларускага Палесся ў складзе Палескай вобл. з цэнтрам у в. Карпілаўка, з 31.8.1954 г. — г.п. Акцябрскі. 3 20.9.1944 г. ў Бабруйскай, з 8.1.1954 г. ў Гомельскай вобл. 25.12.1962 г. скасаваны, тэр. далучана да Светлагорскага района, а 30.7.1966 г. адноўлены. На Пд мяжуе з Петрыкаўскім і Калінкавіцкім, на У — з Светлагорскім районам Гомельскай вобл., на Пн — з Бабруйскім і Глускім районамі Магілёўскай вобл., на 3 — з Салігорскім районам Мінскай вобл. Уключае г.п. Акцябрскі і 8 сельсаветаў: Валосавіцкі, Ламавіцкі, Любанскі, Ляскавіцкі, Акцябрскі, Парэцкі, Пратасаўскі, Чырвонаслабодскі. Пл. 1386 км2, насельніцтва 18,4 тыс. чал. (2004 г.). Рэльеф раўнінны. Рака Пціч (прыток р. Прыпяць) з прытокамі Арэсай і Нератоўкай, прытокі апошняй — Ветка і Бежыца. Пракладзены Слаўкавіцка-Ямінскі і Валожынскі асушальныя каналы. Праходзіць чыгунка Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін. Карысныя выкапні: торф, гліна, жвір, пясок. 55% тэр. займаюць лясы. Пад сельгасугоддзямі 32% тэрыторыі. 3 прамысловых прадпрыемстваў маслазавод, хлебапякарня, леспрамгас, спіртзавод, міжкалгасбуд, раённае аб'яднанне «Сельгастэхніка», дзяржплямстанцыя і інш.; 17 агульнаадукацыйных школ, прафтэхвучылішча, 25 бібліятэк, 37 клубных і 16 дашкольных устаноў, 56 спартыўных збудаванняў, 3 бальніцы, 18 фельч.-акушэрскіх пунктаў, 95 магазінаў і 27 прадпрыемстваў грамадскага харчавання.
АКЦЯБРСКІ — гар. пасёлак і чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), цэнтр Акцябрскага с/с і Акцябрскага района, 190 км ад Гомеля, 230 км ад Мінска, на р. Нератоўка (прыток р. Пціч), на 3 — канава Серабранская, злучаная з р. Пціч, вакол лес. Аўтадарогамі злучаны з Глускам, Азарычамі, Парычамі, Капаткевічамі. 8,1 тыс. жыхароў (2004 г.). Узнік 31.8.1954 г. ў выніку аб'яднання сумежных вёсак Рудабелка, Карпілаўка і Рудня, кожная з якіх мае сваю гісторыю. Вёска Рудабелка па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. пад назвай Рудыя Бялкі. У 1507 г. кароль Жыгімонт I Стары даў яе на 10 гадоў кн. Радзівілу, потым яна ва ўласнасці казны. У 1552 г. 99 дымоў. У 1560 г. ўпамінаецца ў сувязі з апісаннем яе межаў. 3 1588 г. ў арэндзе Ю.М.Зяновіча, затым А.М.Вішнявецкага, з 1661 г. — А.Г.Палубінскага, з 1685 г. зноў у валоданні Радзівілаў У маёнтку Радзівілаў мелася библиотека. У 1683 г. пабудавана царква, меліся карчма, лесапільня, рудня. У 1742 г. Мікалай Фаўстын Радзівіл аддаў у якасці фундушу в. Руда-Бела мясц. царкве. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, цэнтр Рудабельскай (з 1920 г. Акцябрскай) вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У склад воласці ў 1885 г. ўваходзілі 35 сяленняў з 570 дварамі. У маёнтку, што быў побач, у 1798 г. нарадзіўся М.ДзЛапа, які з 1819 г. служыў падпрапаршчыкам лейб-гвардыі Ізмайлаўскага палка і за ўдзел у Паўн. т-ве дзекабрыстаў быў зняволены ў Петрапаўлаўскую крэпасць. Памешчык А.Лапа меў у вёсцы ў 1855 г. 7242 дзес. сялібнай і ворнай зямлі, 2610 дзес. сенажацей і 1745 дзес. лесу. У 1863 г. заснавана нар. вучылішча (у 1891 г. 82 вучні). 3 1867 г. ў валоданні барона А.Я.Урангеля, потым — ген.-м. А.Ф. Ліліянфельда. Замест састарэлай у 1887 г. збудавана новая драўляная царква. 3 канца 19 ст. ў маёнтку дзейнічаў спіртзавод. У 1911 працавалі вінакурны і рэктыфікацыйны заводы (закрыты ў маі 1915 г.). 3 1916 г. дзейнічаў тэлеграф. У 1917 г. ў сяле і маёнтку 276 жыхароў 22.11.1917 г. створаны валасны рэв. к-т, які абвясціў сав. ўладу. У час акупацыі германскімі (1918 г.) і польскімі войскамі (1919—20 гг.) у Рудабельскай і суседніх валасцях Бабруйскага пав. захоўвалася сав. ўлада і гэта тэр. ў лютым—лістападзе 1918 г. насіла назву «Рудабельская рэспубліка», у ліку арганізатараў якой былі П.Д.Малаковіч, А.Р.Салавей, МАЛяўкоў. Летам 1918 г. ў Рудабелцы арганізаваны першы ў Беларусі партыз. атрад (400 чал., кіраўнікі М.К. і М.А. Ляўковы), які змагаўся супраць акупантаў. У канцы 1918 г. ў маёнтку арганізавана камуна, працаваў вадзяны млын. 16.1.1920 г. палякі спалілі Рудабелку. У гэтым жа годзе Рудабельская вол. перайменавана ў Акцябрскую. У былым маёнтку барона Урангеля быў створаны саўгас «Рудабелка». Вясковая школа 1-й ступені ў 1926 г. ператворана ў сямігадовую. У 1930 г. арганізаваны калгас. У сярэдзіне 1931 г. пачалося будаўніцтва чыгункі Бабруйск—Старушкі (здадзена ў эксплуатацыю ў 1932 г., участак Рабкор—Старушкі разбураны ў Вял. Айч. вайну і не адноўлены). Аснову рабочых брыгад складала моладзь Рудабельшчыны і суседніх раёнаў. У гонар працоўнай доблесці маладых рабочых ст. Ударная была перайменавана ў ст. Рабкор (рабочая асобая брыгада камсамольскіх аргцый раёна). Вёска Карпілаўка па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 10 двароў, 38 жыхароў, у складзе маёнтка Рудабелка. 3 1833 г. дзейнічаў касцёл. У 1863 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце, а ў 1906 г. для яе ўзведзены свой будынак. Паводле перапісу 1897 г. 57 двароў, 345 жыхароў, заезны дом. У 1908 г. 73 двары, 642 жыхары, царква, школа, малітоўны дом, касцёл, цагельня, млын, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. 3 28.6.1939 г. да 31.8.1954 г. цэнтр Акцябрскага района. Вёска Рудня вядома з 18 ст. У 1908 г. 37 двароў, 297 жыхароў. Гар. пасёлак Акцябрскі — цэнтр Акцябрскага района, з 25.12.1962 г. ў Светлагорскім районе, з 30.7.1966 г. зноў цэнтр Акцябрскага района Гомельскай вобл. Першым сакратаром райкома партыі з 1939 г. працаваў Ц.П.Бумажкоў — вядомы ў часы ваен. ліхалецця арганізатар і кіраўнік партыз. руху на Палессі. У Вял. Айч. вайну 22.6.1941 г. створаны штаб абароны раёна і ўзбр. атрад на чале з Бумажковым. 6.8.1941 г. Ц.П.Бумажкову і Ф.І.Паўлоўскаму — першым з партызан у Вял. Айч. вайну — прысвоена званне Героя Сав. Саюза. У сак.-крас. 1942 г. і з 24.1 да 27.6.1944 г. акупіраваны ням. захопнікамі. 2.4.1942 г. карнікі спалілі жывымі ў памяшканні клуба спіртзавода 643 жыхары (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму па вул. Бумажкова), расстралялі, а затым спалілі яшчэ 700 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму па вул. Савецкай), загубілі 600 жыхароў былой в. Рудня (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму за 0,5 км ад пасёлка, каля дарогі ў в. Азарычы), 3.4.1942 г. расстралялі і спалілі 486 жыхароў былой в. Карпілаўка (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму па вул. Гастэлы). Па сутнасці г.п. Акцябрскі быў цэнтрам партыз. зоны. Тут базіраваліся Акцябрскі падп. райком КП(б)Б, штаб 123-й партыз. брыгады імя 25-годдзя БССР, раённыя органы сав. улады, выпускалася газ. «Народны мсцівец», а ў лют. 1942 г. адбылася першая падп. раённая парт. канферэнцыя, на якой быў выбраны ваен. савет партыз. зоны. 12.12.1942 г. ням. авіяцыя падвергла бамбардзіроўцы вёскі Рудабелка і Карпілаўка. Вызвалены 27.6.1944 г. У баях за вызваленне райцэнтра і наваколля ў чэрв. 1944 загінулі 272 воіны Чырв. Арміі і 41 партызан (пахаваны на брацкіх могілках па вул. Савецкай). У 1969 г. ў гар. пасёлак перасяліліся жыхары суседняй в. Дзертка. Планіроўка квартальная, выцягнутая з Пд на Пн. Рака падзяляе пасёлак на паўн. і паўд. часткі. Асн. планіровачным ядром з'яўляецца цэнтр. плошча, дзе размешчаны адм. будынкі і гандл. цэнтр. На У у апошнія дзесяцігоддзі склаўся мікрараён, забудаваны 3- і 5-павярховымі жылымі дамамі. Адна з вуліц носіць імя В.А.Іванова — героя-піянера, удзельніка падполля ў Вял. Айч. вайну, закатаванага ням. карнікамі. У 1987—93 гг. узведзена 189 мураваных, катэджнага тыпу дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. Дзейнічаюць масласырзавод, аграпрамтэхніка, хлебапякарня, спіртзавод, лясгас, камбінат бытавога абслугоўвання, дзяржплямстанцыя, райаграпрамэнерга, міжкалгасбуд, вузлы паштовай і электрычнай сувязі, прамысл. аб'яднанні «Сельгастэхніка» і «Сельгасхімія», гідраметэастанцыя, цэнтр гігіены і эпідэміялогіі, цэнтр гісторыі і культуры (з 14.11.1995 г.), 3 сярэднія і муз. школы (адкрыта 1.9.1969 г.), карцінная галерэя (з 1990 г.), раённая библиотека, раённая бальніца, 3 дашкольныя ўстановы, прафтэхвучылішча сельскай гаспадаркі, цэнтр адпачынку. Цэнтр саўгаса «Акцябрскі». Выходзіць раённая газ. «Чырвоны Кастрычнік» (з 1939 г.). 23.1.1996 г. адкрыта Святатроіцкая царква. Радзіма аднаго з удзельнікаў Кастр. рэвалюцыі, грамадз. вайны і барацьбы за сав. ўладу на Беларусі А.Р.Салаўя (яго імя носіць вуліца ў пасёлку), аднаго з кіраўнікоў партыз. руху на Магілёўшчыне ў Вял. Айч. вайну П.С.Равякава (быў камісарам партыз. брыгады № 17 Магілёўскай вобл.) і ўдзельніка Мінскага падполля Л.Я.Адзінцова (яго імя носяць вуліцы ў Мінску і г.п. Акцябрскі). Да Вял. Айч. вайны ў складзе Акцябрскага с/с былі: в. Вежын, якую ням. акупанты ў лют. 1942 г. спалілі (30 двароў) і загубілі 70 жыхароў; в. Пераколле, якую ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 27 двароў і загубілі 76 жыхароў (не адрадзіліся, увекавечаны ў мемарыяльным комплексе «Хатынь»); в. Рудня, якую ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі (74 двары) і загубілі 341 жыхара (не адрадзілася); да 1969 г. — в. Дзертка, пасёлкі Калініна, Гарадзец, да 1971 г. — х. Вяцер, да 1974 г. — пас. Забоззе, да 1982 г. — х. Колбік, да 1987 г. — пас. Булец (не існуюць).
ВАЛОСАВІЧЫ - вёска, цэнтр Валосавіцкага с/с, за 22 км на ПдУ ад Акцябрскага, 25 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 185 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 167 гаспадарак, 445 жыхароў (2004 г.). Выяўленае археолагамі гарадзішча (за 1,2 км на ПдУ ад вёскі) сведчыць пра засяленне тутэйшых мясцін у далёкай мінуўшчыне. Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. У 1552 г. вёска, 95 жыхароў муж. полу. У 1560 г. ўпамінаецца ў дакументах аб межаванні. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 30 двароў, у складзе аднайменнага маёнтка, уладальнік якога памешчык С.Ф.Калчэўскі меў у 1840 г. 925 дзес. зямлі і 4 карчмы. Паводле рэвізскіх матэрыялаў 1850 г. 40 двароў, 297 жыхароў, у Рэчыцкім пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 54 двары, 586 жыхароў, царква, царкоўнапрыходская школа, хлебазапасны магазін, карчма. У 1908 г. 64 двары. У 1918 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. 3 20.8.1924 г. цэнтр Валосавіцкага с/с Азарыцкага, з 8.7.1931 г. Парыцкага, з 12.2.1935 г. Даманавіцкага, з 20.1.1960 г. Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага района Мазырскай (да 26.7.1930 г. і з 21.6.1935 г. да 20.2.1938 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 8.1.1954 г. Гомельскай вобл. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У Вял. Айч. вайну партызаны ў студз. 1942 г. разграмілі гарнізон, які стварылі ў вёсцы акупанты. Карнікі спалілі вёску і загубілі 137 жыхароў. 54 вяскоўцы загінулі на фронце. Цзнтр калгаса імя М.В.Фрунзе; сярэдняя школа, дзіцячы сад, Дом нар. творчасці, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, аддз. сувязі, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з дзвюх прамалінейных, паралельных паміж сабой вуліц, арыентаваных з ПдЗ на ПнУ і злучаных паміж сабой двума завулкамі. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1986—90 гг. узведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. У склад Валосавіцкага с/с уваходзілі да 1966 г. в. Дзерць, да 1969 г. в. Гуслішча, да 1974 г. в. Некрашы (не існуюць).
ВОЗЕМЛЯ — вёска ў Акцябрскім с/с, за 21 км на Пн ад г.п. Акцябрскі, 5 км ад чыг. ст. Ратміравічы, на аўтадарозе г.п. Глуск — в. Шкава, 190 км ад Гомеля, на Пд Валожынскі канал, на Пн мяжуе з лесам. 33 гаспадаркі, 48 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як сяленне ў Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. в. Слабодка (яна ж Воземля), 38 двароў, 249 жыхароў, царква, хлебазапасны магазін. У 1917 г. 86 двароў, 453 жыхары. У 1921 г. адкрыта школа, настаўніцай у якой некаторы час у 2-й палове 1920 г. працавала В.Я.Кліменка — прапраўнучка рус. паэта А.С.Пушкіна. 3 20.8.1924 г. да 16.7.1954 г. цэнтр Воземлянскага с/с Глускага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага района Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай вобл. У 1930 г. арганізаваны калгас «Праўда», працавала кузня. Вясковая пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 130 двароў 425 жыхароў. У Вял. Айч. вайну 18.7.1941 г. байцы знішчальнага батальёна пад камандаваннем Ц.П.Бумажкова сумесна з воінамі 66-га стралк. корпуса пад камандаваннем падпалк. Л.В.Курмашова, пры падтрымцы браняпоезда № 52 (на ветцы Бабруйск— Рабкор) разграмілі штаб ням. дывізіі, освободили веску, захапілі палонных і вял. трафеі, у тым ліку аператыўную карту з планам наступлення гітлераўскіх войск на Гомельска-Чарнігаўскім і Аршанскім напрамках, якая была перададзена ў штаб 21-й арміі. У крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 114 двароў і загубілі 61 жыхара. 23 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 289 жыхароў. У складзе падсобнага прадпрыемства райаграпрамтэхнікі (цэнтр — в. Шкава); пач. школа, клуб, библиотека, магазін. Планіровачна складаецца з дугападобнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі, да якой на Пн далучаецца кароткая, аднабакова забудаваная вуліца. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
ВОСПІН — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 29 км на ПдУ ад Акцябрскага, 32 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 259 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 6 гаспадарак, 6 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пачатку 20 ст. У 1922 г. ўзведзены будынак і адкрыта школа. У 1925 г. 39 двароў. У 1940 г. 63 двары, 324 жыхары. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 12 двароў і загубілі 30 жыхароў. 29 вяскоўцаў загінулі на франтах. Паводле перапісу 1959 г. 129 жыхароў. У складзе калгаса імя А.М.Горкага (цэнтр — в. Дзербін). Планіровачна складаецца з трох адасобленых, невялікіх участкаў бессістэмнай забудовы. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
ВУГЛЫ — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 27 км на ПнУ ад г.п. Акцябрскі, 14 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 170 км ад Гомеля, на р. Нератоўка (прыток р. Пціч) і аўтадарозе Парычы—Акцябрскі, на Пд меліярацыйныя каналы. 45 гаспадарак, 87 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 19 ст., у складзе маёнтка Качай-Балота Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1844 г. 12 двароў. У 1879 г. ўпамінаецца ў ліку сяленняў Чэрнінскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 33 двары, 216 жыхароў. У 1925 г. 45 двароў. У 1930 г. арганізаваны калгас імя М.І.Калініна, працавала кузня. У 1940 г. 65 двароў, 290 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1943 г. спалілі 18 двароў і загубілі 30 жыхароў. На франтах і ў партыз. барацьбе загінулі 20 вяскоўцаў, памяць аб якіх увекавечвае абеліск на зах. ускраіне (пастаўлены ў 1969 г.). Паводле перапісу 1959 г. 223 жыхары. У складзе калгаса «Усход» (цэнтр — в. Майсееўка); клуб, пач. школа, аддз. сувязі, фельч.-акушэрскі пункт, магазін. Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай шыротнай вуліцы, да якой з Пд далучаецца завулак. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.
ГАДУНІ — вёска ў Любанскім с/с, за 15 км на У ад Акцябрскага, 19 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 245 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Азарычы. 33 гаспадаркі, 63 жыхары (2004 г.). Вядома па пісьмовых крыніцах з 18 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. У 1775 г. кароль Станіслаў Аўгуст падараваў вёску М.С.Лопату. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 19 ст. ў маёнтку Качай-Балота. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1879 г. ўпамінаецца ў ліку сяленняў Чэрнінскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 21 двор, 172 жыхары. У 1908 г. 35 двароў, 229 жыхароў, у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1922 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1925 г. 53 двары. У 1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 74 двары, 296 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 48 жыхароў. У пач. снеж. 1943 г., калі сав. войскі ўступілі ў Акцябрскую партыз. зону, тут, паблізу вёсак Майсееўка, Гадуні і Любань, утварыўся разрыў у варожай абароне (каля 10 км), вядомы як «Рудабельскія вароты». Праз іх адбываліся прамыя зносіны паміж партыз. фарміраваннямі і часцямі 65-й арміі. 25 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 288 жыхароў. У складзе калгаса імя Ц.П.Бумажкова (цэнтр — в. Любань); магазін. Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ, да якой з Пн далучаюцца 2 кароткія прамалінейныя вуліцы. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
ГАРОХАВІШЧЫ - вёска ў Любанскім с/с, за 35 км на ПдУ ад Акцябрскага, 30 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 150 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 126 гаспадарак, 358 жыхароў (2004 г.). Выяўлены археолагамі курганны могільнік (5 насыпаў, 3 км на ПдЗ ад вёскі) сведчыць аб засяленні тутэйшых месц у глыбокай старажытнасці. Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 19 ст., калі вёска ўваходзіла ў склад маёнтка Дуброва. У 1857 г. 14 двароў, 99 жыхароў. У 1879 г. ўпамінаецца ў ліку сяленняў Дубровенскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 37 двароў, 225 жыхароў, у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Побач быў прыселак Гарохавішча (ён жа Гаравая Данілаўка), 4 двары, 29 жыхароў. У 1908 г. 46 двароў, 290 жыхароў. У 1925 г. 75 двароў. 3 21.8.1925 г. да 16.7.1954 г. цэнтр Гарохавішчанскага с/с Парыцкага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага районаў Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 120 двароў, 480 жыхароў. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі створаны ням. акупантамі ў вёсцы апорны пункт. Карнікі ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 130 жыхароў. У баях за вызваленне вёскі вызначыліся полк пад камандаваннем А.М.Валошына і наводчык гарматы Дж.Тураеў (прысвоена званце Героя Сав. Саюза). 38 вяскоўцаў загінулі на фронце. Пасля вызвалення некаторы час тут размяшчаўся штаб 354-й стралк. дывізіі, куды ў снеж. 1943 г. прыбылі з-за лініі фронту для каардынацыі сумесных дзеянняў камандзір партыз. злучэння І.Дз.Вятроў і камандзір 123-й партыз. брыгады імя 25-годдзя БССР Герой Сав. Саюза Ф.І.Паўлоўскі. Паводле перапісу 1959 г. 325 жыхароў. Цэнтркалгаса«1 Мая»; сярэдняя школа (у 1996 г. ўзведзены новы мураваны будынак), клуб, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, дзіцячы сад, аддз. сувязі, шавецкая майстэрня, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з амаль прамалінейнай, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі вуліцы, да якой на Пн далучаецца кароткая шыротная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1987 г. ўзведзены 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г.
ГАЦЬ — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 8 км на ПдУ ад Акцябрскага, 12 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 212 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы, на У і Пд меліярацыйныя каналы. 188 гаспадарак, 453 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 15 ст. як сяленне ў Мазырскім пав. Мінскага ваяв. ВКЛ. У 1495 г. ўпамінаецца ў Літоўскай метрыцы. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. 3 пач. 19 ст. ў складзе маёнтка Рудабелка, належала барону А.Я.Урангелю, потым ген.-м. А.Ф.Ліліянфельду. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 30 двароў, 115 жыхароў. У 1908 г. 39 двароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1921 г. адкрыта школа, для якой у 1922 г. выдзелены 2 дзес. зямлі. У 1924 г. 276 жыхароў. У 1929 г. арганізаваны калгас «Чырвоны партызан», з 1934 г. працавала кузня. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 48 двароў. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі створаны ням. акупантамі ў вёсцы апорны пункт. У крас. 1942 г. карнікі спалілі 9 двароў і загубілі 9 жыхароў. 41 вясковец загінуў на фронце. 3 20.9.1944 г. да 16.7.1954 г. цэнтр Гацкага с/с Акцябрскага района Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай вобл. Паводле перапісу 1959 г. 255 жыхароў. Цэнтр падсобнай гаспадаркі «Заазер'е» Акцябрскага раённага вытв. аб'яднання «Сельгасхімія»; жывёлагадоўчы комплекс, сярэдняя школа (у 1995 г. ўзведзены новы мураваны будынак), дзіцячы сад, Дом культуры, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, аддз. сувязі, сталовая, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ і забудаванай драўлянымі сял. сядзібамі. У 1991—92 гг. узведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. Адна з вуліц носіць імя ўраджэнца вёскі О.А.Драпезы — актыўнага змагара за сав. ўладу ў раёне (загінуў у 1941 г. ў баі супраць ням. дыверсантаў). Маці-гераіня Г.П.Каранова выгадавала 10 дзяцей.
ГРАБ'Е — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 22 км ад Акцябрскага, 29 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 252 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы, на 3 і Пн — меліярацыйныя каналы. 38 гаспадарак, 138 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. Пад 1560 г. пазначана ў сувязі з межаваннем, якое тут праводзілася. У 1750 г. 19 двароў, дзейнічала царква. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. Была цэнтрам аднайменнага казённага маёнтка. У 1850 г. ўзведзены новы драўляны будынак Раствабагародзіцкай царквы. Паводле рэвізскіх матэрыялаў 1857 г. 141 жыхар. У 1883 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце, а ў 1864 г. для яе пабудавана сваё памяшканне. У1885 г. 26 двароў, 216 жыхароў. Паводле перапісу 1897 г. 40 двароў, 280 жыхароў, царква. У 1908 г. 58 двароў, 463 жыхары, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 73 двары. 15.11.1920 г. вызвалена ад польскіх акупантаў. 3 20.8.1924 г. да 5.9.1929 г. цэнтр Граб'ёўскага с/с Азарыцкага района Мазырскай акр. У1930 г. арганізаваны калгас «Культура», працавалі 2 ветракі і кузня. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты стварылі ў вёсцы гарнізон, які партызаны 29.5.1943 г. разграмілі. 49 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 363 жыхары. У складзе калгаса імя С.М.Кірава (цэнтр — в. Ламавічы); клуб, библиотека, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ і забудаванай драўлянымі сял. сядзібамі. Радзіма засл. юрыста Беларусі В.І.Шалаенкава, доктара с.-г. навук, праф. Л.А.Халадок.
ДЗВЕСНІЦА - вёска ў Чырвонаслабодскім с/с, за 36 км на 3 ад Акцябрскага, 29 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 266 км ад Гомеля, на Пд і У сетка меліярацыйных каналаў, на Пн і 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Слуцк— Капаткевічы. 29 гаспадарак, 63 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. У 1908 г. фальварак, 1 двор, 9 жыхароў, у Ляскавіцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Актыўна забудавалася ў 1920-я г. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У Вял. Айч. вайну на востраве Добры і ва ўрочышчы Дзвесніца, што за 2 км на 3 ад вёскі, базіраваліся Мінскі падп. абком КП(б)Б, штабы Мінскага партыз. злучэння і партыз. злучэння Мінскай і Палескай абласцей, падп. друкарня. Паводле перапісу 1959 г. 246 жыхароў. У складзе саўгаса «Чырвонаслабодскі» (цэнтр — в. Чырвоная Слабада); камбікормавы завод, фельч.-акушэрскі пункт, магазін. Планіровачна складаецца з дзвюх прамалінейных, шчыльна паміж сабой пастаўленых вуліц, арыентаваных з ПдУ на ПнЗ і забудаваных драўлянымі сял. сядзібамі.
ДЗЕРБІН — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 25 км на ПдУ ад Акцябрскага, 28 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 182 км ад Гомеля. Побач аўтадарога Акцябрскі—Азарычы. 127 гаспадарак, 357 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. У 1925 г. 44 двары. У 1931 г. арганізаваны калгас «Гігант Палесся», працавала кузня. У 1940 г. 75 двароў, 405 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 47 двароў, загубілі 283 жыхары. Каля вёскі карнікі зрабілі лагер, дзе ўтрымлівалі людзей, якіх прымушалі працаваць на будаўніцтве ўмацаванняў. У баях за вызваленне вёскі і наваколля ў студз.—чэрв. 1944 г. загінулі 237 воінаў 130-й стралк. дывізіі і 215-й асобнай знішчальнай процітанкавай дывізіі (пахаваны ў брацкай магіле ў цэнтры вёскі). 34 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 157 жыхароў. Цэнтр калгаса імя А.М.Горкага; пач. школа, Дом культуры, библиотека, дзіцячы сад, фельч.-акушэрскі пункт, комплексна-прыёмны пункт бытавога абслугоўвання, аддз. сувязі, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з дзвюх прамалінейных, паралельных паміж сабой мерыдыянальных вуліц, забудаваных двухбакова, няшчыльна, драўлянымі сял. сядзібамі. У 1986—87 гг. узведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г.
ЖУКАВІЧЫ — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 16 км на Пд ад Акцябрскага, 12 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 225 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 14 гаспадарак, 24 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. У1505 г. кароль Жыгімонт I Стары аддаў с. Жукавічы двараніну Шчаснаму, а ў 1507 г. падцвердзіў гэта. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 11 двароў, 62 жыхары, ва ўладанні памешчыка Ліпскага. 3 пач. 19 ст. ў складзе маёнтка Граб'ё. Паводле перапісу 1897 г. 12 двароў, 70 жыхароў. У 1908 г. 16 двароў, 127 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 25 двароў, 129 жыхароў. У час польскай акупацыі ў 1920 г. ў наваколлі дзейнічаў партыз. атрад К.П.Арлоўскага. 15.11.1920 г. вызвалена ад польскіх акупантаў. У 1929 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 42 двары, 150 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 15 двароў і загубілі 15 жыхароў. 10 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 141 жыхар. У складзе калгаса імя С.М.Кірава (цэнтр — в. Ламавічы). Планіровачна складаецца з кароткай вуліцы з завулкам, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ і забудаванай драўлянымі сял. сядзібамі.
ЗААЗЕР'Е — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 10 км на У ад Акцябрскага, 14 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлоібін), 240 км ад Гомеля, на 3 — воз. Заазерскае. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 21 гаспадарка, 37 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як засценак, у складзе маёнтка Рудабелка. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 27 двароў, 277 жыхароў. У1908 г. 35 двароў, 263 жыхары, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1917 г. 307 жыхароў. У 1921 г. адкрыта школа. У 1924 г. 60 двароў. У 1930 г. арганізаваны калгас «Ударнік», меліся паравы млын, крупарушка, кузня. У 1940 г. 70 двароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты загубілі 19 жыхароў. 8 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 180 жыхароў. У складзе падсобнай гаспадаркі «Заазер'е» райсельгасхіміі (цэнтр — в. Гаць); магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ, да якой на У далучаецца кароткая прамалінейная вуліца. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
ЗААЗЕРШЧЫНА - вёска ў Пратасаўскім с/с, за 26 км на ПнУ ад г.п. Акцябрскі, 13 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Асіповічы—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 170 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Парычы. 3 гаспадаркі, 5 жыхароў (2004 г.). Засн. ў пач. 20 ст. перасяленцамі з суседніх вёсак. У 1908 г. 5 двароў, 44 жыхары, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1917 г. 68 жыхароў. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У1940 г. 21 двор, 95 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 21 жыхара. 9 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 90 жыхароў. У складзе калгаса «Усход» (цэнтр — в. Майсееўка). Будынкі драўляныя, сядзібнага тыпу.
ЗАБАЛАЦЦЕ — вёска, цэнтр Ляскавіцкага с/с, за 34 км на 3 ад Акцябрскага, 27 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 237 км ад Гомеля, на аўтадарозе Ляскавічы—Хорамцы—Парэчча, на Пд і 3 меліярацыйныя каналы. 198 гаспадарак, 474 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як цэнтр маёнтка Забалоцце, уладанне Валодзькаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1863 г. адкрыта нар. вучылішча. У 1885 г. 15 двароў, 133 жыхары, у Ляскавіцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У1908 г. 44 двары, 359 жыхароў. У1929 г. арганізаваны калгас. Пачатковая школа ў 1930 г. ператворана ў сямігадовую. 3 28.6.1939 г. цэнтр Ляскавіцкага с/с Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага района, з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1940 г. 242 двары, 1200 жыхароў. У Вял. Айч. вайну вяскоўцы стварылі партыз. атрад, які ўзначаліў старшыня калгаса А.П.Пакуша. Ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 142 двары, загубілі 192 жыхары. 5.2.1944 г. карнікі расстралялі і спалілі яшчэ 87 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму на вул. Камарова). У баях за вёску і наваколле ў 1943—44 гг. загінулі 42 воіны (пахаваны ў брацкай магіле на могілках). 68 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 936 жыхароў. У складзе саўгаса «Арэса» (цэнтр — в. Ляскавічы); сярэдняя школа, клуб, библиотека, аптэка, аддз. сувязі, 3 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ, да якой з ПнЗ далучаюцца кароткая прамалінейная вуліца і 3 завулкі. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу. У 1987 г. ўзведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. Радзіма бел. паэта М.С.Смагаровіча. Маці-гераіні М.А.Кавалевіч і В.С.Серык выгадавалі па 10 дзяцей. Да 1998 г. ў склад Ляскавіцкага с/с уваходзіла в. Завярхлессе (не існуе).
ЗАРЭЧЧА — вёска ў Чырвонаслабодскім с/с, за 24 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 25 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 232 км ад Гомеля, на р. Арэса (прыток р. Пціч), на Пд і У мяжуе з лесам. Побач аўтадарога Чырвоная Слабада—Навасёлкі. 7 гаспадарак, 9 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як вёска ў Мінскім ваяв. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 5 двароў. 3 пач. 19 ст. ў складзе маёнтка Дуброва. Па рэвізіі 1858 г. 20 двароў, 154 жыхагал. У 1930 г. вяскоўцы ўступілі у калгас. Паводле перапісу 1959 г. 29 жыхароў. У складзе саўгаса «Чырвонаслабодскі» (цэнтр — в. Чырвоная Слабада). Драўляныя сял. сядзібы пастаўлены побач з аўтадарогай.
ЗАРЫЖЖА — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 28 км на ПдУ ад Акцябрскага, 35 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 258 км ад Гомеля, на Пд — сетка меліярацыйных каналаў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 29 гаспадарак, 46 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. У 1908 г. 8 двароў, 135 жыхароў. У 1929 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 68 двароў, 289 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 38 двароў і загубілі 63 жыхары. 56 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 266 жыхароў. У складзе калгаса імя М.В.Фрунзе (цэнтр — в. Валосавічы); Дом сац. паслуг, магазін. Планіровачна складаецца з амаль прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ, да якой на У далучаецца кароткая прамалінейная вуліца. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
ЗАЦІШША — вёска ў Акцябрскім с/с, за 13 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 8 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 243 км ад Гомеля, на р. Пціч (прыток р. Прыпяць), на У мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Навасёлкі—Акцябрскі. 4 гаспадаркі, 6 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 19 ст. як засценак у складзе маёнтка Рудабелка. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 18 двароў, 153 жыхары, кузня і лаўка. У 1908 г. 31 двор, 187 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 52 двары, 220 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 17 двароў і загубілі 64 жыхароў. Некаторы час у вёсцы знаходзілася партыз. друкарня і выходзіла падп. абласная газ. «Бальшавік Палесся». 16 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 133 жыхары. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цяпер — г.п. Акцябрскі). Планіровачна складаецца з кароткай выгнутай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ і забудаванай двухбакова, няшчыльна, драўлянымі сял. сядзібамі. Радзіма засл. работніка культуры Беларусі А.І.Перагуды.
ЗУБ-БУДА (ЗУБАРЭВІЦКАЯ БУДА) — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 24 км на ПдУ ад Акцябрскага, 14 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 167 км ад Гомеля, на р. Нератоўка (прыток р. Пціч), на 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы— Акцябрскі. 14 гаспадарак, 14 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі належала Радзівілам. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. Паводле перапісу 1897 г. засценак Зубарэвіцкая Буда (яна ж Дашкевічы), 13 двароў, 102 жыхары, 2 ветракі. У 1917 г. 20 двароў, 119 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 40 двароў 96 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 16 жыхароў. 6 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 109 жыхароў. У складзе калгаса «Усход» (цэнтр — в. Майсееўка). Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы мерыдыянальнай арыентацыі, да цэнтра якой з У далучаецца завулак. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
ІВАНІШЧАВІЧЫ - вёска ў Любанскім с/с, за 18 км на У ад Акцябрскага, 22 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 248 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. Ібгаспадарак, 19 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 14 ст. Пад 1396 г. пазначаны ў лісце кн. Гальшанскага як сяло ў Глускай воласці. У дзярж. актах упамінаецца пад 1671 г. У 1683 г. 9 дымоў, дзейнічала царква. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Дваранін Гальперын меў тут у 1868 г. 3094 дзес. зямлі, вадзяны млын. Паводле перапісу 1897 г. вёска (51 двор, 260 жыхароў) і аднайменны засценак (20 двароў, 155 жыхароў). У 1908 г. ў вёсцы 396, у засценку 138 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскагапав. Мінскай губ. У 1910 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце, а ў пач. 1920-х г. для яе быў выдзелены нацыяналізаваны будынак. У 1917 г. ў вёсцы 464, у засценку 177 жыхароў. У 1930 г. арганізаваны калгас «Камінтэрн», працавала кузня. У 1930-я г. вёска і засценак склалі адзін населены пункт — в. Іванішчавічы. У 1940 г. 85 двароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 83 жыхароў. 37 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 211 жыхароў. У складзе калгаса імя Ц.П.Бумажкова (цэнтр — в. Любань). Планіровачна складаецца з амаль прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ. Забудова драўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу. Радзіма Ф.С.Белага, актыўнага ўдзельніка партыз. руху ў Вял. Айч. вайну (загінуў у баі). Яго імя прысвоена адной з вуліц г.п. Акцябрскі і занесена ў кнігу Народнай Славы раёна.
ІСТОПКІ — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 26 км на ПнУ ад г.п. Акцябрскі, 15 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 169 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 1 гаспадарка, 1 жыхар (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 2-й паловы 19 ст., калі засценак Істопкі ўваходзіў у Рудабельскую вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 10 двароў, 81 жыхар. У 1908 г. 16 двароў, 88 жыхароў. У 1917 г. 99 жыхароў. У 1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 25 двароў 110 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. карнікі ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 17 жыхароў. 5 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 111 жыхароў. У складзе калгаса «Усход» (цэнтр — в. Майсееўка). Забудова драўляная.
КАВАЛІ — вёска ў Акцябрскім с/с, за 6 км на Пд ад Акцябрскага, 3 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 209 км ад Гомеля. Аўтадарога звязвае вёску з г.п. Акцябрскі. 41 гаспадарка, 102 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як сяленне ў Мазырскім пав. Мінскага ваяв. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 24 двары, 162 жыхары. У 19 ст. ў маёнтку Рудабелка, з 1867 г. ўладанне барона А.Я.Урангеля, потым — ген.-м. А.Ф.Ліліянфельда. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. в. Кавалі (яна ж Дзярэўская), 53 двары, 328 жыхароў, карчма. У 1908 г. 80 двароў, 597 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1917 г. 101 двор, 615 жыхароў. У 1931 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 134 двары, 615 жыхароў. У Вял. Айч. вайну 2.4.1944 г. ням. акупанты поўнасцю спалілі вёску і загубілі 720 жыхароў, сярод якіх значная частка з суседніх вёсак. Пазней карнікі загубілі яшчэ 141 жыхара (пахаваны ў магілах ахвяр фашызму за 150 м на ПнЗ і 0,8 км на 3 ад вёскі). 5 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 183 жыхары. Размешчана Акцябрская дзярж. занальная сортавыпрабавальная станцыя; магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі, забудаванай рэдка драўлянымі сял. сядзібамі.
КАРМА — вёска ў Любанскім с/с, за 27 км на У ад Акцябрскага, 31 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 253 км ад Гомеля, на Пд, У і Пн меліярацыйныя каналы. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Азарычы. 17 гаспадарак, 29 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. У 1857 г. 14 двароў, 62 жыхары, уласнасць казны. У 1908 г. 28 двароў, 242 жыхары. У 1930 г. арганізаваны калгас «Новая Карма», працавала кузня. У 1940 г. 49 двароў, 203 жыхары. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі створаны ням. акупантамі ў вёсцы апорны пункт. У крас. 1942 г. карнікі поўнасцю спалілі вёску і загубілі 57 жыхароў. 22 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 181 жыхар. У складзе калгаса «1 Мая» (цэнтр — в. Гаро¬хавішчы). Планіровачна складаецца з дзвюх кароткіх прамалінейных мерыдыянальных вуліц. На 3 — яшчэ адна кароткая вуліца, арыентаваная з ПдУ на ПнЗ. Забудова рэдкая, жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
КУРЫН — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 12 км на Пд ад Акцябрскага, 7 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 194 км ад Гомеля, на р. Неслаўка (прыток р. Пціч), на 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 57 гаспадарак, 103 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 19 ст. як вёска ў казённым маёнтку Граб'ё. У 1857 г. 17 двароў, 131 жыхар. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 52 двары, 348 жыхароў. У 1908 г. 69 двароў, 487 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1917 г. 540 жыхароў. 15.11.1920 г. вызвалена ад польскіх акупантаў. У 1921 г. адкрыта школа. У 1925 г. 92 двары, у Азарыцкім районе Мазырскай акр. У 1930 г. арганізаваны калгас «Чырвоны герой», працавала кузня. У 1940 г. 138 двароў, 700 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў лесе, за 5 км ад вёскі, каля дарогі ў в. Подгаць базіраваўся партыз. атрад «Чырвоны Кастрычнік», арганізаваны ў ліп. 1941 г. Ц.П.Бумажковым і Ф.І.Паўлоўскім. Ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску, расстралялі і спалілі 601 жыхара (пахаваны ў магілах ахвяр фашызму за 0,7 км на ПдЗ і за 1 км на Пд ад вёскі). 51 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 307 жыхароў. У складзе падсобнай гаспадаркі «Заазер'е» райсельгасхіміі (цэнтр — в. Гаць); клуб, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, магазін. Планіровачна складаецца з трох кароткіх шчыльна пастаўленых прамалінейных вуліц, арыентаваных з ПдЗ на ПнУ. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
ЛАМАВІЧЫ — вёска, цэнтр Ламавіцкага с/с, за 20 км на Пд ад Акцябрскага, 18 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 195 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 174 гаспадаркі, 468 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 18 ст. як вёска ў казённым маёнтку Граб'ё, у Мазырскім пав. Мінскага ваяв. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 18 двароў, у 1857 г. 22 двары, 179 жыхароў. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 72 двары, 453 жыхары. У 1908 г. 104 двары, 726 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 125 двароў, 766 жыхароў. У час польскай акупацыі ў 1920 г. ў наваколлі дзейнічаў партыз. атрад К.П.Арлоўскага. У 1921 г. адкрыта школа. У 1925 г. 136 двароў. 3 5.9.1929 г. цэнтр Ламавіцкага с/с Азарыцкага, з 8.7.1931 г. Парыцкага, з 12.2.1935 г. Даманавіцкага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага районаў Мазырскай (да 26.7.1930 г. і з 21.6.1935 г. да 20.2.1938 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1929 г. арганізаваны калгас імя А.Р.Чарвякова, працаваў паравы млын з лесапільняй. Пачатковая. школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 160 двароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 42 двары, загубілі 157 жыхароў. У ліст. 1943 г. партызаны атрадаў імя А.Ф.Каваленкі, «Смерць фашызму», «За Радзіму», «Чырвоны Кастрычнік» 123-й партыз. брыгады, імя М.Ф.Гастэлы 225-й партыз. брыгады разграмілі ням. гарнізон, які размяшчаўся ў вёсцы. У гэтым баі загінула мужная партызанка Р.І.Шаршнёва. 73 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 550 жыхароў. Цэнтр калгаса імя С.М.Кірава; Ламавіцкае лясніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, сярэдняя школа, Дом нар. творчасці, библиотека, аддз. сувязі, фельч.-акушэрскі і вет. пункты, дзіцячы сад, комплексна-прыёмны пункт бытавога абслугоўвання насельніцтва, лазня, пральня, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ, да якой з Пд далучаюцца два і з Пн — адзін завулак. Забудованяшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1989 г. ўзведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. Радзіма засл. работніка культуры Беларусі М.В.Гершмана, маці-гераіні А.А.Пакуш (выгадавала 14 дзяцей). У склад Ламавіцкага с/с да 1942 г. ўваходзіла в. Селішча, якую ням. акупанты спалілі (29 двароў) і загубілі 95 жыхароў (не адноўлена, увекавечана ў мемарыяльным комплексе «Хатынь»); в. Смалавіца (спалена ням. акупантамі, не адноўлена); в. Смуга (спалена ням. акупантамі, 21 двор, загублена 175 жыхароў не адноўлена); в. Харомная (спалена ням. акупантамі, не адноўлена); да 1981 г. в. Глебава Паляна (не існуе).
ЛАЎСТЫКІ — вёска ў Акцябрскім с/с, 4 км на Пд ад Акцябрскага, 207 км ад Гомеля, 2 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), на 3 меліярацыйны канал, на У мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 74 гаспадаркі, 179 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як вёска ў Рудабельскім войтаўстве Бабруйскага пав. Мінскага ваяв. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1844 г. 18 двароў, у складзе маёнтка Рудабелка. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1908 г. 76 двароў, 545 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 84 двары. У 1924 г. 448 жыхароў. У 1931 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 115 двароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў пач. крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску, расстралялі і спалілі 800 жыхароў, у іх ліку і з інш. вёсак (пахаваны ў магілах ахвяр фашызму ў цэнтры і за 0,2 км на ПдЗ ад вёскі). 30 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 158 жыхароў. Размешчана падсобнае прадпрыемства Мазырскай нафтаразведвальнай экспедыцыі глыбокага свідравання; клуб, библиотека, школа-сад. Планіровачна складаецца з трох кароткіх, шчыльна паміж сабой пастаўленых мерыдыянальных вуліц, забудаваных драўлянымі сял. сядзібамі.
ЛЕСКІ — вёска ў Акцябрскім с/с, за 3 км на ПдУ ад Акцябрскага, 6 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 233 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 34 гаспадаркі, 55 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у Бабруйскім пав. Мінскай губ. У 19 ст. ў складзе маёнтка Рудабелка, што належыў Лапам, потым уладанне А.Я.Урангеля, з 1874 г. — ген.-м. А.Ф.Ліліянфельда. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 46 двароў, 327 жыхароў. У 1908 г. 71 двор, 458 жыхароў. У 1913 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1917 г. 499 жыхароў. У 1924 г. 524 жыхары. У1930 г. арганізаваны калгас, працавала кузня. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 6 двароў і загубілі 42 жыхары. 25 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 210 жыхароў. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі); клуб, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, блізкай да ме¬рыдыянальнай арыентацыі, забудаванай рэдка драўлянымі сял. сядзібамі.
ЛЮБАНЬ — вёска, цэнтр Любанскага с/с, за 23 км на ПдУ ад Акцябрскага, 23 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 227 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 165 гаспадарак, 390 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 17 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. У 18 ст. ва ўладанні Крыштаповічаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у Бабруйскім пав. Мінскай губ. У 1795 г. 13 двароў, 65 жыхароў. 3 1797 г. ў валоданні арандатара М.С.Чапскага. Паводле перапісу 1897 г. 48 двароў, 347 жыхароў. У 1908 г. 50 двароў, 408 жыхароў, у Рудабельскай вол. У 1917 г. 420 жыхароў. 3 20.8.1924 г. цэнтр Любанскага с/с Парыцкага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага районаў Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1930 г. створаны калгас, працавалі цагельня, паравы млын, лесапільня, кузня, сталярная майстэрня, цыркулярка. У 1940 г. 148 двароў 582 жыхары. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі апорны пункт, які ням. акупанты ўсталявалі ў вёсцы. У крас. 1942 г. карнікі спалілі 5 двароў, загубілі 85 жыхароў. У пач. снеж. 1943 г., калі сав. войскі ўступілі ў Акцябрскую партыз. зону, паблізу вёсак Майсееўка, Гадуні і Любані ўтварыўся разрыў у варожай абароне шыр. каля 10 км, вядомы як Рудабельскія «вароты». У баях каля вёскі і наваколлі ў 1943—44 гг. загінулі 1100 воінаў 28-й арміі і 7 партызан (пахаваны ў брацкай магіле ў цэнтры вёскі). Сярод пахаваных Героі Сав. Саюза С.Дз.Роман і В.М.Сядзельнікаў. Пры прарыве варожай абароны каля вёскі вызначыўся батальён на чале з маёрам П.С.Жукавым (удастоены звання Героя Сав. Саюза). 71 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 489 жыхароў. Цэнтр калгаса імя Ц.П.Бумажкова; сярэдняя школа, Дом нар. творчасці, библиотека, дзіцячы сад, урачэбная амбулаторыя, аддз. сувязі, комплексна-прыёмны пункт, 2 магазіны, лесапільня, млын, швейная майстэрня, вет. ўчастак. Планіровачна складаецца з трох прамалінейных, паралельных паміж сабой вуліц мерыдыянальнай арыентацыі, да якіх на Пн далучаецца прамалінейная шыротная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1986 г. ўзведзена 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц. Да Вял. Айч. вайны ў склад Любанскага с/с уваходзіла в. Зімча, якую ням. акупанты спалілі (не адрадзілася).
ЛЯСКАВІЧЫ — вёска ў Ляскавіцкім с/с, за 35 км на 3 ад Акцябрскага, 26 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 238 км ад Гомеля. Аўтадарога злучае вёску з Глускам. 207 гаспадарак, 500 жыхароў (2004 г.). Знойдзены каля вёскі скарб з 520 сярэбраных манет (агульная вага 1 фунт 45 залатнікоў) сведчыць пра дзейнасць чалавека ў гэтых месцах у глыбокай старажытнасці. Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як вёска ў Слуцкім пав. Навагрудскага ваяв. ВКЛ. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. ўзведзены драўляны будынак Свята-Мікалаеўскай царквы. У в. Вялікія Ляскавічы ў гэты час было 70, у слабадзе Ляскавічы — 5 двароў. Побач складвалася в. Малыя Ляскавічы. Сяло было цэнтрам аднайменнага маёнтка двараніна М.Дабравольскага, які ў 1831 г. валодаў 4362 дзес. зямлі. У 1848 г. 60 двароў. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1867 г. адкрыта нар. вучылішча. У склад Ляскавіцкай вол. ў 1885 г. ўваходзіла 26 сяленняў з 434 дварамі. У 1908 г. 147 двароў, 1137 жыхароў, у Мазырскім пав. Мінскай губ. Значнае месца ў дзейнасці вяскоўцаў займала распрацоўка лесу. У 1921 г. дзейнічалі 2 школы — I і II ступені. 3 26.7.1930 г. да 28.6.1939 г. цэнтр Ляскавіцкага с/с Глускага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага районаў Палескай вобл. У пач. 1930-х г. вёскі Вялікія Ляскавічы і Малыя Ляскавічы аб'ядналіся ў адну в. Ляскавічы. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты 5.2.1942 г. загубілі 112 жыхароў (пахаваны ў двух магілах ахвяр фашызму каля школы), у крас. 1942 г. спалілі 52 двары і загубілі 171 жыхара, а 5.2.1944 г. загубілі яшчэ 60 жыхароў. 48 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 689 жыхароў. У 1983 г. да вёскі далучана в. Стары Двор. Цэнтр саўгаса «Арэса». Размешчаны рамонтная майстэрня, пач. школа, Дом нар. творчасці, библиотека, 2 дзіцячыя сады, аддз. сувязі, бальніца, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з крыху скрыўленай працяглай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ і забудаванай двухбакова, няшчыльна, драўлянымі сял. сядзібамі. Радзіма чл.-кар. НАН Беларусі, д-ра хім. навук М.П.Круцько. Маці-гераіня Е.ФЛогінава выгадавала 11, а Н.А.Зданевіч — 10 дзяцей. У склад Ляскавіцкага с/с уваходзіла да 1983 г. в. Стары Двор (не існуе).
МАЙСЕЕЎКА — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 25 км на ПнУ ад Акцябрскага, 20 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 188 км ад Гомеля, на р. Трэмля (прыток р. Прыпяць). Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 165 гаспадарак, 444 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. Паводле прывілею 1775 г. ва ўладанні М.СЛапаты. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. сяло ў Мазырскім пав. Мінскай губ., 21 двор. У 19 ст. ў маёнтку Качай-Балота. Пад 1879 г. пазначана ў ліку сяленняў Чэрнінскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 58 двароў, 419 жыхароў у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. У 1925 г. 120 двароў, у Раманішчаўскім с/с Парыцкага района Бабруйскай акр. У 1929 г. арганізаваны калгас. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 140 двароў, 517 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 32 двары і загубілі 23 жыхароў. У пач. снеж. 1943 г., калі сав. войскі ўступілі ў Акцябрскую партыз. зону, паблізу вёсак Майсееўка, Гадуні і Любань утварыўся разрыў у варожай абароне шыр. каля 10 км, які атрымаў назву Рудабельскія «вароты». 33 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 333 жыхары. Цэнтр калгаса «Усход»; 9-гадовая школа, Дом культуры, библиотека, дзіцячы сад, аддз. сувязі, фельч.-акушэрскі пункт, магазін, комплексна-прыёмны пункт бытавога абслугоўвання. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы мерыдыянальнай арыентацыі, амаль паралельна да якой на У і 3 праходзяць кароткія прамалінейныя вуліцы. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1987 г. ўзведзена 50 мураваных дамоў у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г.
МАЛЫН — вёска ў Акцябрскім с/с, за 6 км на Пн ад г.п. Акцябрскі, 11 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 236 км ад Гомеля, на У меліярацыйныя каналы, на 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 22 гаспадаркі, 40 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст., калі вёска была ў валоданні памешчыкаў Шчаткоўскага і Катлубая. Паводле перапісу 1897 г. Малын (яна ж Залюшы), 9 двароў 46 жыхароў. У 1917 г. 107 жыхароў у Рудабельскай вол. Мазырскага пав. Мінскай губ. У 1925 г. 16 двароў. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 27 двароў, 137 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 12 двароў, загубілі 50 жыхароў. У 1944 г. гітлераўскія карнікі загубілі яшчэ 20 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму за 0,4 км на У ад вёскі). Паводле перапісу 1959 г. 181 жыхар. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі). Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай, шыротнай вуліцы, забудаванай двухбакова драўлянымі сял. сядзібамі.
МЕДУХАУ — вёскаў Парэцкім с/с, за 25 км на 3 ад г.п. Акцябрскі, 18 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 228 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Глуск—Акцябрскі. 19 гаспадарак, 45 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст., як сяленне ў Бабруйскім павеце Мінскай губ., уласнасць казны. На карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г., пазначана як 6 адасобленых, аднайменных засценкаў. У 1908 г. засценак (10 двароў, 115 жыхароў) і пасёлак (3 двары, 32 жыхары), у Ляскавіцкай вол. У пач. 1920-х г. засценак і пасёлак аб'ядналіся ў адну вёску. У 1930 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 45 двароў, 174 жыхары. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 39 жыхароў 11 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 132 жыхары. У складзе саўгаса «Парэчча» (цэнтр — в. Парэчча); магазін. Планіровачна складаецца з трох кароткіх, шчыльна паміж сабой пастаўленых шыротных вуліц, забудаваных драўлянымі сял. сядзібамі.
МІКУЛЬ-ГАРАДОК - вёска ў Любанскім с/с, за 20 км на У ад г.п. Акцябрскі, 24 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 244 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 22 гаспадаркі, 28 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. У 1870 г. засценак у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 3 двары, 46 жыхароў. У 1908 г. 4 двары. У 1925 г. 29 двароў. У 1931 г. арганізаваны калгас «Ударнік», працавала кузня. У1940 г. 75 двароў, 302 жыхары. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 67 жыхароў. У час Гомельска-Рэчыцкай аперацыі 1943 г., калі войскі Бел. фронту наблізіліся да Акцябрскага района, партызаны 123-й брыгады імя 25-годдзя БССР прарвалі каля вёскі абарону ням. войск і ўстанавілі сувязь з 37-й і 60-й стралк. дывізіямі 65-й арміі. 3 28.11.1943 г. да 21.12.1943 г. тут дзейнічалі так званыя Рудабельскія «вароты». У 1944 г. акупанты стварылі паблізу вёскі, на балоце, канцлагер для грамадзянскага насельніцтва. 10 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 142 жыхары. У складзе калгаса імя Ц.П.Бумажкова (цэнтр — в. Любань). Планіровачна складаецца з прамалінейнай шыротнай вуліцы, да якой на 3 далучаецца кароткая прамалінейная вуліца. Забудова няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
МОШНЫ — пасёлак і чыг. станцыя (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), у Пратасоўскім с/с, за 30 км на ПнУ ад Акцябрскага, 237 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па праселачнан, затым аўтадарозе Акцябрскі—Парычы. 19 гаспадарак, 26 жыхароў (2004 г.). Заснаваны ў 2-й пал. 19 ст. У 1908 г. казённая сядзіба, 3 двары, 14 жыхароў, у Брожскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1931 г. пасялкоўцы ўступілі ў калгас. 3 уводам у эксплуатацыю ў 1932 г. чыгункі Бабруйск— Старушкі пачаў дзейнічаць раз'езд, потым і чыг. станцыя. У 1940 г. 50 двароў, 240 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў 1941 г. разам з часцямі Чырв. Арміі абараняў чыг. станцыю батальён добраахвотнікаў. Ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі пасёлак. У жн. 1942 г. партызаны разграмілі варожы гарнізон, які тут размяшчаўся, і вывелі са строю лесазавод. Паводле перапісу 1959 г. 364 жыхары; пач. школа, клуб, фельч.-акушэрскі пункт, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай мерыдыянальнай вуліцы (уздоўж чыгункі), да якой з У далучаюцца 3 завулкі. Будынкі драўляныя, сядзібнага тыпу.
МУШЫЧЫ — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 26 км на ПдУ ад г.п. Акцябрскі, 32 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 256 км ад Гомеля, на р. Трэмля (прыток р. Прыпяць), на У сетка меліярацыйных каналаў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 47 гаспадарак, 104 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. Пад 1560 г. пазначана ў сувязі з вызначэннем яго межаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у Бабруйскім пав. Мінскай губ. У 19 ст. ў казённым маёнтку Нястанавічы. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1857 г. 23 двары, 132 жыхары. Паводле перапісу 1897 г. 56 двароў 338 жыхароў. У 1908 г. 77 двароў 577 жыхароў, у Рудабельскай вол. 8.7.1920 г. вызвалена ад польскіх акупантаў. У 1930 г. арганізаваны калгас «Пралетарыят», працавалі кузня і ваўначоска. У 1940 г. 113 двароў, 370 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 105 двароў і загубілі 35 жыхароў. 41 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 266 жыхароў. У складзе калгаса імя М.В.Фрунзе (цэнтр — в. Валосавічы); клуб, фельч.-акушэрскі пункт, магазін. Планіровачна складаецца з дзвюх вуліц, блізкіх да шыротнай арыентацыі, забудаваных няшчыльна драўлянымі сял. сядзібамі.
НІЎНАЕ — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 23 км на Пд ад г.п. Акцябрскі, 30 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 253 км ад Гомеля. Побач аўтадарога Акцябрскі—Азарычы. 15 гаспадарак, 27 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. Пазначана пад 1560 г. ў сувязі з апісаннем яго межаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у казённым маёнтку Нястанавічы. У 1850 г. 3 двары, 23 жыхары. Паводле перапісу 1897 г. 6 двароў, 52 жыхары. У 1908 г. 11 двароў, 79 жыхароў у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1917 г. 82 жыхары. У 1925 г. 14 двароў у Грабаўскім с/с Азарыцкага района Мазырскай акр. У 1929 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 29 двароў, 60 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. загубілі 10 жыхароў. 10 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 69 жыхароў. У складзе калгаса імя С.М.Кірава (цэнтр — в. Ламавічы). Планіровачна складаецца з кароткай, блізкай да шыротнай арыентацыі вуліцы. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
НОВАЯ ДУБРОВА - вёска ў Акцябрскім с/с, за 3 км на Пн ад г.п. Акцябрскі, 3 км ад чыг. ст. Бумажкова (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 193 км ад Гомеля, на 3 меліярацыйныя каналы, на У — чыгунка і лясны масіў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 92 гаспадаркі, 213 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі перасяленцы з в. Дуброва заснавалі тут невял. сяленне і назвалі яго Новая Дуброва. У 19 ст. ў складзе маёнтка Рудабелка, з 1867 г. ва ўладанні барона А.Я.Урангеля, з 1874 г. — ген.-м. А.Ф.Ліліянфельда. Пазначана на карце Зах. меліярацыйнай экспедыцыі, якая працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. вёска Новая Дуброва (37 двароў, 267 жыхароў) і выселкі Новая Дуброва-ІІ (8 двароў, 46 жыхароў), якія пазней далучыліся да вёскі. У 1908 г. 66 двароў, 486 жыхароў у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 80 двароў, 438 жыхароў. У 1921 г. адкрыта школа, у якой некаторы час у 2-й пал. 1920-х г. працавала В.Я.Кліменка — прапраўнучка рус. паэта А.С.Пушкіна. У 1925 г. 92 двары. 3 20.11.1938 г. да 16.7.1954 г. цэнтр Новадуброўскага с/с Глускага, з 28.6.1939 г. Акцябрскагарайонаў Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1930 г. арганізаваны калгас «Свядомасць», працавалі кузня і стальмашня. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У Вял. Айч. вайну з жыхароў вёскі і ваеннаслужачых-акружэнцаў быў створаны партыз. атрад «За Радзіму». Ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 2 двары, загубілі 17 жыхароў. 42 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 383 жыхары. У 1969 г. ў вёску перасяліліся жыхары суседняга пас. Калініна. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі); пач. школа, Дом нар. творчасці, фельч.-акушэрскі пункт, аддз. сувязі, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай мерыдыянальнай вуліцы, паралельна да якой на У праходзіць кароткая вуліца. Забудова драўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу.
НОВІКІ — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 25 км на ПдУ ад г.п. Акцябрскі, 32 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 258 км ад Гомеля, на р. Трэмля (прыток р. Прыпяць), на 3 сетка меліярацыйных каналаў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Азарычы. 9 гаспадарак, 18 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. ў Бабруйскім пав. Мінскай губ., уладанне памешчыка ІЛ.Кялчэўскага, 26 двароў, 184 жыхары. У 19 ст. ў маёнтку Бірча, уладанне памешчыка Месцера. У 1930 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 30 двароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 29 двароў і загубілі 55 жыхароў. У снеж. 1943 г. карнікі загубілі яшчэ 147 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму ў цэнтры вёскі). 19 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 83 жыхары. У складзе калгаса імя М.В.Фрунзе (цэнтр — в. Валосавічы). Планіровачна складаецца з кароткай, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі вуліцы. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
НОВЫЯ ЗАВАЛЁНЫ - вёска ў Акцябрскім с/с, 4 км на Пн ад Акцябрскага, 4 км ад чыг. ст. Бумажкова (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 233 км ад Гомеля, на У меліярацыйныя каналы, на 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Глуск— Акцябрскі. 11 гаспадарак, 15 жыхароў (2004 г.). Заснавана ў пач. 1920-х г., калі з в. Завалёны вылучылася сяленне Новыя Завалёны, а в. Завалёны стала звацца Старыя Завалёны. У 1930 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 19 двароў, 98 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. спалілі 2 двары і загубілі 6 жыхароў. Паводле перапісу 1959 г. 93 жыхары. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі). Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі і забудаванай драўлянымі сял. сядзібамі.
НЯСТАНАВІЧЫ - вёска ў Валосавіцкім с/с, за 22 км на ПдУ ад г.п. Акцябрскі, 29 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 252 км ад Гомеля, на аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 44 гаспадаркі, 88 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. як сяленне ў Мінскім ваяв. ВКЛ. Пазначана пад 1560 г. ў сувязі з апісаннем яго межаў. Паводле попісу войска ВКЛ 1567 г. маёнтак Нястанавічы павінен быў пастаўляць коней для фарміравання харугваў у Мінскім пав. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у Бабруйскім пав. Мінскай губ. У 1-й пал. 19 ст. цэнтр аднайменнага казённага маёнтка. У 1857 г. 12 двароў, 68 жыхароў, у валоданні двараніна Яльніцкага, які меў тут у 1870 г. 123 дзес. зямлі. У1885 г. 16 двароў, 144 жыхары, царква. Паводле перапісу 1897 г. 38 двароў, 268 жыхароў. У 1908 г. 47 двароў, 273 жыхары, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. У 1910 г. адкрыта земская школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце, а ў 1914 г. для яе збудавана сваё памяшканне. У 1925 г. 55 двароў. У 1929 г. арганізаваны калгас «Чырвоны сцяг», працавалі кузня і конная крупарушка. У 1940 г. 82 двары, 309 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску. Партызаны 29.5.1943 г. разграмілі створаны акупантамі ў вёсцы гарнізон. 123 вяскоўцы загінулі на франтах. Паводле перапісу 1959 г. 239 жыхароў. У 1969 г. ў вёску перасяліліся жыхары суседняй в. Гуслішча. У складзе калгаса імя М.В.Фрунзе (цэнтр — в. Валосавічы); ёсць Дом сац. паслуг, магазін. Планіровачна складаецца з крыху выгнутай, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі вуліцы, якая на Пд далучаецца да кароткай шыротнай вуліцы. На Пд адасоблена размешчана кароткая прамалінейная вуліца, арыентаваная з ПдУ на ПнЗ, да якой на У далучаецца завулак. Забудова двухбаковая, драўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу.
ПАДВЕТКА — вёска ў Любанскім с/с, за 21 км на У ад г.п. Акцябрскі, 24 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 251 км ад Гомеля, на У меліярацыйныя каналы. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 9 гаспадарак, 13 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як сяленне ў казённым маёнтку Нястанавічы. Паводле рэвізіі 1857 г. 2 двары, 18 жыхароў. Паводле перапісу 1897 г. 6 двароў, 47 жыхароў, у 1909 г. 10 двароў, 71 жыхар, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1916 г. 78 жыхароў. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 26 двароў, 97 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 23 жыхары. 13 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 108 жыхароў. У складзе калгаса імя Ц.П.Бумажкова (цэнтр — в. Любань). Планіровачна складаецца з кароткай шыротнай вуліцы. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
ПАРАСЛІШЧА - вёска ў Валосавіцкім с/с, за 23 км на ПдУ ад г.п. Акцябрскі, 26 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 253 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 2 гаспадаркі, 2 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. У 1925 г. 52 двары. У 1930 г. арганізаваны калгас «Чырвоны партызан», працавала кузня. У 1940 г. 70 двароў, 283 жыхары. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 21 жыхара. За 3 км ад вёскі, на балоце, з 17 да 25.3.1944 г. размяшчаўся лагер для цывільнага непрацаздольнага насельніцтва з розных месц. За 7 дзён тут памерла 900 чалавек. 33 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 129 жыхароў. У складзе калгаса імя М.В.Фрунзе (цэнтр — в. Валосавічы). Планіровачна складаецца з двух кароткіх, паралельных паміж сабой вуліц, блізкіх да мерыдыянальнай арыентацыі. Забудова рэдкая, драўляная, сядзібнага тыпу.
ПАРЭЧЧА — вёска, цэнтр Парэцкага с/с, за 18 км на 3 ад г.п. Акцябрскі, 11 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 218 км ад Гомеля, на р. Пціч (прыток р. Прыпяць), на 3 меліярацыйны канал, злучаны з р. Прыпяць. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Глуск. 249 гаспадарак, 591 жыхар (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 14 ст. Пад 1396 г. пазначана ў лісце кн. Гальшанскага як сяло ў Глускай вол., якое было аддадзена Кіева-Пячэрскаму манастыру. Упамінаецца пад 1559 г. у матэрыялах рэвізіі пушчаў. У 1683 г. пазначана як цэнтр маёнтка, уладальніку якога Парэчча давала 292 злотых і 22,5 гроша ў год. Паводле 1748 г. ўладанне Радзівілаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. Праз вёску праходзіў тракт Слуцк—Скрыгалаў. У 1846 г. адкрыта нар. вучылішча. Большасць вясковых зямель належала памешчыкам Ф.Валодзьку, К.Клецкаму і А.Быкоўскаму. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1876 г. пабудавана драўляная Раствабагародзіцкая царква. 3 1885 г. дзейнічала вінакурня. Паводле перапісу 1897 г. с. Парэчча I (76 двароў, 378 жыхароў, 2 царквы, нар. вучылішча, хлебазапасны магазін, 2 лаўкі), в. Парэчча II (74 двары, 449 жыхароў, лаўка, пастаялы двор), сядзіба Парэчча II (9 двароў 54 жыхары, лаўка, кузня, карчма) і засценак Парэчча (31 двор, 204 жыхары, кузня). У 1917 г. ў сяле, вёсцы, засценку і фальварку 1401 жыхар. 3 20.8.1924 г. цэнтр Парэцкага с/с Глускага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага районаў Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1925 г. ў сяле 122, у вёсцы 104, у засценку 39, у фальварку 9 двароў. У 1931 г. арганізаваны калгас «Камсамольская праўда», працавалі кузня і вадзяны млын. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У канцы 1930-х г. сяло, вёска, засценак і фальварак склалі адзін населены пункт — Парэчча. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі апорны пункт, які ням. акупанты заснавалі ў вёсцы. У крас. 1942 г. карнікі спалілі 13 двароў і загубілі 169 жыхароў. За 0,2 км на У ад вёскі, па дарозе ў г.п. Акцябрскі з сак. 1943 г. размяшчаўся аэрадром Палеска-Мінскага партыз. злучэння. У баях каля вёскі загінулі 13 воінаў (пахаваны на могілках). 83 вяскоўцы загінулі на фронце. Адразу пасля вызвалення ў вёсцы быў адкрыты дзіцячы дом для дзяцей, бацькі якіх загінулі ў барацьбе з фаш. нашэсцем. У 1957 г. створаны саўгас, а ў 1958 г. пачала выходзіць саўгасная шматтыражка «Савецкае Парэчча». Паводле перапісу 1959 г. 870 жыхароў. Цэнтр саўгаса «Парэчча», сярэдняя школа (пры ёй краязнаўчы музей, якому 4.6.1991 г. прысвоена званне «народны»), библиотека, дзіцячы сад, бальніца, аптэка, аддз. сувязі, комплексна-прыёмны пункт, лазня, пральня, лясніцтва, цэнтр адпачынку, карцінная галярэя (з ліст. 1990 г.), філіял Акцябрскай муз. школы, вет. пункт, 2 сталовыя, 4 магазіны. Планіровачна складаецца з працяглай прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ, да якой на Пд далучаецца Г-падобная вуліца. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1987 г. ўзведзены 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. У склад Парэцкага с/с да Вял. Айч. вайны ўваходзіла в. Вовін, якую ням. акупанты спалілі (не адрадзілася), да 1962 г. — в. Чьфвоная Дуброва, да 1966 — г.п. Багданаў (не існуюць).
ПОДГАЦЬ — вёска ў Ламавіцкім с/с, за 20 км на Пд ад г.п. Акцябрскі, 15 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 225 км ад Гомеля, на Пн меліярацыйны канал, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 5 гаспадарак, 7 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як хутар у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 8 двароў, 66 жыхароў. У 1908 г. 14 двароў, 83 жыхары, у 1917 г. 123 жыхары. У1925 г. 24 двары, у Грабаўскім с/с Азарыцкага района Мазырскай акр. У 1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 38 двароў, 142 жыхары. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 28 жыхароў. 10 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 96 жыхароў. У складзе падсобнай гаспадаркі «Заазер'е» райсельгасхіміі (цэнтр — в. Гаць). Планіровачна складаецца з кароткай шыротнай вуліцы. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу.
ПРАТАСЫ — вёска, цэнтр Пратасаўскага с/с, за 31 км на ПнУ ад г.п. Акцябрскі, 10 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 174 км ад Гомеля, на 3 меліярацыйныя каналы, на У мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 126 гаспадарак, 307 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. як вёска ў Мінскім ваяв. Паводле каралеўскага прывілею 1775 г. ва ўладанні М.СЛапаты. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 7 двароў, 52 жыхары. У1908 г. 77 двароў, 493 жыхары, у Брожскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1920 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1925 г. 105 двароў 3 21.8.1925 г. цэнтр Пратасоўскага с/с Парыцкага, з 28.6.1939 г. Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага районаў Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акр., з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1930 г. арганізаваны калгас «Большевик», працавала кузня. У 1940 г. 126 двароў. У Вял. Айч. вайну партызаны ў жн. 1942 г. разграмілі ням. гарнізон, які стварылі акупанты ў вёсцы. Карнікі ў крас. 1942 г. спалілі 105 двароў і загубілі 64 жыхары. У баях за вёску і наваколле загінулі 246 воінаў 28-й арміі і 8 партызан (пахаваны на могілках, у іх ліку Герой Сав. Саюза М.А.Бухтуеў). 21 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 428 жыхароў. У складзе калгаса імя У.ГЛеніна (цэнтр — в. Рассвет); 9-гадовая школа, Дом нар. творчасці, библиотека, дзіцячы сад, аддз. сувязі, фельч.-акушэрскі пункт, комплексны прыёмны пункт, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы мерыдыянальнай арыентацыі, якая перакрыжоўваецца прамалінейнай шыротнай вуліцай. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У склад Пратасаўскага с/с да 1976 г. ўваходзіла в. Нівішчы (не існуе).
ПРУЖЫНІШЧЫ - вёска ў Любанскім с/с, за 26 км на У ад г.п. Акцябрскі, 30 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 250 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 58 гаспадарак, 101 жыхар (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі ўваходзіла ў маёнтак Дуброва. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1857 г. 24 двары, 142 жыхары. Пад 1879 г. пазначана ў ліку сяленняў Дуброўскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 59 двароў, 366 жыхароўу Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1907 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1908 г. 64 двары, 404 жыхары. У 1925 г. 108 двароў. У пач. 1930-х г. арганізаваны калгасы «2-я пяцігодка» і «Чырвоны ўсход», працавалі 2 ветракі. У 1940 г. 123 двары, 450 жыхароў. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі ням. апорны пункт, які быў створаны ў вёсцы. У крас. 1942 г. карнікі поўнасцю спалілі вёску і загубілі 111 жыхароў. Пры вызваленні вёскі вызначыліся радавы С.Дз.Роман (закрыў сваім целам амбразуру дзота), гв. лейт. Д.М.Ахмедаў, лейт. Г.Д.Лапацін, камандзіры аддзяленняў В.М.Літвінаў і І.Т.Малка. Ім прысвоена званне Героя Сав. Саюза. 57 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 332 жыхары. У складзе калгаса «1 Мая» (цэнтр — в. Гарохавішчы); клуб, библиотека. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ, да якой на У далучаецца кароткая вуліца, блізкая да мерыдыянальнай арыентацыі. Асобна на У размешчана кароткая шыротная вуліца. Забудова пераважна двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.
РАБКОР — пасёлак, чыг. станцыя, у Акцябрскім с/с, за 5 км на Пд ад г.п. Акцябрскі, 208 км ад Гомеля, на Пд канава Серабранская (прыток р. Пціч), вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Глуск—Азарычы, 58 гаспадарак, 136 жыхароў (2004 г.). Заснаваны ў 1931 г., калі пачалося будаўніцтва чыг. веткі Бабруйск— Старушкі ад лініі Асіповічы—Жлобін. У пач. будаўніцтва чыгункі станцыя мела назву Ударная, пазней у гонар доблесці моладзі Рудабелынчыны яе назвалі Рабкор (рабочая асобая брыгада камсам. арг-цый раёна). Каля чыг. станцыі складваўся пасёлак, назва якому была нададзена Указам Прэзідыума Вярх. Савета БССР ад 21.1.1969 г. У 1940 г. 20 двароў, 103 жыхары. У Вял. Айч. вайну ў 1941 г. разам з часцямі Чырв. Арміі чыг. станцыю абараняў батальён добраахвотнікаў. Ням. акупанты 2.4.1942 г. і ў 1944 г. поўнасцю спалілі пасёлак і загубілі 64 жыхары (пахаваны ў магілах ахвяр фашызму за 0,3 км на У, 1,5 км на 3 і 2 км на ПдУ ад чыг. станцыі). Паводле перапісу 1959 г. 146 жыхароў. Размешчаны асфальтавы завод, нафтабаза, база «Сельгасхіміі»; сталовая, 3 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы амаль мерыдыянальнай арыентацыі (уздоўж чыгункі), забудаванай аднабакова пераважна драўлянымі жылымі і гасп. (прыстанцыйнымі) будынкамі.
РАДКОУ — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 26 км на ПдУ ад г.п. Акцябрскі, 29 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 256 км ад Гомеля, на р. Трэмля (прыток р. Прыпяць), на 3 меліярацыйныя каналы. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 8 гаспадарак, 11 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў Крукавіцкай вол. Рэчыцкага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 31 двор, 261 жыхар. У 1925 г. 96 двароў. У 1930 г. арганізаваны калгас «Шлях Леніна», працавала кузня. У 1940 г. 149 двароў, 750 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 146 двароў і загубілі 120 жыхароў. У снеж. 1943 г. карнікі загубілі яшчэ 9 жыхароў (пахаваны ў магіле ах¬вяр фашызму на паўн. ускраіне вёскі). 94 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 191 жыхар. У складзе калгаса імя М.Горкага (цэнтр — в. Дзербін). Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнУ, на У невял. адасоблены ўчастак забудовы. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу, пастаўлены рэдка. Радзіма засл. машынабудаўніка, лаўрэата Дзярж. прэміі Беларусі МД.Бусела.
РАЖАНОЎ — вёска ў Парэцкім с/с, за 10 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 6 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), на р. Пціч (прыток р. Прыпяць), на Пд і 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Навасёлкі. 11 гаспадарак, 17жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як цэнтр аднайменнага маёнтка, уладанне памешчыка Ф.Лукаўскага. Паводле перапісу 1897 г. 14 двароў, 95 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1908 г. вёска (14 двароў, 93 жыхары) і фальварак (2 двары, 17 жыхароў). У 1916 г. 18 двароў. У 1925 г. 22 двары. У 1931 г. арганізаваны калгас імя К.Я.Варашылава. У Вял. Айч. вайну партызаны разграмілі апорны пункт, які ўсталявалі акупанты ў вёсцы. У крас. 1942 г. ням. карнікі спалілі 17 двароў і загубілі 31 жыхара. 3 верасня 1942 г. да чэрвеня 1944 г. тут дыслацыраваўся разведвальна-дыверсійны атрад «Храбрацы» (камандзір А.М.Рабцэвіч). 12 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 77 жыхароў. У складзе саўгаса «Парэчча» (цэнтр — в. Парэчча). Планіровачна складаецца з кароткай, прамалінейнай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі (уздоўж ракі) і забудаванай рэдка драўлянымі сял. сядзібамі.
РАМАНІШЧЫ - вёска ў Пратасаўскім с/с, за 30 км на ПнУ ад Акцябрскага, 17 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 173 км ад Гомеля, на 3 і У мяжуе з лесам. Побач аўтадарога Парычы—Акцябрскі. 52 гаспадаркі, 100 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Пад 1879 г. пазначана ў ліку сяленняў Чэрнінскага царкоўнага прыхода. Паводле перапісу 1897 г. 48 двароў, 335 жыхароў, хлебазапасны магазін. У 1908 г. 50 двароў, 401 жыхар. У 1910 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце, а ў 1914 г. для яе ўзведзены свой будынак. У 1925 г. 75 двароў. 3 20.8.1924 г. да 16.7.1954 г. цэнтр Раманішчаўскага с/с Парыцкага, з 26.6.1939 г. Акцябрскага районаў Бабруйскай (да 26.7.1930 г.) акругі, з 20.2.1938 г. Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. У 1929 г. арганізаваны калгас «Савецкая Беларусь», працавала кузня. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У1940 г. 83 двары, 330 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 30 двароў і загубілі 21 жыхара. 15 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 318 жыхароў. У складзе калгаса імя У.І.Леніна (цэнтр — в. Рассвет); клуб. Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы, блізкай да шыротнай арыентацыі, да якой на У далучаецца мерыдыянальная вуліца. Забудова аднабаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.
РАССВЕТ (да 1962 г. Качай-Балота) — вёска, цэнтр Пратасаўскага с/с, за 32 км на ПнУ ад Акцябрскага, 16 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 175 км ад Гомеля, нар. Рудзянка (прыток р. Нератоўка), на Пн і Пд меліярацыйныя каналы. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 196 гаспадарак, 459 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Большасць вясковых зямель належала памешчыцы В.Аненкавай. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Заходняя меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1908 г. 44 двары, 246 жыхароў. У 1925 г. 56 двароў, у Раманішчаўскім с/с Парыцкага района Бабруйскай акр. У 1929 г. арганізаваны калгас «Малады ленінец», працаваў паравы млын з лесапільняй. У 1940 г. 95 двароў, 410 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 5 двароў і загубілі 27 жыхароў 31 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 437 жыхароў. Цэнтр калгаса імя У.В. Леніна; мех. двор, сярэдняя школа, культ.-спарт. цэнтр, библиотека, філіял Акцябрскай муз. школы, дзіцячы сад, амбулаторыя, аддз. сувязі, комплексна-прыёмны пункт, 3 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, блізкай да шыротнай арыентацыі, да якой з Пд і Пн далучаюцца 3 завулкі. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1986 г. забудавана 50 мураваных дамоў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы. Радзіма Героя Сав. Саюза А.М.Пінчука (яго імя носіць адна з вуліц вёскі).
РАСТАУ — вёска ў Парэцкім с/с, за 20 км на 3 ад Акцябрскага, 13 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 223 км ад Гомеля. Праз вёску праходзіць меліярацыйны канал, злучаны з р. Пціч, на Пд і 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Глуск. 41 гаспадарка, 82 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. вёска Растаў (яна ж Адальфін), 11 двароў, 73 жыхары. У 1931 г. арганізаваны калгас «Чырвоны воін». У 1940 г. 33 двары, 166 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 9 двароў і загубілі 47 жыхароў. У магіле ахвяр фашызму, што ў цэнтры вёскі, пахаваны расстраляныя карнікамі 4 партызанскія сям'і (14 жыхароў). 25 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 106 жыхароў. У 1966 г. да вёскі далучаны суседні пас. Багданаў. У складзе саўгаса «Парэчча» (цэнтр — в. Парэчча); магазін. Планіровачна складаецца з 3 кароткіх прамалінейных вуліц, арыентаваных з ПдУ на ПнЗ і злучаных прамалінейнай вуліцай, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі. Радзіма бел. мастака, лаўрэата Дзярж. прэміі Беларусі, д-ра мастацтвазнаўства, прафесара Л.Н.Дробава.
РАТМІРАВІЧЫ - вёска ў Акцябрскім с/с, за 20 км на Пн ад Акцябрскага, 4 км ад чыг. ст. Ратміраў (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 180 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 31 гаспадарка, 60 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі была ўладаннем царквы. У 1775 г. каралеўскім прывілеем аддадзена ў валоданне М.С.Лапаты. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1796 г. 9 двароў, 72 жыхары. У 19 ст. ўласнасць казны. У 1908 г. 44 двары, 286 жыхароў, у Брожскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Настаўніцай у вясковай школе некаторы час у 2-й палове 1920-х г. працавала В.Я.Кліменка — прапраўнучка рус. паэта А.С.Пушкіна. У 1930 г. арганізаваны калгас «Станцыя сацыялізму». 3 1934 г. працавалі смолзавод, паравы млын, кузня. У 1940 г. 76 двароў, 250 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 64 двары і загубілі 17 жыхароў. 31 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 338 жыхароў. У складзе падсобнай гаспадаркі «Праўда» райаграпрамтэхнікі (цэнтр — в. Шкава); магазін, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, аддз. сувязі, лясніцтва, шавецкая майстэрня. Планіровачна складаецца з дугападобнай і прамалінейнай вуліц шыротнай арыентацыі, злучаных двумя завулкамі. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
РАТМІРАУ — пасёлак і чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), у Акцябрскім с/с, за 24 км на Пн ад Акцябрскага, 195 км ад Гомеля, на аўтадарозе Глуск—Шкава, вакол лес. 33 гаспадаркі, 54 жыхары (2004 г.). У 1930 г. чыгунка ад Бабруйска дайшла да Ратміравіч і пачала дзейнічаць чыг. станцыя. Побач паступова складваўся пасёлак. У 1940 г. 20 двароў, 84 жыхары. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты поўнасцю спалілі пасёлак і загубілі 4 жыхары. Паводле перапісу 1959 г. 244 жыхары. У складзе падсобнай гаспадаркі «Праўда» райаграпрамтэхнікі (цэнтр — в. Шкава). Планіровачна складаецца з 2 кароткіх вуліц, размешчаных побач з чыгункай. Чыг. станцыя і гасп. пабудовы — на У. Забудова двухбаковая. Жылыя дамы драўляныя, сядзібнага тыпу. Назва пасёлку нададзена 21.1.1969 г. Указам Прэзідыума Вярх. Савета БССР.
РОГ — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 31 км на ПдУ ад Акцябрскага, 34 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 260 км ад Гомеля, на Пд і 3 сетка меліярацыйных каналаў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 36 гаспадарак, 61 жыхар (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 2-й паловы 19 ст. як хутар у Ляскавіцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У пач. 20 ст. дзейнічалі школа і цагельня. У 1925 г. 49 двароў, у Валосавіцкім с/с Азарыцкага района Мазырскай акругі. У 1930 г. арганізаваны калгас, працавалі кузня і стальмашня. У 1940 г. 160 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 25 двароў і загубілі 42 жыхары. У баях за вёску і наваколле загінулі 90 сав. воінаў (пахаваны ў брацкай магіле ў цэнтры вёскі). 44 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 189 жыхароў. У складзе калгаса імя М.Горкага (цэнтр — в. Дзербін); магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай мерыдыянальнай вуліцы, якая на поўдні далучаецца да кароткай, прамалінейнай, шыротнай вуліцы. Забудова двухбаковая, драўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу.
РЭПІН — вёска ў Чырвонаслабодскім с/с, за 30 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 23 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 260 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Слуцк—Капаткевічы. 48 гаспадарак, 92 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. як маёнтак. У 1907 г. тут пачаў працаваць вінакурны завод (закрыты ў 1915 г.). У 1920-х гадах вёска хутка павялічвалася за кошт перасяленцаў з суседніх населеных пунктаў. У 1931 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 47 двароў, 168 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты поўнасцю спалілі вёску і загубілі 17 жыхароў. Некаторы час вясной 1943 г. тут базіраваўся штаб Мінскага партыз. злучэння. 18 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 273 жыхары. У складзе саўгаса «Чырвонаслабодскі» (цэнтр — в. Чырвоная Слабада); клуб, магазін. Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы, блізкай да шыротнай арыентацыі, да якой далучаюцца з Пн 2 прамалінейныя вуліцы з завулкамі. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу.
САПЕЙКІ — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 24 км на ПнУ ад Акцябрскага, 19 км ад чыг. ст. Ратміраў (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 187 км ад Гомеля, на 3 і Пд мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 45 гаспадарак, 88 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў складзе казённага маёнтка Брожа. Пад 1879 г. пазначана ў ліку сяленняў Чэрнінскага царк. прыхода. Паводле перапісу 1897 г. в. Сапекі (яна ж Сапейкава), 43 двары, 266 жыхароў, хлебазапасны магазін. У 1908 г. 54 двары, 309 жыхароў, у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1925 г. 69 двароў, у Раманішчаўскім с/с Парыцкага района Бабруйскай акругі. У1930 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 86 двароў, 340 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 16 двароў і загубілі 15 жыхароў. 20 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 228 жыхароў. У складзе калгаса «Усход» (цэнтр — в. Майсееўка); магазін. Планіровачна складаецца з крыху выгнутай вуліцы, арыентаванай з ПдУ на ПнЗ, да якой на Пн далучаецца завулак. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
САСНОЎКА - вёска ў Чырвонаслабодскім с/с, за 33 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 26 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 263 км ад Гомеля, на р. Арэса (прыток р. Пціч), на Пд сетка меліярацыйных каналаў, на Пн мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Навасёлкі. 48 гаспадарак, 110 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як вёска ў складзе маёнтка Ляскавіцкая Слабада, у валоданні памешчыка Ф.Германа. У 1908 г. 27 двароў, 158 жыхароў, у Парыцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У1940 г. 55 двароў, 245 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты поўнасцю спалілі вёску і загубілі 9 жыхароў. Некаторы час у вёсцы зімой 1943 г. базіраваўся штаб Мінскага партыз. злучэння. Тут жа размяшчалася падп. друкарня і выходзіла рэсп. газета «Звязда». 34 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 282 жыхары. У складзе саўгаса «Чырвонаслабодскі» (цэнтр — в. Чырвоная Слабада); магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, блізкай да шыротнай арыентацыі, да якой з Пн далучаюцца 2 завулкі. Забудовадраўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу.
СЛАБОДКА — вёска ў Пратасаўскім с/с, за 34 км на ПнУ ад Акцябрскага, 21 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), на Пн меліярацыйныя каналы, на У і Пд мяжуе з лесам. Побач аўтадарога Парычы—Акцябрскі. 47 гаспадарак, 82 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст. Па каралеўскаму прывілею 1775 г. ў валоданні М.СЛапаты. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 7 двароў, 69 жыхароў. У 19 ст. ў складзе маёнтка Качай-Балота. Паводле перапісу 1897 г. в. Слабодка (яна ж Качай-Балотная Слабодка), 27 двароў, 203 жыхары, у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1921 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1925 г. 70 двароў, у Раманішчаўскім с/с Парыцкага района Бабруйскай акругі. У 1929 г. арганізаваны калгас. У 1940 г. 80 двароў, 350 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ўсталявалі ў вёсцы свой гарнізон, які партызаны разграмілі. У крас. 1942 г. карнікі спалілі 6 двароў і загубілі 34 жыхары. У 1944 г. акупанты стварылі тут канцлагер, дзе ўтрымлівалі 3 тыс. чалавек, якія выкарыстоўваліся на работах па збудаванні ням. абароны. 24 вяскоўцы загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 374 жыхары. У складзе калгаса імя У.І.Леніна (цэнтр — в. Рассвет); клуб, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай мерыдыянальнай вуліцы, якая на Пд далучаецца да цэнтра крыху скрыўленай шыротнай вуліцы. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
СМАЛОУКА — вёска ў Чырвонаслабодскім с/с, за 23 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 16 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 252 км ад Гомеля, на р. Арэса (прыток р. Пціч), на Пд мяжуе з лесам і ўрочышчам Воўчы Бор. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Навасёлкі. 31 гаспадарка, 48 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст. У 1908 г. хутар, 4 двары, 22 жыхары, у Камаровіцкай вол. Мазырскага пав. Мінскай губ. Асабліва хутка расла вёска ў 1920-я г. У 1931 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 39 двароў, 174 жыхары. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 6 двароў і загубілі 4 жыхары. 14 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 247 жыхароў. У складзе саўгаса «Чырвонаслабодскі» (цэнтр — в. Чырвоная Слабада). Планіровачна складаецца з прамалінейнай шыротнай вуліцы, да якой на У далучаецца з Пд кароткая прамалінейная вуліца. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
СМЫКОВІЧЫ - вёска ў Акцябрскім с/с, за 3 км на У ад Акцябрскага, 9 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 23 км ад Гомеля, на р. Нератоўка (прыток р. Пціч), на Пд мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Азарычы. 27 гаспадарак, 55 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі належала АЛ.Комару, потым — В.А.Вузлоўскаму. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 25 двароў, 139 жыхароў. У 19 ст. ў маёнтку Рудабелка, які належаў Лапам, з 1867 г. ў валоданні А.Я.Урангеля, з 1877 г. — ген.-маёра А.Ф.Ліліянфельда. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 38 двароў, 257 жыхароў. У 1908 г. 42 двары, 335 жыхароў у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У1916 г. 56 двароў, 319 жыхароў. У 1930 г. арганізаваны калгас. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 54 двары і загубілі 58 жыхароў. 19 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 163 жыхары. У складзе падсобнай гаспадаркі «Заазер'е» райсельгасхіміі (цэнтр — в. Гаць); магазін. Планіровачна складаецца з кароткай прамалінейнай вуліцы шыротнай арыентацыі. Забудова драўляная, сядзібнага тыпу.
СТАРАЯ ДУБРОВА - вёска ў Акцябрскім с/с, за 1 км на Пн ад Акцябрскага, 5 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 204 км ад Гомеля. Транспартныя сувязі па аўтадарогах, якія праходзяць праз г.п. Акцябрскі. 165 гаспадарак, 426 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 18 ст., калі в. Дуброва была ў складзе маёнтка Рудабелка, з 1867 г. ва ўладанні барона Урангеля, з 1874 г. — ген.-маёра А.Ф.Ліліянфельда. Пазначана на карце 1866 г., якой карысталася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. Паводле перапісу 1897 г. 43 двары, 239 жыхароў. У 1908 г. в. Дуброва Старая, 270 жыхароў, у Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Побач была вёска з назвай Дуброва Новая. У 1917 г. 377 жыхароў. У 1921 г. адкрыта школа. У 1924 г. 54 двары, 430 жыхароў. У 1929 г. арганізаваны калгас. У1940 г. 85 двароў, 350 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. карнікі спалілі 24 двары і загубілі 100 жыхароў. 29 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 233 жыхары. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі); магазін. Планіровачнаскладаецца з 2 паралельных паміж сабой вуліц, блізкіх да мерыдыянальнай арыентацыі, да якіх на Пн далучаецца кароткая, паўвыгнутая шыротная вуліца. Забудова драўлянач, двухбаковая, сядзібнага тыпу. Радзіма поўнага кавалера ордэна Славы Р.П.Жулегі.
СТАРЫЯ ЗАВАЛЁНЫ - вёска ў Акцябрскім с/с, за 4 км на Пн ад Акцябрскага, 6 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), 207 км ад Гомеля, вакол лес. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Глуск—Акцябрскі. 2 гаспадаркі, 3 жыхары (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. ў Рудабельскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1908 г. 12 двароў, 60 жыхароў. У пач. 1920-х г. вёска стала называцца Старыя Завалёны, калі частка вяскоўцаў заснавала побач в. Новыя Завалёны. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 17 двароў, 78 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 11 двароў і загубілі 25 жыхароў. Паводле перапісу 1959 г. 33 жыхары. У складзе саўгаса «Акцябрскі» (цэнтр — г.п. Акцябрскі). Планіровачна складаецца з бессістэмнай забудовы драўляных сял. сядзіб каля прасёлачнай дарогі.
ХАРОМЦЫ — вёска ў.Парэцкім с/с, за 18 км на ПнЗ ад Акцябрскага, 20 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы— Жлобін), аўтадарога звязвае вёску з в. Чырвоная Слабада, на Пн меліярацыйныя каналы. 100 гаспадарак, 208 жыхароў (2004 г.). Выяўлены археолагамі курганны могільнік (150 насыпаў паўсферычнай формы, за 2 км на 3 ад вёскі, ва ўрочышчы Ляскаўшчына, у лесе) сведчыць аб засяленні тутэйшых мясцін у далёкай мінуўшчыне. Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. ў Слуцкім пав. Навагрудскага ваяв. ВКЛ, уласнасць праваслаўнай царквы. Па інвентару 1683 г. ў Рудабельскай вол., у складзе Парэцкага маёнтка, уладальнік якога атрымліваў 163 злотыя і 26 грошаў прыбытку ў год. У 17 ст. 8 дымоў, у Мазырскім пав. У 1748 г. ўваходзіла ў Парэцкую вол., уладанне Радзівілаў. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі. У 1795 г. 14 двароў. У 1842 г. збудаваны касцёл, які пазней быў перанесены ў в. Карпілаўка (цяпер г.п. Акцябрскі, не захаваўся). У 1844 г. 28 двароў, уладанне двараніна К.Вішчынскага, які ў 1876 г. меў тут 3805 дзес. зямлі і карчму. У 1885 г. сяло, 33 двары, 360 жыхароў, у Ляскавіцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У канцы 19 ст. на вясковых могілках пабудавана з дрэва брама (зараз помнік нар. дойлідства), на ўсх. ускраіне закладзены парк (цяпер помнік сядзібна-паркавага мастацтва). Сядзібны дом, што быў у парку, не збярогся. У 1908 г. 102 двары, 766 жыхароў. У 1912 г. адкрыта земская школа. У 2-й палове 1920-х г. створаны саўгас «Казбек», працавалі паравы млын і кузня. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 226 двароў, 1035 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты стварылі ў вёсцы апорны пункт, які партызаны разграмілі. У крас. 1942 г. карнікі спалілі 111 двароў і загубілі 233 жыхары, у 1944 г. загубілі яшчэ 207 жыхароў (пахаваны ў магіле ахвяр фашызму ў цэнтры вёскі). 60 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 782 жыхары. У складзе саўгаса «Парэчча» (цэнтр — в. Парэчча); Дом нар. творчасці, библиотека, фельч.-акушэрскі пункт, аддз. сувязі, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай шыротнай вуліцы, да цэнтра якой далучаецца з Пд кароткая прамалінейная вуліца, а з У — 3 завулкі. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
ЧАРНЯЎКА — вёска ў Любанскім с/с, за 26 км на У ад Акцябрскага, 30 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 252 км ад Гомеля, на Пн і У меліярацыйныя каналы, на 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 18 гаспадарак, 29 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. як хутар у Чэрнінскай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. Паводле перапісу 1897 г. 9 двароў, 31 жыхар. У 1925 г. 23 двары. У1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 81 жыхар. У Вял. Айч. вайну ням. акупанты ў крас. 1942 г. поўнасцю спалілі вёску і загубілі 27 жыхароў. 7 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 93 жыхары. У складзе калгаса «1 Мая» (цэнтр — в. Гарохавішчы). Планіровачна складаецца з кароткай, прамалінейнай шыротнай вуліцы, забудаванай драўлянымі сял. сядзібамі.
ЧОРНЫЯ БРАДЫ - вёска ў Пратасаўскім с/с, за 34 км на ПнУ ад Акцябрскага, 6 км ад чыг. ст. Ратміравічы (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 178 км ад Гомеля, на Пд меліярацыйныя каналы, на Пн і 3 мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 25 гаспадарак, 35 жыхароў (2004 г.). Выяўлены археолагамі курганны могільнік (15 насыпаў за 0,5 км на Пд ад вёскі, ва ўрочышчы Курганне, у лесе) сведчыць аб засяленні гэтых мясцін у далёкай старажытнасці. Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст., калі ўваходзіла ў склад казённага маёнтка Брожа. Пазначана на карце 1866 г., якой карыста-лася Зах. меліярацыйная экспедыцыя, што працавала ў гэтых месцах у 1890-я г. У 1908 г. побач з вёскай была казённая сядзіба, 2 двары, 7 жыхароў. У 1925 г. 66 двароў, у Коўчыцкім с/с Парыцкага района Бабруйскай акругі. У 1930 г. арганізаваны калгас «Шлях да сацыялізму», працавалі лесапільны завод, кузня. У 1940 г. 80 двароў 330 жыхароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 56 двароў, загубілі 28 жыхароў. 25.6.1944 г. танк Т-34 пад камандаваннем гв. лейтэнанта Дз.Я.Камарова вырваўся каля вескі наперад, знішчыў каля ўзвода фашыстаў і некалькі агнявых кропак ворага, а калі скончыліся боепрыпасы і загарэўся танк, яго экіпаж вырашыў ісці на таран ням. браняпоезавода, што вёў агонь па сав. танках і пяхоце. Механікувадзіцелю танка М.А.Бухтуеву пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. 25 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 258 жыхароў. ,У складзе калгаса імя У.ГЛеніна (цэнтр — в. Рассвет); библиотека, магазін. Планіровачна складаецца з прамалінейнай шыротнай вуліцы, да якой з Пн далучаюцца 2 прамалінейныя кароткія вуліцы. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу.
ЧЫРВОНАЯ СЛАБАДА (да 1929 г. Германава Слабада) — вёска, цэнтр Чырвонаслабодскага с/с, за 25 км на ПдЗ ад Акцябрскага, 25 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 232 км ад Гомеля, на р. Арэса (прыток р. Пціч), на Пн мяжуе з лесам. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі— Навасёлкі. 275 гаспадарак, 634 жыхары (2004 г.). Выяўленыя і даследаваныя археолагамі курганы, што былі побач з вёскай, сведчаць аб засяленні тутэйшых мясцін у далёкай старажытнасці. Па гіісьмовых крыніцах вядома з пач. 20 ст., калі перасяленцы з суседніх вёсак заснавалі тут новае паселішча. Значна пашырыліся памеры вёскі ў 1920-я г. У 1930 г. арганізаваны калгас. 3 26.6.1939 г. цэнтр Чырвонаслабодскага с/с Акцябрскага, з 25.12.1962 г. Светлагорскага, з 30.7.1966 г. Акцябрскага районаў Палескай, з 20.9.1944 г. Бабруйскай, з 8.1.1954 г. Гомельскай абл. Пачатковая школа ў 1930-я г. ператворана ў сямігадовую. У 1940 г. 228 двароў 812 жыхароў У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты спалілі 10 двароў і загубілі 14 жыхароў. 76 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 957 жыхароў. Цэнтр саўгаса «Чырвонаслабодскі»; машынны двор, швейная майстэрня, сярэдняя школа, Дом нар. творчасці, библиотека, дзіцячы сад, амбулаторыя, аддз. сувязі, сталовая, 2 магазіны. Планіровачна складаецца з працяглай, выгнутай шыротнай вуліцы (уздоўж ракі), да якой з Пн далучаюцца 3 злучаныя паміж сабой кароценькія вуліцы. Забудова двухбаковая, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1986 г. ўзведзена 55 мураваных будынкаў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г. Вял. работа праведзена ў апошнія дзесяцігоддзі па добраўпарадкаванні вёскі, асфальтаванні вуліц. Радзіма поўнага кавалера ордэна Славы М.З.Асмыковіча і Героя Сац. Працы І.Ц.Вераб'ёва. Да 1998 г. ў склад Чырвонаслабодскага с/с уваходзіла в. Звесніца (не існуе).
ШКАВА — вёска ў Акцябрскім с/с, за 10 км на ПнУ ад Акцябрскага, 185 км ад Гомеля, 9 км ад чыг. ст. Бумажкоў (на ветцы Бабруйск—Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), на р. Нератоўка (прыток р. Пціч). Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Парычы—Акцябрскі. 162 гаспадаркі, 386 жыхароў (2004 г.). Па пісьмовых крыніцах вядома з 16 ст. ў Мінскім старастве ВКЛ. У 1560 г. ўпамінаецца ў дакументах аб вызначэнні яе межаў. У 1682 г. 13 дымоў, цэнтр войтаўства. Па інвентару 1683 г. ў складзе Парэцкага маёнтка, давала 277 злотых і 5 грошаў прыбытку ў год. Па інвентару 1748 г. 23 дымы. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793 г.) у складзе Рас. імперыі, у Бабруйскім пав. Мінскай губ. Значная частка вясковых зямель належала памешчыку К.Ванькевічу. Паводле перапісу 1897 г. 68 двароў, 559 жыхароў, царква, хлебазапасны магазін. Побач была аднайменная сядзіба, вадзяны млын і карчма. У 1908 г. 109 двароў, 804 жыхары, побач аднайменны маёнтак (17 жыхароў), у Рудабельскай вол. У 1910 г. адкрыта школа, якая размясцілася ў наёмнай сял. хаце. У 1916 г. 143 двары. У 1930 г. арганізаваны калгас «Беларуская вёска», працавала кузня. У 1940 г. 180 двароў. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 ням. акупанты спалілі 36 двароў і загубілі 69 жыхароў. 19.8.1942 г. партызаны разграмілі гарнізон, які заснавалі ў вёсцы акупанты. 40 вяскоўцаў загінулі на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 468 жыхароў. Цэнтр падсобнай гаспадаркі «Праўда» Акцябрскай райаграпрамтэхнікі; лесапільня, лясніцтва, 9-гадовая школа, клуб, библиотека, дзіцячы сад, фельч.-акушэрскі пункт, магазін, аддз. сувязі, комплексна-прыёмны пункт быт. абслугоўвання, сталовая, 3 магазіны. Планіровачна складаецца з прамалінейнай вуліцы, арыентаванай з ПдЗ на ПнУ, да якой на Пд пад прамым вуглом далучаецца кароткая вуліца. Забудова двухбаковая, няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу. У 1991—92 гг. узведзена 50 мураваных будынкаў, у якіх размясціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месц пасля Чарнобыльскай катастрофы 1986 г.
ЮРКІ — вёска ў Валосавіцкім с/с, за 32 км на ПдУ ад Акцябрскага, 35 км ад чыг. ст. Рабкор (на ветцы Бабруйск— Рабкор ад лініі Асіповічы—Жлобін), 260 км ад Гомеля, на 3 сетка меліярацыйных каналаў. Транспартныя сувязі па прасёлачнай, затым аўтадарозе Акцябрскі—Азарычы. 12 гаспадарак, 16 жыхароў (2004 г.).
Па пісьмовых крыніцах вядома з 19 ст. ў складзе маёнтка Ліцвінавічы, уладанне памешчыка Вольбена. У 1844 г. 6 двароў. Паводле перапісу 1897 г. 14 двароў, 102 жыхары, карчма, у Азарыцкай вол. Бабруйскага пав. Мінскай губ. У 1908 г. 17 двароў, 139 жыхароў. У 1917 г. 172 жыхары. У 1924 г. 25 двароў. У 1929 г. вяскоўцы ўступілі ў калгас. У 1940 г. 34 двары. У Вял. Айч. вайну ў крас. 1942 г. ням. акупанты поўнасцю спалілі вёску і загубілі 37 жыхароў. Каля вёскі яны стварылі канцлагер з мэтай распаўсюджання эпідэміі тыфу сярод насельніцтва і воінаў Чырв. Арміі. Пад адкрытым небам на пляцоўцы, абнесенай калючым дротам, гітлераўцы трымалі каля 10 тыс. старых, жанчын і дзяцей. Вызвалена 19.3.1944 г. 31 вясковец загінуў на фронце. Паводле перапісу 1959 г. 107 жыхароў. У1966 г. да вёскі далучана в. Дзерць. У складзе калгаса імя А.М.Горкага (цэнтр — в. Дзербін). Планіровачна складаецца з кароткай, крыху выгнутай вуліцы, блізкай да мерыдыянальнай арыентацыі. Забудова драўляная, няшчыльная, сядзібнага тыпу.