Сапрапель: Розніца паміж версіямі

Сапрапелі - — жэлепадобная<ref name="Сам"/> або крупчастая маса без паху ад ружовага да карычнева-аліўкавага і амаль чорнага колеру, таксама магчымы чырвоны колер<ref name="Сел">[http://www.selnov.ru/publikat.php?aid=122 Сапропель. Удобрение со дна реки] {{ref-ru}}</ref>. Колер сапрапеляў паказвае на прысутнасць некаторых арганічных і неарганічных кампанентаў: аліўкавы - — хларафіла, ружовы - — каратыну або марганца, блакітнаваты - — вівіяніта, чорны - — жалеза, шэры - — гліны або вапны<ref name="Сам"/>.

На паветры сапрапель хутка губляе колер - — цямнее альбо, наадварот, становіцца больш светлым<ref name="Сел"/>.

Сапрапель складаецца з рэшткаў арганізмаў, якія насялялі тоўшчу вады ([[фітапланктон]] і [[заапланктон]]) і яе паверхню, вышэйшых водных раслін ([[макрафіты|макрафітаў]]) і прадуктаў іх распаду, а таксама раствораных рэчываў і мінеральных часціц. Фарміраванне сапрапелю адбываецца пад уздзеяннем біяхімічных, мікрабіялагічных і механічных працэсаў. Ён уяўляе сабой складаны арганамінеральны комплекс рэчываў.

Сапрапель складаецца з глеістага раствору, шкілета і калоіднага комплексу. У глеісты раствор ўваходзіць вада і раствораныя ў ёй рэчывы - — мінеральныя солі, нізкамалекулярныя арганічныя злучэнні, вітаміны і ферменты. Шкілет, або склад сапрапелю ўяўляе сабой рэшткі расліннага паходжання, якія не раклаліся, а калоідны комплекс - — складаныя арганічныя рэчывы, якія надаюць сапрапелю жэлепадобную кансістэнцыю<ref name="АХ"/>.

Азначаць змяшаны тып сапрапелю  — вельмі распаўсюджаная памылковая класіфікацыя тыпу сапрапелю. Узнікла па аналогіі са змяшаным тыпам лясоў. Аднак, калі там тэрмін можа быць прымальным, паколькі ў лесе немагчыма бывае дакладна вызначыць суадносіны розных парод дрэў, то хімічны аналіз сапрапелю дазваляе ўсталяваць пераважны кампанент і адпаведна пазначыць адзін з чатырох тыпаў паводле хімічнага складу мінеральнай часткі:

Існаванне змешанага тыпу сапрапелю не дазваляе спажыўцу дакладна вызначаць практычнае выкарыстанне сапрапелю<ref>Бенсман В.  Р.  Проблемы классификации торфяников и сапропелей.\\ Молодой ученый.2010. №  1-2 (13) Т 1. Чита. С. 146—147.</ref>.

* арганічныя (попельнасць да 30 %)

* аргана-мінеральныя (попельнасць 30-50 %)

* мінеральна-арганічныя (попельнасць 50-70 %)

* мінералізаваныя (попельнасць 70-85 %).

Па матэрыялах даследавання «Агляд рынку сапрапелю РФ», праведзенага МА «Навігатар», выкарыстанне сапрапелевых угнаенняў падвышае ўраджайнасць збожжавых культур, агародніны і карняплодаў на 15 %, цукру ў бураках - — на 40 %, а таксама павялічвае колькасць бялкоў і пратэіна ў прадуктах раслінаводства. Найбольшая эфектыўнасць сапрапелю ўсталяваная на лёгкіх пяшчаных і камяністых глебах, а таксама на глебах, перанасычаных мінеральнымі ўгнаеннямі<ref>[http://marketing.rbc.ru/news_research/18/01/2011/562949979564057.shtml Сапропелевые удобрения повышают урожайность на 15 %]</ref>.

== Міравыя запасы ==

Асабліва інтэнсіўнае ўтварэнне сапрапеляў адбываецца ў азёрах сярэдняй паласы Еўропы і Азіі. На Амерыканскім кантыненце сапрапелевыя адклады прымеркаваны да раёна Вялікіх азёр (Канада і ЗША). У Заходняй Еўропе рэсурсы сапрапелю моцна знясіленыя. Вадаёмы, якія змяшчаюць сапрапелі, былі характэрныя для Германіі, Польшчы, краін Скандынавіі і ў меншай меры - — для Францыі і Вялікабрытаніі. Шматлікія сапрапелевыя радовішчы сустракаюцца ў Літве, Беларусі і Украіне і Расіі<ref name="Мір">[http://www.photoukraine.com/russian/articles?id=137 Торф и сапропель Украины] {{ref-ru}}</ref>. У 2010 годзе экспарт сапрапеля з Расіі павялічыўся ў 13 разоў<ref>[http://marketing.rbc.ru/news_research/25/01/2011/562949979599526.shtml В 2010  г. экспорт сапропеля увеличился в 13 раз] {{ref-ru}}</ref>.

Расійская Федэрацыя, размяшчаючы запасамі сапрапелю ў 2,6  млрд. тон, займае адно з вядучых месцаў у свеце<ref name="Мір"/>.

* Бенсман В.  Р.  Проблемы классификации торфяников и сапропелей.\\ Молодой ученый. 2010. №  1-2 (13) Т 1. Чита. С. 146—147.

* Гірничий енциклопедичний словник: в 3 т. / За ред. В.  С.  Білецького.  — Донецьк: Східний видавничий дім, 2001—2004. ISBN 966-7804-19-4

* [http://saprex2009.mylivepage.ru/blog/1795/923/%D0%9E%D0%A0%D0%93%D0%90%D0%9D%D0%98%D0%A7%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%9E%D0%95%20%D0%A3%D0%94%D0%9E%D0%91%D0%A0%D0%95%D0%9D%D0%98%D0%95%20-%20%D0%A1%D0%90%D0%9F%D0%A0%D0%9E%D0%9F%D0%95%D0%9B%D0%AC Николай Бычек. Органическое удобрение - — сапропель] {{ref-ru}}