Вікіпедыя

Мікалай Платонавіч Бажан: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др артаграфія, дапасаваньне, пераклад, сартаваньне
дапаўненне
Радок 22:
| Дзеці =
| Род дзейнасці = {{паэт|Украіны|СССР}}, {{публіцыст|Украіны|СССР}}, {{перакладчык|Украіны}}
| Гады актыўнасці = 1924—1978
| Кірунак = [[Футурызм]], [[сацыялістычны рэалізм]]
| Жанр = [[верш]], [[паэма]]
| Дэбют = «17-ы патруль» (1926)1923
| Мова твораў = [[украінская мова|украінская]]
| Прэміі = {{Сталінская прэмія|1946}} {{Сталінская прэмія|1949}} {{Ленінская прэмія|1982}} {{Шаўчэнкаўская прэмія|1965}}
| Узнагароды = {{{!}} style="background:transparent"
{{!}} {{Герой Сацыялістычнай Працы}}
{{!}}}
Радок 38:
{{!}}{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга}}{{!!}}{{Медаль У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна}}{{!!}}{{Медаль За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}{{!!}}{{Медаль Трыццаць гадоў Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.}}
{{!}}}
| Сайт =
| Вікікрыніцы =
}}
'''Мікола Платонавіч Бажан''' ({{lang-uk|Микола Платонович Бажан}}, {{ДН|9|10|1904|26|9}}, [[Горад Камянец-Падольскі|Камянец-Падольскі]] — {{ДС|23|11|1983}}) — украінскі савецкі [[паэт]], [[перакладчык]], публіцыст і грамадскі дзеяч. Акадэмік [[АН УССР]] ([[1951]]).<ref [[Герой Сацыялістычнай Працы]] ([[1974]]). Лаўрэат [[Ленінская прэмія|Ленінскай]] ([[1982]]) і двух [[Сталінская прэмія|Сталінскіх прэмій]] другой ступені ([[1946]], [[1949]]). Сябра [[ВКП(б)]] з [[1940]] года.name="БС">{{кніга
|аўтар =
|частка = Бажан Микола
|загаловак = Биографический справочник
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны =
|выданне =
|месца = Мн.
|выдавецтва = «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки
|год = 1982
|том = 5
|старонкі = 37
|старонак = 737
|серыя =
|isbn =
|тыраж =
}}</ref>. [[Герой Сацыялістычнай Працы]] ([[1974]]). Лаўрэат [[Ленінская прэмія|Ленінскай]] ([[1982]]) і двух [[Сталінская прэмія|Сталінскіх прэмій]] другой ступені ([[1946]], [[1949]]). [[Заслужаны дзеяч навукі Украінскай ССР]] (1966), [[Заслужаны дзеяч мастацтваў Грузінскай ССР]] (1964)<ref name="БС"/>. [[Народны паэт Узбекскай ССР]] (1968)<ref name="БС"/>. Сябра [[ВКП(б)]] з [[1940]] года.
 
== Біяграфія ==
 
=== Шлях у літаратуру ===
М. Бажан нарадзіўся ў [[Горад Камянец-Падольскі|Камянцы-Падольскім]] (цяпер у [[Хмяльніцкая вобласць|Хмяльніцкай вобласці]] [[Украіна|Украіны]]) ў сям’ісям'і ваенных тапографаў. У [[1910]] годзе бацьку перавялі ва [[Умань]], дзе прайшлі дзіцячыя гады будучага паэта. Тут Бажан вучыўся ў кааператыўным тэхнікуме і паралельна ў 1920—1921 гадах займаўся вывучэннем авангарднага сцэнічнага мастацтва ў студыі «Кийдрамте» пад кіраўніцтвам Леся Курбас. Піша вершы, якія склалі рукапісны зборнік вершаў «Кантрасты настрою» (1920—1921).
 
У [[1921]] пераязджае ў [[Кіеў]], дзе вучыцца ў Кааператыўным інстытуце (1921—1923), а затым у Кіеўскім інстытуце знешніх сувязяў (1923—1925). У [[1923]] годзе на запрашэнне маладога пісьменніка Міхайлы Семянко далучаецца да групоўкі панфутурыстаў, ідзе працаваць у рэдакцыю газеты «Бальшавік». У гэтай газеце ў [[1923]] годзе апублікаваны першы верш Бажана «Рура-марш» і іншыя творы ў футурыстычным духу<ref name="БС"/>.
 
Бажан належаў да першапачатковых прыхільнікаў рэвалюцыі не столькі з-за палітычных поглядаў, колькі з-за свайго авангардызму ў мастацтве. Яму здавалася, што грандыёзны сацыяльны катаклізм дасць новае жыццё Украіне, вызваліць яе творчыя сілы. У адрозненне ад многіх паэтаў старэйшага пакалення, Бажан адразу прыняў бальшавіцкі рэжым.
Радок 56 ⟶ 73:
У [[1925]] ў БАЖу далучаецца да групоўкі Хвылявога. Неўзабаве выходзіць першы зборнік вершаў «17-ы патруль» (1926), які арганічна ўпісваўся ва ўладарыўшы тады ў бальшавіцкай паэзіі пафас рамантызацыі пралетарыяту і чэкістаў.
 
Пачынаючы са зборніка «Разьбяная цень» (1927) Бажан усё больш вызначаецца як паэт барочнай эстэтыкі, нястомнага і шмат’яруснагашмат'яруснага разгортвання тэмы, вынаходлівага і раскошнага перапляцення матываў, арганічнага злучэння брутальнага і патэтычнага. Шэдэўрам гэтага стылю з’яўляеццаз'яўляецца цыкл «Будынкі» (1929), у якім Бажан праяўляе сябе як паэтычны інтэрпрэтатар энергіі чалавечых спраў, розных формаў гэтых спраў, у тым ліку эксцэнтрычных.
 
У «Смерці Гамлета» (1932) ён адкрыта супрацьпастаўляе агульначалавечыя сімвалы гуманістычнай культуры як ілжывыя ленінскай безагляднай праўдзе (маральна ўсё, што служыць рэвалюцыі, і толькі гэта). У гэтым творы паэт абвяшчае анафему «абстрактнаму гуманізму», якая стала надакучлівым лейтматывам усёй наступнай партыйнай ідэалогіі. Яшчэ мацней гэтая тэма гучыць у «Трылогіі запалу» (1933), паэт з нянавісцю вынішчае ў сабе ўсё, што перашкаджае яму стаць тым, чаго патрабуе час — байцом цэнтралізаванай класавай маралі. Перамога над гуманізмам у сабе давалася нялёгка. Цяжкія сумневы, балючыя разважанні душы, загнанай у падзямелле свядомасці, гучаць у паэмах «Слепакі» (1931) і «Гета ва Умані» (1930).
Радок 64 ⟶ 81:
Пасля [[1933]] года, які стаў пераломным у гісторыі ўкраінскай літаратуры і адзначыўся знішчэннем і заваяваннем нацыянальнай інтэлігенцыі, з-пад пяра Бажана выходзіць пераважна партыйная патэтыка — вынаходлівая, па-майстэрску выкананая, але вымучаная, хоць і пад маскай шчырасці: паэмы «Неўміручасць» (1937), «Маці» (1938), «Бацькі і сыны» (1939). Традыцыю барочнага одапісання, літаратурна блізкую паэту, працягвае знакаміты панегірык Сталіну «Таварыш стаіць у зорканосным Крамлі» (1932).
 
Сапраўдны Бажан прарываецца там, дзе паэту атрымоўваецца ўхіліцца ад прэсінгу палітычных імператываў, хай і ўнутрана засвоеных. Перш за ўсё ў культуралагічных вершах, звароце да духоўнай спадчыны народаў СССР, інтэрпрэтацыі з’яўз'яў сусветнага мастацтва, сцыентызме — навуковай паэзіі: паэма «Колькасць» (1931).
 
Асаблівы перыяд у жыцці і творчасці Бажана — гады вайны з нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Творы гэтых гадоў востра адлюстроўваюць бяду народа, небяспеку, якая навісла над ім, патрыятычны ўздым, агульнасавецкія формы якога ўмяшчаюць і чыста нацыянальныя перажыванні: «Клятва» (1941), «Данііл Галіцкі» (1942), «Сталінградскі сшытак» (1943).
 
Першыя пасляваенныя гады — самы сумны перыяд у творчым лёсе Бажана. Ва ўмовах масавых тэрарыстычных ідэалагічных кампаній, ініцыяваных Сталіным, які разумеў неабходнасць у зародку задушыць парасткі лібералізацыі думкі, якая прабілася ў час вайны, Бажану давялося прымаць удзел у кан’юнктурнымкан'юнктурным пераглядзе ўкраінскай гісторыі («У Спаскай вежы», 1952), у барацьбе супраць украінскага нацыяналізму, граміць не толькі творы Грушэўскага, але і калег-пісьменнікаў, у тым ліку свайго сябра [[Юрый Іванавіч Яноўскі|Ю. І. Яноўскага]], развенчваць загніваючы імперыялістычны Захад («Англійскія ўражанні», 1949).
 
=== Позні перыяд ===
Радок 82 ⟶ 99:
=== Дзейнасць перакладчыка ===
 
Бажан — выбітны майстар мастацкага перакладу. Найбуйнейшым дасягненнем з'яўляецца яго пераклад паэмы «[[Віцязь у тыгравай скуры]]» [[Шата Руставелі]] (1935; прэмія Грузінскай ССР, 1937). Сярод па-майстэрску выкананых Бажанам перакладаў — «Бура» [[Шэкспір]]а, творы [[Дантэ Аліг'еры|Дантэ]], [[Ёган Вольфганг фон Гётэ|Гётэ]], [[Генрых Гейнэ|Гейнэ]], [[Гёльдэрлін]]а, [[Адам Міцкевіч|Міцкевіча]]. Асаблівую ролю для маладой украінскай паэзіі адыгралі яго пераклады з [[Райнер Марыя Рыльке|Рыльке]]. Таксама Бажан з’яўляеццаз'яўляецца аўтарам перакладу [[Гімн СССР|гімна СССР]] на [[Украінская мова|ўкраінскую мову]]<ref>[http://uk.wikisource.org/wiki/Державний_гімн_Союзу_Радянських_Соціалістичних_Республік Гимн СССР на украинском в Викитеке] {{ref-uk}}</ref>.
 
Бажан — адзін з перакладчыкаў «Выбраных твораў» [[Янка Купала|Я. Купалы]] на ўкраінскую мову (1953). Перакладаў творы [[Аркадзь Аляксандравіч Куляшоў|А. Куляшова]], [[Максім Танк|М. Танка]], [[Пімен Емяльянавіч Панчанка|П. Панчанка]], [[Аляксей Аляксандравіч Зарыцкі|А. Зарыцкага]]<ref name="БС"/>.
 
=== Палітычная і грамадская дзейнасць ===
Радок 96 ⟶ 115:
== Узнагароды і прэміі ==
* [[Ленінская прэмія]] (1982) — за вершаваны зборнік «Знакі» (1979)
* [[Сталінская прэмія]] другой ступені (1946) — за паэму «Данііл Галіцкі» (1942), верш «Клятва» (1941), зборнік вершаў «Сталінградскі сшытак» (1942)<ref name="БС"/>
* [[Сталінская прэмія]] другой ступені (1949) — за зборнік вершаў «АнгельскіяАнглійскія ўражанні» (1949)<ref name="БС"/>
* [[Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі|Дзяржаўная прэмія УССР імя Т. Г. Шаўчэнкі]] (1965) — за паэму «Палёт скрозь буру» (1964)<ref name="БС"/>
* [[Герой Сацыялістычнай Працы]] (1974)
* [[Народны паэт Узбекістана]] (1974)
Радок 109 ⟶ 128:
* Медалі
 
== Сям’яСям'я ==
* Першая жонка — Галіна Сымонаўна Каваленка (1905—1989), актрыса тэатра «Березиль», затым перакладчыца. Дачка — Мая.
* Другая жонка — Ніна Уладзіміраўна Лауэр.
Радок 117 ⟶ 136:
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
 
* Адельгейм Э. Микола Бажан. — Київ, 1974
* Суровцев Ю. Поэзия Миколы Бажана. — М., 1970
 
== Спасылкі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Мікалай_Платонавіч_Бажан"