Вікіпедыя

Новая Зеландыя: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
др вікіфікацыя
Радок 33:
|ВУП на душу насельніцтва=34 121<ref name="IMF"/>
|Валюта=[[Новазеландскі долар]] (NZD)
|ІРЧП = {{steady}} 0,908
|Год разліку ІРЧП = 2011
|Месца па ІРЧП = 5
Радок 69:
== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Новай Зеландыі}}
Паводле палінезійскіх легенд, Новая Зеландыя заселена ў X — XIV X—XIV стст. выхадцамі з астравоў Таварыства. Напярэдадні з’яўленняз'яўлення еўрапейцаў карэнныя жыхары Новай Зеландыі  — [[маары]] падзялляліся на дзесяткі плямён, якія не мелі ўласных дзяржаўных утварэнняў. Адкрыта галандскім мараплаўцам [[Абел Янсзан Тасман|А. Я. Тасман Тасманам]]ам у [[1642]]  г., названа ў гонар адной з галандскіх правінцый. У [[1769]] — [[1770]]  гг. даследавана англійскім капітанам [[Дж. Кук]]ам. У пачатку XIX ст. ў Новай Зеландыі з’явілісяз'явіліся еўрапейскія місіянеры, утвораны першыя еўрапейскія місіянеры, утвораны першыя еўрапейскія пасяленні. [[6 лютага]] [[1840]]  г. прадстаўнікі брытанскага ўрада прымусілі правадыроў маары падпісаць дагавор, паводле якога над Новай Зеландыяй прызнаваўся брытанскі пратэктарат, з [[1841]]  г.  — брытанская калонія, месца масавай іміграцыі з [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]. Захоп зямель маары прывёў да англа-маарыйскіх войнаў [[1843]] — [[1871]]  гг. Да канца XIX ст. карэннае насельніцтва складала менш за 10 % жыхароў краіны. У [[1893]]  г. уведзена ўсеагульнае выбарчае права. З [[1907]]  г. Новая Зеландыя атрымала статус дамініёна  — самакіравальнай краіны ў складзе Брытанскай імперыі. У [[Першая сусветная вайна|1-ю сусветную вайну]] больш за 100 тыс. новазеландцаў ваявалі ў Еўропе ў складзе брытанскіх войск.
 
Паводле [[Вестмінстэрскі статут 1926|Вестмінстэрскага статута 1926]] г. Новая Зеландыя атрымала з [[1931]]  г. поўную самастойнасць ва ўнутраных і знешніх справах. У [[Другая сусветная вайна|2-ю сусветную вайну]] новазеландскія войскі ўдзельнічалі ў ваенных дзеяннях у Еўропе і на Ціхім акіяне. У [[1951]]  г. Новая Зеландыя далучылася да саюза [[АНЗЮС]] ([[Аўстралія]], [[Новая Зеландыя]], [[ЗША]]), у [[1954]]  г.  — [[СЕАТО]]. Удзельнічала ў в’етнамскайв'етнамскай вайне [[1964]] — [[1973]]  гг. на баку [[ЗША]]. У палітычным жыцці Новай Зеландыі з 1930-х гг. сапернічаюць [[Лейбарысцкая партыя, Новая Зеландыя|Лейбарысцкая]] і [[Нацыянальная партыя, Новая Зеландыя|Нацыянальная]] партыі. У 1980-я г. ўрад лейбарыстаў на чале з [[Д. Лонгі]] змагаўся за стварэнне бяз’ядзернаябяз'ядзерная зона ў паўднёвай частцы Ціхага акіяна. На [[Парламенцкія выбары ў Новай Зеландыі|парламенцкіх выбарах 1993]] г. перамагла [[Нацыянальная партыя, Новая Зеландыя|Нацыянальная партыя]], урад якой (з [[1997]]  г. на чале з [[Дж. Шынлі]]) пачаў рэформу для паскарэння эканамічнага развіцця краіны.
 
== Адміністрацыйны падзел ==
Радок 84:
! align="right" bgcolor="#f2f2f4" width="13%"| Насельніцтва<sup><small>(2)</small></sup>
|-
|align="center"|1 || [[рэгіён Нортленд|Нортленд]] || [[Вангарэй|Вангарэй]] || align="right"|13.941 || align="right"|147.600
|-
|align="center"|2 || [[рэгіён Окленд|Окленд]] || [[Окленд]] || align="right"|16.140 || align="right"|1.316.900
Радок 90:
|align="center"|3 || [[рэгіён Вайката|Вайката]] || [[Гамільтан, Новая Зеландыя|Гамільтан]] || align="right"|25.598 || align="right"|381.800
|-
|align="center"|4 || [[рэгіён Бей-оф-Пленці|Бей-оф-Пленці]] || [[Таўранга|Таўранга]] || align="right"|12.447 || align="right"|257.600
|-
|align="center"|5 || [[рэгіён Гісбарн|Гісбарн]] <sup><small>(1)</small></sup> || [[Гізбарн|Гізбарн]] || align="right"|8.351 || align="right"|44.900
|-
|align="center"|6 || [[рэгіён Таранакі|Таранакі]] || [[Стрэтфард, Новая Зеландыя|Стрэтфард]] || align="right"|7.273 || align="right"|105.500
|-
|align="center"|7 || [[рэгіён Манавату-Вангануі|Манавату-Вангануі]] || [[Вангануі|Вангануі]] || align="right"|22.215 || align="right"|227.100
|-
|align="center"|8 || [[рэгіён Хокс-Бей|Хокс-Бей]] || [[Нап'ер, Новая Зеландыя|Нап'ер]] || align="right"|14.164 || align="right"|149.100
Радок 108:
|align="center"|12 || [[рэгіён Тасман|Тасман]] <sup><small>(1)</small></sup> || [[Рычманд, Новая Зеландыя|Рычманд]] || align="right"|9.786 || align="right"|45.800
|-
|align="center"|13 || [[рэгіён Кентэрберы|Кентэрберы]] || [[Крайстчорч|Крайстчорч]] || align="right"|45.845 || align="right"|520.600
|-
|align="center"|14 || [[рэгіён Заходняе Узбярэжжа|Заходняе Узбярэжжа]] || [[Грэймаўс|Грэймаўс]] || align="right"|23.000 || align="right"|30.600
|-
|align="center"|15 || [[рэгіён Атага|Атага]] || [[Дунэдзін, Новая Зеландыя|Дунэдзін]] || align="right"|31.476 || align="right"|195.000
|-
|align="center"|16 || [[рэгіён Саўтленд|Саўтленд]] || [[Інверкаджыл|Інверкаджыл]] || align="right"|30.753 || align="right"|93.600
|-
|align="center"|17 || [[Астравы Чатэм|Астравы Чатэм]] <sup><small>(3)</small></sup> || [[Ваітангі]] || align="right"|963 || align="right"|750
|-
| colspan="6" style="font-size:smaller" |
<sup><small>(1)</small></sup> Гэтыя рэгіёны з'яўляюцца [[унітарнымі адміністрацыйнымі адзінкамі]] ''(Unitary Authorities)'' і выконваюць адначасова функцыі як рэгіёнаў, так і раёнаў. <br />
<sup><small>(2)</small></sup> Лічбы адпавядаюць дадзеным перапісу насельніцтва 2001 года <br />
<sup><small>(3)</small></sup> Астравы Чатэм знаходзяцца на адлегласці каля 800 кіламетраў усходней Новай Зеландыі і не пазначаны на карце. Астравы маюць адмысловы статус астраўнога савету ''Islands Councils'' з паўнамоцтвамі унітарнай адміністрацыйнай адзінкі ''Unitary Authority''.<br />
|}
 
== Літаратура ==
* Грудзинский В. В., Олтаржевский, В. П.  Новая Зеландия в международных отношениях 1939 — 1945 1939—1945 гг.  — Иркутск, 1993.
* Малаховский, К. В.  Британия южных морей.  — М., 1973.
* Малаховский, К. В.  История Новой Зеландии.  — М., 1981.
 
== Гл. таксама ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Новая_Зеландыя"