Гіраскоп: Розніца паміж версіямі

'''Гіраскоп''' (ад ст.-грэч. γῦρος «[[круг]]» і σκοπέω «гляджу») — сіметрычнае цвёрдае [[Цела, фізіка|цела]], якое хутка верціцца і вось вярчэння якога можа мяняць свой напрамак у прасторы.

Уласцівасці гіраскопа маюць нябесныя целы, артылерыйскія снарады[[снарад]]ы, ротары [[Турбіна|турбін]], вінты самалётаў, [[Кола|колы]] веласіпедаў[[веласіпед]]аў і матацыклаў[[матацыкл]]аў і іншыя целы, якія верцяцца. Найпрасцейшы гіраскоп — дзіцячая цацка ваўчок.

Свабодны паварот восі гіраскопа ў прасторы забяспечваецца замацаваннем яго ў кольцах т.зв. карданавага падвесу, у якім восі ўнутранага і знешняга кольцаў і вось гіраскопа перасякаюцца ў адным пункце (у цэнтры падвесу). Такі гіраскоп мае тры ступені свабоды. Калі цэнтр цяжару гіраскопа супадае з цэнтрам падвесу, гіраскоп называецца ўраўнаважаным ці свабодным, калі не — цяжкім. Вось ураўнаважанага гіраскопа ўстойліва трымае нязменны напрамак у прасторы. Пад уздзеяннем прыкладзенай да гіраскопа пары [[Сіла|сіл]] яго вось [[прэцэсія|прэцэсіруе]] і адначасова робіць [[Нутацыя|нутацыйныя]] ваганні.

Гіраскоп з трыма ступенямі свабоды выкарыстоўваецца пры канструяванні гіраскапічных прылад для аўтаматычнага кіравання рухам самалётаў[[самалёт]]аў ([[аўтапілот]]), [[ракета|ракет]], марскіх суднаў, [[Тарпеда|тарпед]] і інш. Гіраскопы з дзвюма ступенямі свабоды выкарыстоўваюцца як паказальнікі павароту, розныя віды стабілізатараў (напр., гіраскапічны заспакойвальнік — гірарама). Камбінацыя трох гірарам з узаемна перпендыкулярнымі восямі можа служыць для прасторавай стабілізацыі рухомага аб'екта, напр., [[Штучны спадарожнік Зямлі|штучнага спадарожніка]] [[Планета Зямля|Зямлі]].

* ''Болсун А.'' Гіраскоп // БЭ ў 18 т. Т. 5. Мн., 1997.