Вікіпедыя

Курапатка белая: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (размовы | уклад)
61 787 правак
др Bot: Migrating 46 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q178702 (translate me)
дапаўненне, шаблон, абнаўленне звестак
Радок 1:
{{Таксон
{{Таксанамія
| name =
| назва = Курапатка белая
| regnum = Жывёлы
| выява image file = WillowPtarmigan23.jpg
| апісанне выявы =
| image title =
| подпіс выявы =
| image descr =
| надцарства =
| parent = Lagopus
| царства = [[Жывёлы]]
| rang = Від
| падцарства =
| віківіды latin = Lagopus lagopus▼
| група вірусаў =
| author = [[Linnaeus]], 1758
| раздзел =
| syn =
| падраздзел =
| typus =
| надтып =
| children name =
| тып =
| children =
| падтып =
| range map =
| нададдзел =
| range map caption =
| аддзел =
| range map width =
| пададдзел =
| range legend =
| надклас =
| wikispecies = Lagopus lagopus
| клас = [[Птушкі]]
| вікісховішча commons = Category:Lagopus lagopus▼
| падклас =
| інфраклас =
| надпарадак =
| парадак =
| падпарадак =
| інфрапарадак =
| надатрад =
| атрад = [[Курападобныя]]
| падатрад =
| інфраатрад =
| надсемейства =
| сямейства = [[Фазанавыя]]
| падсемейства = [[Цецеравыя]]
| надтрыба =
| трыба =
| падтрыба =
| род = [[Белыя курапаткі]]
| падрод =
| надсекцыя =
| секцыя =
| падсекцыя =
| від = '''Курапатка белая'''
| падвід =
| без рангу =
| навуковая назва = {{bt-bellat||Lagopus lagopus|[[Linnaeus]], 1758}}
| назва боксу таксонаў =
| тэкст боксу таксонаў =
| назва боксу карты =
| карта =
| апісанне карты =
| легенда карты =
▲ | віківіды = Lagopus lagopus
▲ | вікісховішча = Category:Lagopus lagopus
| itis = 175804
| ncbi = 52650
|eol=1049176
}}▼
|iucn=10060029
 
|iucnstatus=LC
'''Курапа́тка бе́лая''', або '''пардва''' (''Lagopus lagopus'') — птушка атраду курападобных, блізкі сваяк [[фазан]]а.▼
▲ }}
▲'''Курапа́тка бе́лая''', або '''пардва''' (''Lagopus lagopus'')  — птушка атраду курападобных, блізкі сваяк [[фазан]]а.
 
== Апісанне ==
Птушка сярэдняй велічыні, маса 650-750 650—750 г. Ярка выражаны сезонны і, у меньшай ступені, полавы дымарфізм: у самца 4, а ў самкі 3 сезонныя ўбранні за год. Зімой абедзве птушкі маюць белае апярэнне. Вясной у самцоў тулава, крылы і хвост белыя, а галава, шыя і валляк - — каштанава-рыжыя. Самка пасля зімы адразу прымае летняе ўбранне, якое, як і ў самца, летам мае рыжаватыя, жаўтаватыя і бураватыя таны, прычым афарбоўка самкі больш бледная. Восенню афарбоўка самца і самкі амаль аднолькавая - — на фоне летняга ўбрання паяўляюцца ярка-рыжыя пёры.
[[File:2000. Stamp of Belarus 0371.jpg|thumb|left|Белая курапатка на паштовай марцы Беларусі]]
[[File:Lagopède des saules MHNT.jpg|thumb| '' Lagopus lagopus lagopus'']]
Шлюбныя гульні пачынаюцца пасля паяўлення праталін. Гнёзды робіць на мохавых купінах, часта схаваны пад галінкамі багуну або іншых балотных раслін. У кладцы 8-12 яек памерамі 42,7 x 30,8  мм, бледна жоўтых з карычневымі і бураватымі плямінкамі і крапінкамі. Лётны маладняк - — у сярэдзіне чэрвеня, дасягае вагі дарослых птушак у пачатку верасня. Зімой корміцца пупышкамі і парасткамі вярбы і бярозы, вясной, летам і восенню - — лісцем падбелу, талакнянкі, багнаўкі і чарніц.
 
== Пашырэнне ==
[[Арэал]] віду цыркумпалярны. Уключае [[тундра|тундры]] [[Еўразія|Еўразіі]] і [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]], прасціраецца на поўдзень у зону лясоў, лесастэпы, да гор Паўночнага Казахстана і Манголіі ў Азіі і да [[Канада|Канады]] ўключна ў Амерыцы.
 
У 18-19 ст. арэал уключаў лесастэпавыя раёны Украіны. Да 1930-х гг. паўднёвая мяжа пашырэння віду праходзіла ўжо па тэрыторыі Беларусі, пазней перамясцілася яшчэ далей на поўнач. Нешматлікія яе сустрэчы на [[Беларусь|Беларусі]] ў пачатку 1980-х гг. адносяцца да раёнаў мінулага пражывання. Месцы пражывання: вярховыя балоты з нізкарослай (3-4 м) сасной і рэдкім дамешкам бярозы.
 
== У беларускай кухні ==
Да сярэдзіны [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] звычайная птушка, у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] лічылася адмыслова беларускім далікатэсам. Лавілі пераважна “колам”«колам» (сілом).
 
Мяса вельмі смачнае, цёмнае, з характэрным смакам. Маладых птушак (маюць жоўтыя ножкі і чорную дзюбу) можна запякаць, ужо на наступны дзень пасля здабычы, абгарнуўшы тонкімі скрылікамі [[сала]] або [[шпік]]у. Старэйшых (маюць шэрыя ножкі і белую дзюбу) трэба абавязкова некалькі дзён вытрымліваць у пер'і. Іх лепей тушыць (асабліва ў [[капуста|капусце]], а таксама ў [[смятана|смятане]], [[віно|віне]], [[парэчка]]вым або [[апельсін]]авым соусе і г.д.). Абскубаных і вытрыбушаных курапатак трэба мыць старанна, але хутка, бо вада “вымывае”«вымывае» смак. Запякаць трэба на моцным агні, але не даўжэй за 30 – — 40 хвілін. Паляпшае смак курапатак пучок [[мускатны шалфей|мускатнага шалфею]], які выдаляюць пасля запякання. Курапатак фаршыравалі [[свініна]]й, вантробамі, [[зялёны гарошак|зялёным гарошкам]]. Адным з далікатэсаў шляхецкай кулінарыі лічыліся курапатка “ў«ў снезе”снезе» (г.зн. запечаныя ў пенцы з яечных бялкоў).
 
== Ахова ==
{{Чырвоная кніга Беларусі|жывёла|47|II}}
З 1925 здабыча віду на Беларусі забаронена паляўнічым заканадаўствам. Белая курапатка занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981.
 
Радок 80 ⟶ 50:
* {{Крыніцы/НашаЕжа|Белы|Курапатка белая}}
 
== У СецівеСпасылкі ==
* [http://slounik.org/146978.html Артыкул з Чырвонай кнігі Беларусі (2-е выд) на slounik.org]
 
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Курапатка_белая"