Тайная вячэра: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→Тайная вячэра ў выяўленчым мастацтве: дапаўненне |
ілюстрацыя |
||
Радок 1:
[[Выява:Leonardo da Vinci (1452-1519) - The Last Supper (1495-1498).jpg|thumb|300px|right|Выява Тайнай вячэры пэнзля [[Леанарда да Вінчы]], [[Санта-Марія делле Граціе]], [[Мілан]]]]
'''Тайная Вячэра''' (ці ''Апошняя вячэра'') згодна [[Біблія|Бібліі]] з'яўляецца апошняй вячэрай, якаю [[Ісус Хрыстос|Ісус]] падзяліў са сваімі апосталамі ў [[Іерусалім]]е да [[Распяцце Ісуса Хрыста|Свайго распяцця]]. Тайная вячэра асабліва адзначаецца хрысціянамі на [[Вялікі Чацвер]]. Акрамя таго, Тайная вячэра забяспечвае біблейскую падставу для [[Эўхарыстыя|Эўхарыстыі]], таксама яна вядома як "[[Вячэра Гасподня]]".▼
[[Файл:«Апошняя Вячэра». Сярэдзіна ХІХ ст., Фрэска ў касцёле вёскі Індура Гродзенскага р-на.jpg|250px|thumb|«Апошняя Вячэра». Сярэдзіна ХІХ ст., фрэска ў касцёле вёскі [[Вёска Індура|Індура]] Гродзенскага раёна]]
[[Файл:Апошняя Вячэра. Сярэдзіна XVIІI ст. Давыд-Гарадок.jpg|250px|left|thumb|«Апошняя Вячэра». Сярэдзіна XVIІI ст. [[Давыд-Гарадок]]]]
▲'''Тайная Вячэра''' (ці ''Апошняя вячэра'') згодна [[Біблія|Бібліі]] з'яўляецца апошняй вячэрай, якаю [[Ісус Хрыстос|Ісус]] падзяліў са сваімі апосталамі ў [[Іерусалім]]е да [[Распяцце Ісуса Хрыста|Свайго распяцця]]. Тайная вячэра асабліва адзначаецца хрысціянамі
[[Карынфянам, 1-ы ліст|Першы ліст да Карынфянаў]] з'яўляецца самым раннім з вядомых згадак пра Тайную Вячэру. Усе чатыры [[Евангелле|кананічныя Евангеллі]] сцвярджаюць, што Тайная вячэра адбылася ў канцы тыдня, пасля [[Трыумфальны ўезд Ісуса ў Іерусалім|трыумфальнага ўезду Ісуса ў Іерусалім]], і што Ісус і яго апосталы падзялілі вячэру незадоўга да таго, як Ісус быў укрыжаваны ў канцы гэтага тыдня. У час трапезы Ісус прадказвае [[Здрада Іуды|здраду аднаго з апосталаў]], і прадказвае, што да наступнай раніцы [[Пётр, апостал|Петр]] будзе [[Адрачэнне Пятра|адмаўляцца, што ведае Ісуса]].
Усе тры [[сінаптычныя Евангеллі]] і Першы ліст да Карынaянаў ўключаюць момант Эўхарыстыі, у якім Ісус бярэ хлеб, разломвае яго і дае яго апосталам, кажучы:
== Тэрміналогія ==
Тэрміну
Большасць [[пратэстантызм|пратэстантаў]] выкарыстоўваць тэрмін
[[Праваслаўе|Праваслаўныя]] выкарыстоўваць тэрмін
==Біблейская аснова==▼
▲== Біблейская аснова ==
Апошні прыём ежы, які Ісус падзяліў са сваімі вучнямі апісаны ва ўсіх чатырох кананічных Евангеллях (Мц 26:17-30, Мк. 14:12-26, Лк. 22:7-39 і Ян. 13:1-17:26 ). Гэта вячэра пазней стала вядома як Апошняя Вячэра. Тайная вячэра, верагодна, стала пераказам падзей апошняга прыёму ежы Ісуса сярод [[Ранняе хрысціянства|ранніх хрысціянскіх супольнасцяў]], і стаў рытуал, звязаным з вячэрай. ▼
▲Апошні прыём ежы, які Ісус падзяліў са сваімі вучнямі апісаны ва ўсіх чатырох кананічных Евангеллях (Мц 26:17-30, Мк. 14:12-26, Лк. 22:7-39 і Ян. 13:1-17:26
[[Карынфянам, 1-ы ліст|Першы ліст апостала Паўла да Карынфянаў]] (11:23-26) які, хутчэй за ўсё напісаны да Евангелляў, змяшчаецца спасылку на Апошняю Вячэру, але больш падкрэслівае тэалагічную аснову абраду, чым даючы падрабязнае апісанне падзеі.
== Перадумовы падзеі ==
У цэлым аповяд падзей, якія з'яўляецца агульным для ўсіх Евангелляў і прыводзіць да Апошняй Вячэры, апісваюць [[трыумфальны ўезд ў Ерусалім]] у пачатку тыдня, сустрэчы з рознымі людзьмі і іудзейскімі старэйшынамі, пасля чаго Ісус і яго вучні спраўляюць трапезу да канцы тыдня. Пасля трапезы Ісусу здрадзілі, Яго арыштавалі, судзілі і ўкрыжавалі.
Асноўныя падзеі вячэры апісваюць падрыхтоўку вучняў Ісуса да Яго адыходу, прадказанні аб здрадзе Ісуса, і прадказанне аб адрачэнні Ісуса апосталам Пётром.
== Прадказанне здрады Іуды ==▼
У Евангеллі ад Матфея 26:24-25, Марка 14:18-21, Лк. 22:21-23 і Яна 13:21-30 падчас вячэры, Ісус прадказае, што адзін з яго апосталаў аддасць Яго. Ісус паўтарае гэта зноў, нягледзячы на сцвярджэнні [[Дванаццаць апосталаў|кожнага з вучняў]] аб тым, што яны не здрадзяць Ісусу, што здраднік адзін з прысутных, і кажа, што гора таму чалавеку, які здраджвае Сына Чалавечаму, і што было б лепш для яго, калі б ён і не нарадзіўся. У Марка 14:20-21, Матф. 26:23-25 і Яна 13:26-27, [[Іуда Іскарыёт|Іуда]] спецыяльна вызначаны як здраднік. У Евангеллі ад Яна, калі Яго спыталі пра здрадніка, Ісус кажа:
▲==Прадказанне здрады Іуды==
== Заснаванне Эўхарыстыі ==▼
▲У Евангеллі ад Матфея 26:24-25, Марка 14:18-21, Лк. 22:21-23 і Яна 13:21-30 падчас вячэры, Ісус прадказае, што адзін з яго апосталаў аддасць Яго. Ісус паўтарае гэта зноў, нягледзячы на сцвярджэнні [[Дванаццаць апосталаў|кожнага з вучняў]] аб тым, што яны не здрадзяць Ісусу, што здраднік адзін з прысутных, і кажа, што гора таму чалавеку, які здраджвае Сына Чалавечаму, і што было б лепш для яго, калі б ён і не нарадзіўся. У Марка 14:20-21, Матф. 26:23-25 і Яна 13:26-27, [[Іуда Іскарыёт|Іуда]] спецыяльна вызначаны як здраднік. У Евангеллі ад Яна, калі Яго спыталі пра здрадніка, Ісус кажа: "Гэта ''той, каму Я, умачыўшы кавалак хлеба, падам. І ўмачыўшы кавалак, падаў Іуду Сымонаву Іскарыёту. І пасля гэтага кавалка увайшоў у таго сатана..''"
Эўхарыстыя, якая
▲==Заснаванне Эўхарыстыі==
Усталяванне Вячэры Гасподняй запісана ў трох сінаптычных Евангеллях і ў першым лісце апостала Паўла да Карынцянаў. Словы ўстановы нязначна адрознівацца ў кожным з тэкстаў, якія адлюстроўваюць традыцыю згодна [[Евангелле паводле Марка|Евангелляў Марка]] і [[Евангелле паводле Матфея|Матфея]] і ліста Паўла і [[Евангелле паводле Лукі|Евангелля Лукі]].
▲Эўхарыстыя, якая "апісваецца ў ранняй хрысціянскай абшчыне ў Іерусаліме і падчас візіту Паўла ў Трааду", была заснаваная Хрыстом падчас Апошняй вячэы. (Дзеі 20:7)
== Прадказанне адрачэння Пятра ==▼
▲Усталяванне Вячэры Гасподняй запісана ў трох сінаптычных Евангеллях і ў першым лісце апостала Паўла да Карынцянаў. Словы ўстановы нязначна адрознівацца ў кожным з тэкстаў, якія адлюстроўваюць традыцыю згодна [[Евангелле паводле Марка|Евангелляў Марка]] і [[Евангелле паводле Матфея|Матфея]] і ліста Паўла і [[Евангелле паводле Лукі|Евангелля Лукі]].
▲==Прадказанне адрачэння Пятра==
У Евангеллі ад Матфея 26:33-35, Марка 14:29-31, Лк 22:33-34 і Яна 13:36-38 Ісус прадказвае, што Пётр будзе адмаўляць тры разы, што ведае Яго, перш чым заспявае певень на наступную раніцу. Усе тры [[Сінаптычныя Евангеллі|сінаптычных Евангелляў]] адзначаюць, што пасля арышту Ісуса Пётр адрокся ад Яго тры разы, і пасля трэцяй адмовы пачуў пеўня і нагадаў прадказанне, пасля таго, як Ісус павярнуўся, каб паглядзець на яго. Пётр пачаў горка плакаць.
== Тэксты, характэрныя толькі для Евангелля ад Яна ==
[[Выява:Christ Taking Leave of the Apostles.jpg|thumb|left|200px|Ісус кажа Развітальную прамову адзінаццаці вучням. Маэста,
Згодна [[Евангелле паводле Яна|Евангеллю ад Яна]] Ісус здейсніў апошнюю вячэру не ў дзень нісана 15 (першую ноч [[Вялікдзень|Песаха]]), а на 14 нісана, калі забіваўся вялікодны ягняці. Ян. 13 ўключае ў сябе апісанне [[амавенне ног апосталаў|мыцця ног апосталаў Ісусам]] перад вячэрай. У гэтым эпізодзе, апостал Пётр парэчыць Ісусу і не хоча, каб Той памыў яму ногі, але Ісус адказвае яму:
У Евангеллі ад Яна, пасля сыходу Іуды з Апошняй Вячэры Ісус кажа сваім застаўшымся адзінаццаці вучням (Ян. 13:33), што Ён будзе з імі толькі на працягу кароткага часу, а затым дае ім новую запаведзь, заявіўшы:
Падчас Тайнай Вячэры ў Евангеллі ад Яна Ісус дае пашыраную пропаведзь сваім вучням. (Ян. 14-16) Гэтая прамова нагадвае развітальнцю прамову-завяшчанне, у якіх бацька ці рэлігійны лідэр, часта на смяротным ложы, пакідае інструкцыю сваім дзецям або паслядоўнікам.
Гэтая пропаведзь называецца [[Развітальная пропаведзь|Развітальнай пропаведдзю]] Ісуса, і гістарычна лічыцца крыніцай хрысціянскай дактрыны, у прыватнасці, па пытанні аб [[Хрысталогія|хрысталогіі]]. Тэксты Яна 17:1-26 вядомыя як Развітальная Малітва, якая пачынаецца з хадайніцтва Ісуса да [[Бог Айцец|Айца]] за поспех працы Яго вучняў пасля Яго адыходу з міру.
== Час і месца ==
[[Выява:Last-supper-from-Kremikovtsi.jpg|thumb|Фреска на [[праваслаўе|праваслаўнай]] царкве каля [[Сафія|Сафіі]], [[Балгарыя]]. 16ст.]]
<!-- Недапрацавана. Трэба праверыць
Радок 55 ⟶ 62:
Згодна Евангеллю, што Ісус памёр у [[пятніца|пятніцу]], і што яго цела засталося ў грабніцы ўвесь наступны дзень, які быў [[субота]]й. (Мк. 15:42, 16:1-2) Сінаптычныя Евангеллі апісваюць Тайную Вячэру як велікодную трапезу (Матф. 26:17, Мк. 14:1-2, Лк 22:1-15). Гэта азначае, што распяцце на крыжы адбылася ў пятніцу, які быў днём падрыхтоўкі да свята (14 нісана).
== Месцазнаходжанне ==
[[Выява:Cenacle on Mount Zion.jpg|thumb|180px|left|[[Сіёнская святліца]] лічыцца месцам, дзе адбылася Апошняя вячэра]]
Згодна з найпозняй традыцыяй Тайная вячэра адбылася ў месцы, якое зараз называецца [[Сіёнская святліца|залай Апошняй вячэры]] на гары [[Сіён]] па-за межамі сцен [[Стары горад Іерусаліма|Старога горада Іерусаліма]], і традыцыйна вядомы як '''''Верхняя святліца'''''. Гэта заснавана на тэкстах сінаптычных Евангелляў, у якіх гаворыцца, што Ісус даручыў сваім вучням пайсці ў горад, дзе ім павінен сустрэцца ''
Сірыйская праваслаўная царква Святога Марка ў Іерусаліме, з'яўляецца яшчэ адным магчымым месцам для памяшкання, у якім адбылася Тайная вячэра, і ўтрымоўвае хрысціянскія надпісы на камяні, якія сведчаць аб раннім шанаванні гэтага месца. Вядома, што пакой у царкве старэйшы, за ўвесь будынак.
| |||