Сонца: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др параметры шаблона Бібліяінфармацыя перенесены на Викиданные |
дрНяма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
{{Зорка
| Назва = Сонца
| Выява = Sun in X-Ray.png|250px
| Апісанне = Сонца ў рэнтгенаўскіх прамянях
| Адкрывальнік =
| Дата адкрыцця =
| Эпоха = [[J2000.0]]
| Тып =
| Прамое_узыходжанне =
| Схіленне =
| Шаблон_AstroCoord =
| Шаблон_Eq =
| Прамое_узыходжанне_Eq =
| Схіленне_Eq =
| Вугал_Eq =
| Назва_Eq =
| Адлегласць = 149,6{{e|6}} [[кіламетр|км]]<ref name="nssdc">{{cite web |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html |title=Sun Fact Sheet |publisher=NASA |archiveurl=http://www.webcitation.org/60qCI3rR8 |archivedate=2011-08-10}}{{v|2011|10|14}}</ref> <small>(8,31 [[Светлавая хвіліна|светлавых хвілін]])</small>
<small>1 [[Астранамічная адзінка|а. в.]]</small>
| Бачная_зорная_велічыня = −26,74<sup>m</sup><ref name="nssdc"/>
| Сузор'е =
| Прамянёвая_хуткасць =
| Уласны_рух_RA =
| Уласны_рух_Dec =
| Паралакс =
| Памылка_паралаксу =
| Абсалютная_зорная_велічыня= 4,83<sup>m</sup><ref name="nssdc"/>
| Спектральны_клас = G2V
| Паказчык_колеру_B-V =
| Паказчык_колеру_U-B =
| Переменность =
| Маса = 1,9891{{e|30}} [[кілаграм|кг]]<br /><small>(332 982 мас Зямлі)</small><ref name="nssdc"/>
| Радыус = 6,9551{{e|8}} м<ref name="sse">{{cite web |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |title=Sun: Facts & figures |work=Solar System Exploration |publisher=NASA |archiveurl=http://www.webcitation.org/60qCIBXzd |archivedate=2011-08-11}}{{v|2011|10|14}}</ref>
| Узрост =
| Тэмпература = 5778 К<ref name="nssdc"/>
| Свяцільнасць =
| Металічнасць =
| Вярчэнне =
| Уласцівасці =
| Іншыя_абазначэнні =
| SIMBAD =
| ARICNS =
| accessdate =
| Крыніцы =
}}
{{Значэнні|Сонца}}
'''Сонца''' (астр.☉) — адзіная [[зорка]] [[Сонечная сістэма|Сонечнай сістэмы]]. Вакол Сонца абарочваюцца іншыя аб'екты гэтай сістэмы: [[Планета|планеты]] і іх [[Спадарожнікі планет|спадарожнікі]], [[карлікавыя планеты]] і іх спадарожнікі, [[Астэроід|астэроіды]], [[Метэарыт|метэарыты]], [[Камета|каметы]] і [[касмічны пыл]]. [[Маса]] Сонца складае 99,866 % ад сумарнай масы ўсёй Сонечнай сістэмы<ref name="FK86-Sun">{{кніга |загаловак=Физика Космоса: Маленькая энциклопедия |частка=Солнце |спасылка=http://www.astronet.ru/db/msg/eid/FK86/sun |выданне=2-е изд |адказны=Под ред. Р. А. Сюняева |месца=М. |выдавецтва=Советская энциклопедия |год=1986 |старонкі=37 |старонак=783| isbn=524(03)}}{{v|2011|09|19}}</ref>. Сонечнае [[выпраменьванне]] падтрымлівае [[жыццё]] на [[Зямля (планета)|Зямлі]]<ref>[http://www.sotvoreniye.ru/articles/light.php ЗАМЫСЕЛ СВЕТА] {{dead link |url=http://www.sotvoreniye.ru/articles/light.php |id=20090304005935}}</ref>([[святло]] неабходнае для пачатковых стадый [[фотасінтэз]]у), вызначае [[клімат]]. Сонца складаецца з [[вадарод]]у (~73 % ад масы і ~92% ад [[аб'ём]]у), [[Гелій|гелію]] (~25% ад масы і ~7 % ад аб'ёму<ref>{{cite journal |author=Basu, Sarbani; Antia, H. M. |title=Helioseismology and Solar Abundances
|journal=Physics Reports |year=2007 |url=http://front.math.ucdavis.edu/0711.4590 |accessdate=2008-09-02 }}</ref>) і іншых [[Элемент хімічны|элементаў]] з меншай канцэнтрацыяй: [[жалеза]], [[Нікель|нікеля]], [[Кісларод|кіслароду]], [[азот]]у, [[Крэмній|крэмнію]], [[Сера|серы]], [[Магній|магнію]], [[вуглярод]]у, [[Неон|неону]], [[Кальцый|кальцыю]] і [[хром]]у<ref name="manuel1983">''Manuel O. K. and Hwaung Golden'' (1983), Meteoritics, Volume 18, Number 3, 30 September 1983, pp. 209—222. Online: http://web.umr.edu/~om/archive/SolarAbundances.pdf (retrieved 7 December 2007 20:21 UTC) {{dead link}}.</ref>. На 1 млн [[атам]]аў вадароду даводзіцца 98000 атамаў гелія, 851 атам кіслароду, 398 атамаў вугляроду, 123 атама неону, 100 атамаў азоту, 47 атамаў жалеза, 38 атамаў магнію, 35 атамаў крэмнію, 16 атамаў серы, 4 атама аргону, 3 атама алюмінію, па 2 атама нікелю, натрыю і кальцыю, а таксама зусім няшмат усіх іншых элементаў. Сярэдняя [[шчыльнасць]] Сонца складае 1,4 г/см³. Па [[Спектральныя класы зорак|спектральнай]] класіфікацыі Сонца адносіцца да тыпу G2V («[[жоўты карлік]]»). [[Тэмпература]] паверхні Сонца дасягае 6000 К. Таму Сонца свеціць амаль белым святлом, але прамое святло Сонца каля паверхні нашай планеты набывае некаторае жоўтае адценне з-за больш моцнага рассейвання і паглынання караткахвалевай часткі спектру [[Атмасфера Зямлі|атмасферай Зямлі]] (пры ясным [[Неба|небе]], разам з блакітным рассеяным святлом ад неба, сонечнае святло зноў дае белае асвятленне).
Сонечны [[спектр]] утрымлівае лініі іанізаваных і нейтральных металаў, а таксама вадароду і гелію. У нашай [[Галактыка|галактыцы]] [[Млечны Шлях]] налічваецца звыш 100 мільярдаў зорак<ref>[http://space.rin.ru/articles/html/22.html Звезда класса G2]</ref>. Пры гэтым 85 % зорак нашай галактыкі — гэта зоркі, менш яркія, чым Сонца (у большасці сваёй [[Чырвоны карлік|чырвоныя карлікі]]). Як і ўсе зоркі [[Галоўная паслядоўнасць|галоўнай паслядоўнасці]], Сонца выпрацоўвае энергію шляхам [[Тэрмаядзерная рэакцыя|тэрмаядзернага]] сінтэзу. У выпадку Сонца пераважная частка энергіі выпрацоўваецца пры сінтэзе гелію з вадароду.
Аддаленасць Сонца ад Зямлі, 149 мільёнаў 600 тысяч кіламетраў, прыблізна роўная [[Астранамічная адзінка|астранамічнай адзінцы]], а бачны вуглавы дыяметр пры назіранні з Зямлі, як і ў [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяца]], — крыху больш за паўградуса (31-32 хвіліны). Сонца знаходзіцца на адлегласці каля 26 000 [[Светлавы год|светлавых гадоў]] ад цэнтра Млечнага Шляху і круціцца вакол яго, робячы адзін абарот больш чым за 200 мільёнаў гадоў<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/news/2008/12/10/blackhole/|title=Астрономы взвесили чёрную дыру в центре Млечного Пути|work=Lenta.ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/64sclYt3h|archivedate=2012-01-22}}</ref>. [[Арбітальная хуткасць]] Сонца роўная {{s|217 км/с}} — такім чынам, яно праходзіць адзін светлавы год за 1400 зямных гадоў, а адну астранамічную адзінку — за 8 зямных сутак<ref name="Kerr">{{cite journal|author=Kerr F. J.; Lynden-Bell D.|year=1986|url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1986MNRAS.221.1023K&data_type=PDF_HIGH&type=PRINTER&filetype=.pdf|format=PDF|title=Review of galactic constants|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=221|pages=1023—1038}}</ref>. У цяперашні час Сонца знаходзіцца ва ўнутраным краі рукава Арыёна нашай Галактыкі, паміж рукавом Персея і рукавом Стральца, у так званым «Мясцовым міжзоркавым воблаку» — вобласці падвышанай шчыльнасці, размешчанай, у сваю чаргу, у «Мясцовай бурбалцы» — зоне рассеянага высокатэмпературнага [[Міжзоркавы газ|міжзоркавага газу]]. З зорак, якія належаць 50 самым блізкім зорным сістэмах ў межах 17 светлавых гадоў, вядомым у цяперашні час, Сонца з'яўляецца чацвёртай па яркасці зоркай (яго [[абсалютная зорная велічыня]] 4,83 m).
== Гл. таксама ==
* [[Сонечнае зацьменне 1 жніўня 2008 года]]
{{зноскі}}
{{Сонца}}
Радок 23 ⟶ 68:
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
{{Link FA|da}}
{{Link FA|en}}
{{Link FA|hu}}
{{Link FA|lv}}
{{Link FA|ml}}
{{Link FA|no}}
{{Link FA|pt}}
{{Link FA|ru}}
{{Link FA|sk}}
{{Link FA|tr}}
▲{{Link FA|ml}}
▲{{Link FA|pt}}
{{Link FA|vi}}
{{Link GA|de}}
{{Link GA|is}}
{{Link GA|ja}}
{{Link GA|
{{Бібліяінфармацыя}}
| |||