Буры мядзведзь: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Termininja (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 25:
| eol = 328581
}}
'''Мядзве́дзь бу́ры''' (''Ursus arctos'') — жывёла з сямейства [[мядзведзі|мядзведзяў]].
[[Выява:1996. Stamp of Belarus 0122.jpg|thumb|left]]▼
'''Мядзве́дзь бу́ры''' (''Ursus arctos'') — жывёла з сямейства [[мядзведзі|мядзведзяў]]. Налічваецца некалькі падвідаў, сярод іх {{bt-bellat|еўрапейскі буры мядзведзь|Ursus arctos arctos}}, {{bt-bellat|грызлі|Ursus arctos horribilis}} і {{bt-bellat|Кадзіяк{{!}}аляскінскі буры мядзведзь альбо кадзіяк|Ursus arctos middendorffi}}, якія распаўсюджаны ў [[Еўразія|Еўразіі]] і [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыцы]].▼
== Апісанне ==
Буйны драпежнік. Даўжыня цела 200-238 см, вышыня ў карку 120-132 см, маса самцоў 190-240 кг (да 387). Самкі значна меншыя за самцоў. Тулава масіўнае, важкае. Галава буйная з невялікімі вушамі. Хвост вельмі кароткі. Канечнасці магутныя, з доўгімі серпападобнымі кіпцюрамі, якія не ўцягваюцца. Афарбоўка поўсці зменлівая — ад цёмна-бурай або амаль чорнай да буравата-палевай.
== Пашырэне ==
▲[[Выява:1996. Stamp of Belarus 0122.jpg|thumb|left|Паштовая марка Беларусі]]
Пашырэнне: [[Еўразія]], [[Паўночная Амерыка]]. Трапляецца амаль па ўсёй лясной зоне, уключаючы лясы Каўказа і Сярэдняй Азіі. У Беларусі захаваўся ў паўночна-ўсходняй частцы краіны. Адзінкавыя асобіны заходзяць у паўднёва-ўсходнія раёны.
Пасяляецца ў буйных лясных масівах. Аддае перавагу глухім, мала даступным для чалавека шыракалістым лясам, а таксама хваёвым барам, якія перамяжоўваюцца з палянамі, поплавамі і мохавымі балотамі. Асабісты ўчастак пражывання мядзведзя ўключае шэраг біятопаў, у якіх ён знаходзіць мноства корму і добрыя засцерагальныя ўмовы.
▲
== Асаблівасці біялогіі ==
Вядзе адзіночны спосаб жыцця. Актыўны на змярканні і ўначы. Зіму праводзіць у бярлозе ў зімовым сне. Бярлогу робіць у глухіх месцах, куды мала наведваецца чалавек. Шлюбны перыяд у чэрвені-ліпені і ў верасні-кастрычніку. Цяжарнасць з латэнтнай фазай, цягнецца ад 6 да 8 месяцаў. Размнажаюцца мядзведзі адзін раз у 2 гады. Патомства прыносіць 30-40% самак. Медзведзяняты нараджаюцца ў студзені-лютым у бярлозе і важаць 500-600 г. У вывадку часцей 2, радзей 1 або 3 дзіцянят, вельмі рэдка 4. Трымаюцца каля самкі да 1,5-гадовага ўзросту.
Корміцца ягадамі чарніц, журавін, маліны, жалудамі, маладым разнатраўем, парасткамі асіны, рабіны, дубу, а таксама палюе на дзікоў, ласёў, аленяў, казуль. Зрэдку нападае на свойскую жывёлу, разбурае пчальнікі.
Працягласць жыцця ў прыродзе 15-18 гадоў.
== Развядзенне ==
Утрымліваецца ў вальерах, а таксама ў многіх заапарках свету. Зрэдку размнажаецца ў няволі.
== Мядзведзь у культуры ==
Радок 32 ⟶ 52:
=== Культ мядзведзя ў хакасаў ===
Культ мядзведзя ў хакасаў — абрады, звязаныя з глыбокай пашанай
Сярод хакасаў мядзведзь (аба) славіўся адным з самых ушанаваных звераў, якога ўяўлялі далёкім братам чалавека. Мядзведзь быў таксама татэмнай жывёлай. Напрыклад, хакаскае племя сяок «аба» вяло сваё паходжанне ад яго.
Радок 38 ⟶ 58:
У кожнай [[Юрта|юрце]] знаходзіўся мядзведжы фетыш — «аба цёс», які ставіўся ля парога і служыў абярэгам. Да яго паважна звярталіся «аzа» — дзядуля. Аба цёс складаўся з жалезнага ці меднага колца, усталяванага на ракітавым скрыжаванні. Да колца прывязвалі шкуру правай пярэдняй лапы мядзведзя і камусовую шкуру чорна-гнядога каня. Праз кожныя дзевяць гадоў аба цёсу прыносілі ў ахвяру чорнага баранчыка.
=== Культ мядзведзя ў беларусаў ===
* [[Камаедзіца]]
Радок 46 ⟶ 65:
* [[Атласкі мядзведзь]]
== Літаратура ==
{{Чырвоная кніга Беларусі|жывёла|15|II}}▼
* Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5
== Спасылкі ==
▲{{Чырвоная кніга Беларусі|жывёла|15|II}}
* [http://slounik.org/146957.html Артыкул на Slounik.org]
* [http://redbook.minpriroda.by/animalsinfo.html?id=15 Чырвоная кніга Беларусі]
{{бібліяінфармацыя}}
{{DEFAULTSORT:Мядзведзь буры}}
| |||