Замак Мальбарк: Розніца паміж версіямі

'''Замак Мальбарк''' ({{lang-de|Ordensburg Marienburg}}) — трохчасткавая абарончая крэпасць у [[гатычная архітэктура|гатычным стылі]] аб'ёмам больш за 250 000 [[Кубічны метр|м³]]. Складаецца з нізкага, сярэдняга і высокага замкаў. Гэта адзін з найвялікшых гатычных архітэктурных ансамбляў у свеце. Першапачатковая назва замкузамка была ўжытаяўжыта [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]] і гучала як «Марыенбург» (Marienburg), ці «горад Марыі». Ад [[14 верасня]] [[1309]] да [[1457]] замак у Мальбарку быў рэзідэнцыяй вялікага магістра, а горад — сталіцай [[Дзяржава Тэўтонскага ордэна|ордэнскай краіны]].

Чарговым важным элементам замкузамка была высунутая на паўднёвы захад над дахам замкузамка абарончая вежа, злучаная з замкавым будынкам, якую звалі [[данскер]]ам. Яна павінна была выконваць ролю санітарнай вежы і астатняга пункта абароны. Таксама была пунктам агляду роўналегла ўтвораных гарадоў [[Мальбарк]]а. Другая вежа, якую звалі «клешай», пабудаваная да канца XIII ст., знаходзілася ў процілеглым данскеру куту. Першапачаткова вежа мела абарончае значэнне, але пасля пашырэння замка страціла сваю неабходнасць.

У 1309 годзе было вырашана перанесці рэзідэнцыю вялікага ордэнскага магістра з [[Венецыя|Венецыі]] ў Мальбарк, які адгэтуль стаў сталіцай Тэўтонскага ордэна. Разам з вялікім магістрам у замак прыбыла вялікая колькасць братоў законных, што патрабавала перабудовы і пашырэння існуючага комплексу. У «высокім замку» больш за ўсё месца занялі інтэрнаты. Акрамя таго, тут размясціўся [[капітуляр]] і [[рэфекторыум]] канвента. Значна пашырыўся замкавы касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі — яго працягнулі ад усходу, пад ім змясцілі капліцу Св. Ганны, прызначаную для пахавання вялікіх магістраў. На ўсходнім фасадзе, у ваконнымаконным паглыбленні размясцілі вялікую фігуру Маці Божай з Дзіцем, якая пазней была пакрытая мазайкай (знішчана ў 1945 годзе разам з усходняй часткай касцёла).

На ранейшым перадзамчышчы («сярэднім замку») размясцілі адпаведную рэзідэнцыю вялікіх магістраў. Палац, які ўзнік тут, меў на галоўным паверсе (першым паверсе з боку дзядзінца) цудоўныя рэпрэзентацыйныя памяшканні, а яго частка з боку Нагата, зробленая ў форме абарончай вежы, належыць да найвялікшых дасягненняў еўрапейскай готыкі. Мальбарк у 1410 годзе падчаспасля [[Грунвальдская бітва|Грунвальдскай бітвы]] быў абложаны польска-літоўскімі войскамі на чале з каралём [[Ягайла|Уладзіславам II Ягайлам]].

Падчас [[Трынаццацігадовая вайна 1454—1466 гадоў|Трынаццацігадовай вайны]] замак быў прададзены ў [[1457]] годзе польскаму каралю [[Казімір Ягелончык|Казіміру Ягелончыку]] за 190 тыс. фларынаў праз чэшскага камандзіра наймітаў Ульрыка ЧарвонкіЧарвонку, які атрымаў замак узамен на закладзеную плату, з якой выплочваў ордэн. Польскі кароль трыўмфальнатрыумфальна ўехаў у замак [[7 чэрвеня]] [[1457]] года. З таго часу ажно да [[1772]] года гэта была адна з рэзідэнцый польскіх каралёў. Высокі замак выконваў ролю майстэрні, а вялікі рэфекторыум стаў месцам, у якім адбываліся каралеўскія імпрэзымерапрыемствы. Рэзідэнцыя караля размяшчалася ў Палацы вялікіх магістраў. У другой палове XVI стагоддзя на галоўнай вежы быў усталяваны гадзіннік і рэнесансны шлем. У 1618 годзе касцёл на замку прынялі [[езуіты]] і перабудавалі нутраныўнутраны бок у [[барока|барочным]] стылі. [[17 ліпеня]] [[1626]] года замак захапілі шведскія войскі на чале з [[Густаў II Адольф|Густавам Адольфам]].

З'яўляючыся асабліва яркім прыкладам сярэднявечнагасярэдневяковага цаглянага замка, ён пазней прыйшоў у заняпад, але быў старанна адрэстаўраваны ў XIX — пачатку XX стст. Шматлікія метады кансервацыі, якія ўвайшлі цяпер у шырокую практыку, упершыню былі ўжыты менавіта тут.

Пасля жорсткіх разбурэнняў падчасу час Другой сусветнай вайны замак быў адрэстаўраваны яшчэ раз, з выкарыстаннем дэталёвай дакументацыі, падрыхтаванай папярэднімі рэстаўратарамі.