Сенат Рэчы Паспалітай: Розніца паміж версіямі

'''Сенат Рэчы Паспалітай''' — верхняя палата [[сойм]]а [[Каралеўства Польскае, 1385—1569|КаралеўствыКаралеўства Польскага]], а пасля — [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Сенат быў адным з трох саслоўяў (нароўні з [[пасольская ізба|пасольскай ізбой]] і [[Кароль_Польшчы#Выбарныя каралі 1572—1795|каралём]]), якія складалі [[Сойм Рэчы Паспалітай]].

Падчас кіравання [[Казімір III|Казіміра Вялікага]] быў створаны новы орган улады — [[Вялікі каралеўскі савет|каралеўскі Савет]] ({{lang-pl|Rada królewska}}), які складаўся з прызначаных каралём саноўнікаў, такіх як [[СлужбовыяПадканцлер асобы Рэчы паспалітыякаронны|падканцлер]], [[падскарбійПадскарбі вялікі каронны|падскарбі]], [[Службовыя асобымаршалак Рэчынадворны Паспалітайкаронны|прыдворнынадворны маршалмаршалак]]<ref name="Ist">{{кніга|аўтар=Тымовский М., Кеневич Я., Хольцер Е.|загаловак=История Польши|адказны=Пер. с польского|месца=М.|выдавецтва=Весь мир|год=2004|серыя=Национальная история|isbn=5-7777-0294-5}}</ref>. У гэтым савеце пераважалі прадстаўнікі [[Малая Польшча|малапольскай]] шляхты і вышэйшае малапольскае духавенства. Каралеўскі савет быў установай, якія прадстаўляў інтарэсы найбольш уплывовых пластоў, прыналежнасць да якіх вызначалася наяўнасцю багатых маёнткаў і займанымі пасадамі. У [[1493]] годзе быў арганізаваны першы агульнапольскі [[сойм]]. Каралеўскі савет быў ператвораны ў вышэйшую палату сойма — сенат. Ніжняй палатай — палатай дэпутатаў, стала «[[пасольская ізба]]»<ref name="Ist" />. Да сярэдзіны [[XVII]] стагоддзя сфармаваліся тры так званыя «соймавыя саслоўі», куды апроч дзвюх палат уваходзіў кароль<ref>{{кніга|аўтар=Алехин Э. В.|загаловак=История государственного и муниципального управления в России: Учебное пособие|выдавецтва=[[Пензенскі дзяржаўны ўніверсітэт|Пенз. гос. ун-т]]|месца=Пенза|год=2006}}</ref>.

Напачатку [[XVI]] стагоддзя ва ўмовах сутыкнення сіл [[магнат]]аў, [[шляхта|шляхты]] і царкоўных феадалаў у Польшчы завяршаецца працэс афармлення саслоўнай манархіі. У [[1501]] годзе магнатам атрымалася дамагчыся выдання Мельніцкага прывілея, па якім улада пераходзіла ў рукі сената<ref name="Vsem">{{кніга|загаловак=Всемирная история. Энциклопедия|месца=М.|выдавецтва=Издательство социально-экономической литературы|год=1958|том=4}}</ref>, а каралю практычна адводзілася роля яго старшыні<ref name="Ist" />. Але ўжо ў [[1505]] годзе шляхта дамаглася выдання [[Nihil novi|Радамскай канстытуцыі]]. Паводле гэтай канстытуцыі новыя законы маглі выдавацца толькі са згоды абедзвюх палат [[ВальныСойм соймРэчы Паспалітай|вальнага (агульнага) сойма]], які стаў вышэйшым заканадаўчым органам і абмяжоўваў каралеўскую ўладу на карысць феадалаў. З часам у сойме ўсё большую ролю стала адыгрываць [[пасольская ізба]]<ref name="Vsem" />.

== Сенат пасля адукацыіўтварэння Рэчы паспалітайПаспалітай ==

* {{крыніцы/ЭВКЛ|2}}