Вікіпедыя

Глуша (пасёлак): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 10:
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = Музей народнага дойлідства ў пасёлку Глуша.jpg
|подпіс = Музей народнага дойлідства
|lat_dir = N|lat_deg = 53|lat_min = 05|lat_sec = 15
|lon_dir = E|lon_deg = 28|lon_min = 51|lon_sec = 20
Радок 52:
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|катэгорыя ў Commons = Hluša
|сайт =
|мова сайта =
Радок 65:
|add3n =
|add3 =
|OpenStreetMap =
}}
'''Глу́ша'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусьname="NNP"/Магілёўская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Hluša}}, {{lang-ru|Глуша}})  — [[пасёлак]] у [[Бабруйскі раён|Бабруйскім раёне]] [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]. Адміністрацыйны цэнтр [[Глушанскі сельсавет|Глушанскага сельсавета]]. НасельніцтваЗнаходзіцца 1319<refза name="belstat"29 />км на захад ад Бабруйска, за 30 км на паўднёвы ўсход ад Асіповічаў, на аўтадарогах [[Бабруйск]] — [[Слуцк]] ({{Таблічка-by|Р|43}}) і [[Асіповічы]] — [[Глуск]] ({{Таблічка-by|Р|34}}). Насельніцтва 1&nbsp;284 чал. ([[20092014]]).
 
{{змест злева}}
Знаходзіцца за 29 км на захад ад Бабруйска, за 30 км на паўднёвы ўсход ад Асіповічаў, на аўтадарогах [[Бабруйск]] — [[Слуцк]] ({{Таблічка-by|Р|43}}) і [[Асіповічы]] — [[Глуск]] ({{Таблічка-by|Р|34}}).
 
== Геаграфія ==
[[Ландшафт]] мясцовасці хвалісты з шыракаліста-яловымі і хваёвымі   лясамі. Тэрыторыя знаходзіцца ў межах [[Бабруйская раўніна| Бабруйскай раўніны]] ўсходняй [[Перадпалеская правінцыя |Перадпалескай правінцыі]]. Клімат цёплы, умерана вільготны. Сярэдняя тэмпература студзеня −6 °C-6,5 °C, ліпеня +18 °C- 18,5 °C. Сярэднегадавая норма ападкаў складае каля 600 мм, у сярэднім выпадае 586 мм ападкаў у год. Вегетацыйны перыяд доўжыцца 193 дні. Пераважаюць вятры заходніх і паўднёва-заходніх напрамкаў. Прыпяцкі артэзіянскі басейн. Каля пасёлка праходзіць вадападзел басейнаў рэк [[Дняпро]] і [[Прыпяць]].
 
[[Файл:Музей народнага дойлідства ў пасёлку Глуша.jpg|міні|316x316пкс|Музей народнага дойлідства ў пасёлку Глуша ]]▼
За 1,7 км на паўднёвы ўсход ад пасёлка знаходзіцца радовішча пяскоў. Пластавыя паклады звязаны з надмарэннымі флювіягляцыянальнымі адкладамі. Пяскі буравата-жоўтыя, шэрыя, шпатава-кварцавыя, пераважна дробназярністыя, з праслойкамі і лінзамі жвіру, месцамі гліністыя. Разведаныя запасы 5,77 млн. m³, перспектыўныя 0,51 млн. m³. Магутнасць карыснай тоўшчы 4-25,4 м. Пяскі прыдатны для прыгатавання будаўнічых раствораў і дарожнага будаўніцтва.
 
Радок 79:
Паселішча заснавана ў сувязі з будаўніцтвам шклозавода ([[1896]]) і развіццём дрэваапрацоўчых промыслаў. На пачатку ХХ стагоддзя Глуша ў складзе Гарадкоўскай воласці [[Бабруйскі павет |Бабруйскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]], 239 жыхароў. Дзейнічаюць лесапільны, смалярны заводы, шклозавод, [[млын]], [[карчма]]. У 1911 годзе адкрыта першае на тэрыторыі сучаснага Бабруйскага раёна паштовае аддзяленне (загадчык У.А. Саскавец).
 
У сакавіку 1917 года створаны рабочы Савет. У 1920 годзе ў Глушы адкрыўся фельчарскі пункт, у 1924 годзе рэарганізаваны ва ўрачэбную амбулаторыю. У 1921 годзе ў пасёлку адкрыта пачатковая школа, у 1924 годзе — хата-чытальня. У 1924 годзе пасёлак электрыфікаваны. У 1925 годзе каля Глушы дзейнічала [[смалакурня]]. У 1926 годзе адкрыта бальніца на 15 ложкаў. У 1930-я гады пабудаваны новыя школа, дзіцячыя яслі і садок, магазін, клуб, пры клубе дзейнічае кінаўстаноўка «Камінтэрн», новыя дамы для завадчан.   З 20.08.1924 года ў складзе 1-га Бабруйскага, з 04.08.1927 года — Бабруйскага раёнаў [[Бабруйская акруга| Бабруйскай акругі]] [[БССР]]. З 1931 да 11.04.1960 года цэнтр [[Рымавецкі сельсавет |Рымавецкага сельсавета]] (у 1947 годзе ў складзе сельсавета 41 населены пункт). З 20.02.1938 года ў складзе Магілёўскай, з 20.09.1944 года Бабруйскай, з 08.01.1954 года Магілёўскай абласцях. 15.07. 1935 года Глушы наданы статус рабочага пасёлка.
 
З чэрвеня 1941 па 27.06.1944 года акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі. У 1942-1943 гадах дзейнічала падпольная антыфашысцкая группа (у групе больш за 40 чалавек, кіраўнік І.Р. Гарнастай). Падпольшчыкі вялі агітацыйную работу сярод насельніцтва, здабывалі боепрыпасы, зброю, медыкаменты, паперу, харчы і перадавалі партызанам. Яны двойчы выводзілі са строю абсталяванне гуты. Многія падпольшчыкі ў 1942-1943 гадах пайшлі ў партызаны. 300 жыхароў Глушы ваявалі на фронце і ў партызанах, 112 з якіх загінулі.
 
У 1948-1949 годах працаваў торфазавод «Звязда». З 1960 года Глуша — цэнтр Глушанскага пасялковага Савета. З 15.01.1963 года абласнога, з 27.01.1965 года раённага падпарадкавання. У 1997 годзе ў Глушы працуюць лясніцтва, шклозавод «Камінтэрн», бальніца, аптэка, сярэдняя школа (пры школе краязнаўчы музей), дзіцячыя яслі-сад, музычная школа, аддзяленні сувязі і ашчаднага банка, бібліятэка, Дом быту, клуб, стадыён. [[23 снежня]] [[2011]] года статус паніжаны да пасёлка<ref>[http://www. name="pravo.by/pdf/2012-13/2012_13_9_47189.pdf «Об отнесении городского поселка Глуша к категории сельских населенных пунктов». Решение Бобруйского районного Совета депутатов от 23 декабря 2011 г. № 12-7]{{Ref-ru}}<"/ref>.
 
=== Шклозавод «Камінтэрн» ===
Радок 96:
 
=== Лесапільня Лур'е і Памеранц ===
Лесапільня працавала з 1908 па 1913 гады, уласнасць А.М. Лур'е і М.Л. Памеранц. Вырабляла дошкі, гонту, клёпкі.   Мела паравы рухавік. У 1908 годзе на лесапільні працавала 50 чалавек, выраблена прадукцыі на 122000 рублёў.
 
=== Лесапільня Патрыкеева ===
Лесапільня Патрыкеева М.А. вырабляла шпількі, верацяно, іншую прадукцыю. У 1908 годзе выраблена прадукцыі на 2000 рублёў, працуе лакамабільны рухавік, 5 рабочых.
 
=== Ахвяры палітычных рэпрэсій ===▼
== Гістарычныя помнікі ==▼
'''Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызанаў''' знаходзіцца на заходняй ускраіне пасёлка, каля дарогі Бабруйск-Слуцк. Пахаваны 43 воіны і 1 партызан, якія загінулі ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у 1941 годзе і 1943-1944 гадах. У 1974 годзе на магіле пастаўлены абеліск.▼
[[Файл:Помнік землякам у пасёлку Глуша.jpg|міні|286x286пкс|Помнік землякам у пасёлку Глуша, здымак 80-х гадоў ХХ ст.]]▼
'''Мемарыяльная дошка падпольшчыкам''' на будынку выканкама пасялковага Савета (вуліца Кастрычніцкая, 39). Устаноўлена ў 1976 годзе ў памяць аб дзейнасці ў пасёлку ў Вялікую Айчынную вайну Бабруйскага падполля. Са студзеня 1942 года да сакавіка 1943 года барацьбу з акупантамі вяла падпольная група, якую ўзначальваў І.Р. Гарнастай. У яе склад уваходзілі рабочыя, настаўнікі, навучэнцы, медыцынскія работнікі.▼
 
'''Помнік землякам''' на вуліцы Кастрычніцкай. На ўшанаванне памяці 112 жыхароў пасёлка, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1976 годзе пастаўлены помнік - скульптура жанчыны ў жалобе і блок-стэла з імёнамі загінуўшых.▼
 
▲== Ахвяры палітычных рэпрэсій ==
У 30-ыя гады ХХ стагоддзя 62 жыхары пасёлка сталі ахвярамі палітычных рэпрэсій. Сярод рэпрэсіраваных шмат работнікоў шклозавода "Камінтэрн" — майстры завода Біскункевіч Франц Валянцінавіч, Віткоўскі Аляксандр Аляксандравіч, Віткоўскі Франц Іосіфавіч, Гінтаўт Іосіф Аляксандравіч, Каўфельд Аляксандр Юльянавіч, Кулеш Канстанцін Іосіфавіч, Руткоўскі Міхаіл Іванавіч, Стэфановіч Аляксандр Феліксавіч, Чарняк Эдуард Лаўрэнцьевіч, загадчык гаспадаркі Шумін Рыгор Фаміч, начальнікі змены Міхаленка Іван Канстанцінавіч і Бычкоўскі Іван Пятровіч і іншыя. Рэпрэсіраваны дырэктар сярэдняй школы Пода Міхаіл Кірылавіч, настаўніца школы Навіцкая-Курс Ганна Пятроўна, завуч польскай школы Магільніцкая Вольга Аляксандраўна, выхавальніца дзіцячых ясляў Вільчынская Леакадзія Людвігаўна, ляснік лесаўчастка Корзун Антон Баляслававіч.
 
== Насельніцтва ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">{{Graph:Chart|width=352|height=128|type=rect|x=1907,1917,1959,1970,1997,2007,2009,2010,2011,2012,2014|y=354,581,1898,1943,1824,1400,1317,1318,1300,1280,1284}}</div>
* [[Файл:Будынак царквы ў пасёлку Глуша.jpg|міні|277x277пкс|Будынак царквы ў пасёлку Глуша ]]пачатак ХХ стагоддзя — 240 жыхароў▼
* 1907 год — 354 жыхары
* 1917 год — 581 жыхар
* 1959 год — 1898 жыхароў
* 1970 год — 1943 жыхары
* 1997 год — 1824 жыхары
* 2007 год — 1400 жыхароў
* [[2009]] год — 1319<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf Перепись населения — 2009. Могилевская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> чал. (перапіс)▼
* 2014 год — 1284 жыхары
 
* '''[[XX стагоддзе]]''': пачатак стагоддзя — 240 чал.; [[1907]] — 354 чал.; [[1917]] — 581 чал.; [[1959]] — 1&nbsp;898 чал.; [[1970]] — 1&nbsp;943 чал.; [[1997]] — 1&nbsp;824 чал.
== Планіроўка ==▼
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2007]] — 1&nbsp;400 чал.; [[2009]] — 1&nbsp;317 чал.([[1 студзеня]])<ref name="2011-Estimate"/>, 1&nbsp;319 чал. ([[14 кастрычніка]], перапіс)<ref name="belstat"/>; [[2010]] — 1&nbsp;318 чал.<ref name="2011-Estimate"/>; [[2011]] — 1&nbsp;300 чал.<ref name="2011-Estimate"/>; [[2012]] — 1&nbsp;280 чал.<ref name="2012-Estimate"/>; [[2014]] — 1&nbsp;284 чал.
Планіроўка квартальная. Галоўныя вуліцы Кастрычніцкая (частка аўтамабільнай дарогі Бабруйск-Слуцк) і Чангарская (выезд у вёску Рымаўцы). Грамадска-гандлёвы цэнтр сфарміраваны вакол невялікай плошчы. У цэнтральнай частцы пераважае мураваная забудова, у паўднёва-заходняй частцы забудова мураваная шматпавярховая, на ўскраінах — драўляная, сядзібнага тыпу. Прамысловая зона ў паўднёвай частцы пасёлка.▼
[[Файл:Будынак паштовага аддзялення ў пасёлку Глуша.jpg|міні|281x281пкс|Будынак паштовага аддзялення ў пасёлку Глуша ]]
 
== Эканоміка ==
▲* [[Файл:Будынак царквы ў пасёлку Глуша.jpg|міні|277x277пкс|Будынак царквы ў пасёлку Глуша ]]пачатак ХХ стагоддзя — 240 жыхароў
* цэх па вытворчасці чыпсаў ЧУП «Инициатива плюс»
* швейны цэх ЧВУП «Славянка-Глуша»
* дрэваапрацоўчае прадпрыемства АДА «Магнолия»
 
== Сацыяльная сфера ==▼
== Культура ==▼
Сацыяльная сфера пасёлка прадстаўлена установамі адукацыі і культуры, аддзяленнямі паштовай сувязі і АСБ Беларусбанк, аб'ектамі гандлю і бытавога абслугоўвання.▼
 
▲== Культура ==
=== Сельскі Дом культуры ===
У 2006 годзе ў пасёлку ўзведзены новы будынак клуба з глядзельнай залай на 300 месцаў. При СДК працуе 8 клубных фарміраванняў. У тым ліку:
Радок 147 ⟶ 134:
 
=== Цэнтр рамёстваў ===
[[Файл:Керамічны посуд Цэнтра рамёстваў пасёлка Глуша.jpg|міні|277x277пкс|Керамічны посуд Цэнтра рамёстваў пасёлка Глуша  ]]
'''Народнае аматарскае аб'яднанне декаратыўна-прыкладнога мастацтва «Стары майстар»'''
 
Аматарскае аб'яднанне декаратыўна-прыкладнога мастацтва «Стары майстар» створана ў верасні 1987 года. За высокія дасягненні ў творчасці ў 1993 годзе аб'яднанню прысвоена ганаровае званне   «народны калектыў». Калектыў аб'яднання прымае актыўны ўдзел у культурным жыцці раёна і вобласці. «Стары майстар» неаднаразова ўзнагароджаны ганаровымі граматамі, дыпломамі. Чатыры майстры аб'яднання з'яўляюцца членамі «Беларускага саюза майстроў народнай творчасці». Майстрам Ю.І. Боўдзе і А.В. Арлову прысвоена ганаровае званне   «[[Народны майстар Беларусі]]». У 2010 годзе тэхналогіі ганчарных вырабаў народнага майстра Беларусі Боўда Ю.І. прысвоены статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай каштоўнасці.
 
'''Паказальны калектыў ганчарнага мастацтва «Глечыкі»'''
 
Калектыў «Глечыкі» створаны ў 1999 годзе.   У 2002 годзе калектыву прысвоена званне   «паказальны». Удзельнікі на занятках атрымліваюць навыкі ганчарства, лепкі, скульптуры. Паказальны калектыў «Глечыкі» прымае актыўны ўдзел у раённых, гарадскіх, абласных выставах і фестывалях.
 
Штогод у Глушы адбываецца фестываль народнай творчасці і рамёстваў «Глушанскі хутарок».
 
▲== Планіроўка ==
▲== Сацыяльная сфера ==
▲[[Файл:МузейБудынак народнагапаштовага дойлідствааддзялення ў пасёлку Глуша.jpg|міні|316x316пкс281x281пкс|МузейБудынак народнагапаштовага дойлідствааддзялення ў пасёлку Глуша ]]
▲Сацыяльная сфера пасёлка прадстаўлена установамі адукацыі і культуры, аддзяленнямі паштовай сувязі і АСБ Беларусбанк, аб'ектамі гандлю і бытавога абслугоўвання.
▲Планіроўка квартальная. Галоўныя вуліцы Кастрычніцкая (частка аўтамабільнай дарогі Бабруйск-Слуцк) і Чангарская (выезд у вёску Рымаўцы). Грамадска-гандлёвы цэнтр сфарміраваны вакол невялікай плошчы. У цэнтральнай частцы пераважае мураваная забудова, у паўднёва-заходняй частцы забудова мураваная шматпавярховая, на ўскраінах — драўляная, сядзібнага тыпу. Прамысловая зона ў паўднёвай частцы пасёлка.
 
▲== Гістарычныя помнікі ==
▲'''Брацкая магіла савецкіх воінаў і партызанаў''' знаходзіцца на заходняй ускраіне пасёлка, каля дарогі Бабруйск-Слуцк. Пахаваны 43 воіны і 1 партызан, якія загінулі ў баях супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у 1941 годзе і 1943-1944 гадах. У 1974 годзе на магіле пастаўлены абеліск.
▲[[Файл:Помнік землякам у пасёлку Глуша.jpg|міні|286x286пкс|Помнік землякам у пасёлку Глуша, здымак 80-х гадоў ХХ ст.]]
▲'''Мемарыяльная дошка падпольшчыкам''' на будынку выканкама пасялковага Савета (вуліца Кастрычніцкая, 39). Устаноўлена ў 1976 годзе ў памяць аб дзейнасці ў пасёлку ў Вялікую Айчынную вайну Бабруйскага падполля. Са студзеня 1942 года да сакавіка 1943 года барацьбу з акупантамі вяла падпольная група, якую ўзначальваў І.Р. Гарнастай. У яе склад уваходзілі рабочыя, настаўнікі, навучэнцы, медыцынскія работнікі.
 
▲'''Помнік землякам''' на вуліцы Кастрычніцкай. На ўшанаванне памяці 112 жыхароў пасёлка, якія загінулі ў Вялікую Айчынную вайну. У 1976 годзе пастаўлены помнік - скульптура жанчыны ў жалобе і блок-стэла з імёнамі загінуўшых.
 
== Вядомыя асобы ==
* [[А. Адамовіч]], беларускі пісьменнік
== Зноскі ==
{{зноскі}}
{{Reflist|refs=
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}</ref>
<ref name="pravo">[http://www.pravo.by/pdf/2012-13/2012_13_9_47189.pdf «Об отнесении городского поселка Глуша к категории сельских населенных пунктов». Решение Бобруйского районного Совета депутатов от 23 декабря 2011 г. № 12-7]{{Ref-ru}}</ref>
<ref name="2011-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2011}}</ref>
▲* [[2009]] год — 1319<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-7.pdf Перепись населения — 2009. Могилевская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> чал. (перапіс)
<ref name="2012-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2012}}</ref>
}}
 
== Літаратура ==
Радок 178 ⟶ 180:
 
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Hluša|Глуша}}
{{OSM relation|5297203|Глуша}}
 
{{Глушанскі сельсавет}}
{{Бабруйскі раён}}
 
[[Катэгорыя:Пасёлак Глуша| ]]
[[Катэгорыя:Глушанскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Бабруйскага раёна]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Глуша_(пасёлак)"