Вікіпедыя

Каўнас: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
афармленне
Радок 1:
{{НП-Літва
|статус = горадГорад
|беларуская назва = Каўнас
|арыгінальная назва = {{lang-lt|Kaunas}}
|падначаленне = гарадское самакіраванне
|назва ў родным склоне=
|герб =
|падначаленне =
|сцяг =
|краіна = Літва
|дэвіз =
|герб = Kaunas_city_COA.png
|шырыня герба =
|сцяг = LTU Kaunas flag.svg
|шырыня гербасцяга = 80
|выява =
|шырыня сцяга = 150
|подпіс =
|выява = Kaunas montage.jpg
|lat_deg = |lat_min = |lat_sec =
|памер =
|lon_deg = |lon_min = |lon_sec =
|подпіс =
|CoordAddon =
|lat=54.9
|CoordScale =
|long=23.9334
|павет = Каўнаскі
|lat_dir =
|раён =
|lat_deg =54
|сянюнія =
|lat_min =54
|унутраны падзел =
|lat_sec =
|від главы =
|lon_dir =
|глава =
|lon_deg =23
|дата заснавання =
|lon_min =56
|першае згадванне =
|lon_sec =
|ранейшыя імёны =
|CoordAddon=type:city(10500)_region:LT
|магдэбургскае права = 1408
|CoordScale=
|статус з =
|карта =
|плошча =
|памер карты краіны =
|вышыня цэнтра НП =
|памер карты рэгіёна =
|клімат =
|памер карты раёна =
|афіцыйная мова =
|рэгіён = Каўнаскі павет
|насельніцтва =
|рэгіён у табліцы =Каўнаскі павет{{!}}Каўнаскі
|год перапісу =
|від рэгіёна = павет
|шчыльнасць =
|раён =
|агламерацыя =
|раён у табліцы =
|назва агламерацыі =
|від раёна =
|нацыянальны склад =
|абшчына=
|канфесійны склад =
|карта краіны =
|этнахаронім =
|карта рэгіёна =
|тэлефонны код =
|карта раёна =
|паштовы індэкс =
|унутранае дзяленне =
|паштовыя індэксы =
|від главы =
|аўтамабільны код =
|глава =
|TERC =
|заснаваны =
|SIMC =
|першае згадванне = 1361
|катэгорыя ў Commons =
|згадванне ref =
|сайт =
|магдэбургскае права=1408
|мова сайта 2 =
|ранейшыя імёны =
|add3n =
|статус з =
|add3 =
|статус дата =
|плошча = 157
|від вышыні =
|вышыня цэнтра НП =
|афіцыйная мова =
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтва = 368 917
|год перапісу =
|шчыльнасць =
|колькасць двароў=
|нацыянальны склад =
|канфесійны склад =
|часавы пояс = +2
|DST = +3
|тэлефонны код =
|паштовы індэкс =
|паштовыя індэксы =
|аўтамабільны код =
|від ідэнтыфікатара =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|катэгорыя ў Commons = Kaunas
|сайт =
|мова сайта =
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
}}
[[Выява:A.Panemune 2006-06-03.jpg|thumb|Нёман]]
[[Выява:Laisves aleja 2006 06 25.JPG|thumb|У цэнтры горада]]
'''Ка́ўнас''', або '''Кя́ўнас'''<ref>{{ТКП-Літва}}</ref> ({{lang-lt|Kaunas}}, {{lang-pl|Kowno}}, традыцыйная беларуская назва — '''''Ко́ўна''''', {{lang-pl|Kowno}}) — другі паводле велічыні і значэння горад [[Літва|Літвы]], адміністрацыйны цэнтр [[Каўнаскі павет|Каўнаскага павета]] і [[Каўнаскі раён Літвы|Каўнаскага раёна]].
 
Размешчаны ля ўпадзення ракі [[рака Вілія|Віліі]] (''Нярыс'', {{lang-lt|''Neris''}}) у [[Нёман]] (''Нямунас'', {{lang-lt|''Nemunas''}}). Плошча 157 км².
 
== Назва ==
НазваНазву КоўнаКаўнас (''Каўнас'', {{lang-lt|''Kaunas''}}) узводзяць да балтыйскага кораня, які азначае нізкае, гразкае, багністае месца.
 
== Гісторыя ==
Першае згадванне ў пісьмовых крыніцах ставіццаадносіцца да [[1361]] года. [[Магдэбургскае права|МагдэбургскіяМагдэбургскае правыправа]] падараваныя вялікім княземпадаравана [[Вялікае Княства Літоўскае|вялікім князем літоўскім]] [[Вітаўт]]ам Вялікім у [[1408]] годзе.
 
З 1842 года цэнтр [[Ковенская губерня|Ковенскай губерні]].
 
У [[1920]]—[[1940]] гадах «часавая сталіца» [[Літва|Літоўскай Рэспублікі]].
 
== Герб ==
На гарадскіх гербавых пячатках з [[XV]] стагоддзе|XV стагоддзя]] адлюстроўваўся [[Тур, (жывёла)|тур]], з канца [[XV]] стагоддзя яго дапоўніў [[крыж]]. З [[1843]] года герб Ковенскай губерні, якім карыстаўся і губернскі горад КаўнасКоўна, адлюстроўваў усталяваны на ратушнай плошчы помнік у памяць [[Айчынная вайнаВайна 1812 года|Айчыннай вайны 1812 ггода]].
 
[[2 мая]] [[1935]] года гарадская рада Каўнаса зацвердзіла герб з выявай на пурпурным фоне белага тура з залатымі капытамі, рагамі і крыжам паміж рогамі. З [[1969]] года выкарыстоўваўся герб з выявай на чырвоным фоне белага [[зубр]]а. Дэкрэтам [[Прэзідэнт Літоўскай Рэспублікі|прэзідэнта Літоўскай Рэспублікі]] [[30 чэрвеня]] [[1993]] года зацверджаны герб, які паўтарае гістарычны герб: на чырвоным шчыце белы тур з залатым крыжам паміж рогамі.
 
== Насельніцтва ==
У [[1989]] [[года насельніцтва]] складала 418 087 чалавек, па дадзеных усеагульнага перапісу насельніцтва [[2001]]—381 года — 381 300 чалавек, у [[2004]]—368 годзе — 368 917 чалавек.
 
=== Этнічны склад ===
У адрозненні ад [[Вільнюс]]а і Клайпеды, Каўнас — адзін з самых манаэтнічных гарадоў Літвы. [[Літоўцы]] складаюць амаль 93 % яго насельніцтва, найбуйнай этнічнай меншасцю з'яўляюццаз’яўляюцца [[рускія]], [[украінцы]] і [[беларусы]] (каля 6 %). Большасць жыхароў сярэдняга і старэйшага пакаленняў валодае рускай мовай.
 
Этнічны склад насельніцтва Каўнаса папаводле перапісеперапісу 2001 г.года:
# [[Літоўцы]] 92,9 %
# [[Рускія]] 4,4 %
Радок 116 ⟶ 84:
# Іншыя 1,8 %
 
Раней у гісторыі горада, да [[Халакост]]а, найбуйнымі меншасцямі ў горадзе з'яўлялісяз’яўляліся палякі і яўрэі, на якіх у суме прыходзілася да 4/5 насельніцтвы дарэвалюцыйнага Каўнаса.
 
Этнічны склад насельніцтва Каўнаса папаводле перапісеперапісу 1939 г.года:
# [[Літоўцы]] 60 %
Радок 125 ⟶ 93:
# [[Усходнія славяне]] 5 %
 
Этнічны склад насельніцтва Коўна папаводле перапісеперапісу 1919 г.года:
# [[Палякі]] 42 %
Радок 134 ⟶ 102:
 
(Частка моцна паланізаванай літоўскай эліты, працягвала ўлічвацца як палякі ў царскай Расіі)
 
== Славутасці ==
* [[Касцёл Святога Юрыя (Каўнас)|Касцёл Святога Юрыя]]
* [[Дом Пяркунаса]]
 
== Гарады-пабрацімы ==
* {{Сцяг Чэхіі|20px}} [[Брно]], [[Чэхія]]
* {{Сцяг Польшчы|20px}} [[Вроцлаў]], [[Польшча]]
* {{Сцяг Францыі|20px}} [[Грэнобль]], [[Францыя]]
* {{Сцяг Расіі|20px}} [[Калінінград]], [[Расія]]
* {{Сцяг Аўстрыі|20px}} [[Лінц]], [[Аўстрыя]]
* {{Сцяг ЗША|20px}} [[Лос-Анджэлес]], [[ЗША]]
* {{Сцяг Даніі|20px}} [[ОдэнсеОдэнсэ]], [[Данія]]
* {{Сцяг Фінляндыі|20px}} [[Тамперэ]], [[Фінляндыя]]
* {{Сцяг Эстоніі|20px}} [[Горад Тарту|Тарту]], [[Эстонія]]
* {{Сцяг Польшчы|20px}} [[Уроцлаў]], [[Польшча]]
* {{Сцяг Украіны|20px}} [[Харкаў]], [[Украіна]]
* {{Сцяг Італіі|20px}} [[Ферара]], [[Італія]]
 
{{Зноскі}}
== Вядомыя асобы ==
* [[Валдас Адамкус]]
* [[Вітаўтас Пяткявічус]]
* [[Эма Голдман]]
 
== Гл. таксама ==
* [[Беларускае культурна-асветнае таварыства (Коўна)|Беларускае культурна-асветнае таварыства]]
* [[Касцёл Святога Юрыя, Каўнас|Касцёл Святога Юрыя]]
* [[Дом Пяркунаса]]
 
== Спасылкі ==
Радок 164 ⟶ 128:
* [http://www.countries.ru/index.cgi?pid=1518 Горад гераічных буржуа]
 
{{Населеныя пункты на Нёмане}}
{{Адміністрацыйны падзел Каўнаскага павета}}
{{Гарады Літвы}}
{{Населеныя пункты на Нёмане}}
 
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Каўнаскага павета]]
[[Катэгорыя:Каўнас| ]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Каўнас"