Шведскі патоп: Розніца паміж версіямі

'''Шведскі патоп''' ({{lang-pl|Potop Szwedzki}}) — уварванневайна [[шведы|шведаў]] усупраць [[Рэч Паспалітая|РэчРэчы ПаспалітуюПаспалітай]] ў [[1655]]-[[1660]] гадах,гг. якое нанесла гэтай дзяржаве велізарную шкоду.Прывяла Абумовілада заключэннезаключэння [[Віленскае перамір'е|Віленскага перамір'я]] ў [[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай, 1654—1667|вайне Расіі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў]] і сумеснуюсумеснай барацьбубарацьбы варагуючых бакоў супраць гегемоніі шведаў. Фармальна скончыўсявайна скончылася пасля падпісання [[Аліўскі мір|перамір'я ў Аліве]].

[[21 ліпеня]] першая шведская армія (14  400 чалавек) фельдмаршала [[Арвід Вітэнберг|А. Вітэнберга]], якая выступіла з [[Шчэцін]]а яшчэ 5 ліпеня, перасекла польскую мяжу пад [[Чаплінак|Чаплінкам]] і рушыла на [[Вялікая Польшча|Велікапольшчу]]. Разам з фельдмаршалам знаходзіўся былы [[Вялікі каронны канцлер|каронны канцлер]] [[Еранім Радзяёўскі]].

Да таго часу ўрад Рэчы Паспалітай спешна сабраў пад [[горад Уйсце|Уйсцем]] (на поўнач ад [[Познань|Познані]]) 17-тысячнае велікапольскае апалчэнне («[[паспалітае рушанне]]»). На чале польскага войска знаходзіліся [[вялікі падскарбі каронны]] [[Багуслаў Ляшчынскі, падканцлер каронны|Багуслаў Ляшчынскі]], [[пазнаньскі ваявода]] [[Крыштаф Апалінскі]] і [[ваявода калішскі]] [[Анджэй Караль Грудзінскі]].

[[24 ліпеня]] армія А. Вітэнберга захапіла пераправы цераз [[Нотаць]], цалкам блакіраваўшы палякаў [[Бітва пад Уйсцем|пад Уйсцем]]. [[25 ліпеня]] велікапольскае апалчэнне, якое патрапілатрапіла ў [[акружэнне]] і падвергласяапынулася артылерыйскамупад абстрэлуартылерыйскім абстрэлам, капітулявала. Шведскае камандаванне разам з былым [[канцлер]]ам звярнуліся да сабранага польскім урадам [[Паспалітае рушанне|паспалітага рушання]] Вялікай Польшчы з прапановай пачаць перамовы, на што былоадразу сустрэтаатрымалі радасцю і стрэльбавым і артылерыйскім [[Святочны салют|салютам]]згоду. Паводле падпісанага пагаднення магнаты і шляхта Вялікай Польшчы прызнавалі шведскага караля сваім [[пратэктар]]ам і перадавалісаступалі ў яго распараджэннеяму ўсе каралеўскія ўладанні і даходы. Ваявода пазнаньскі К. Апалінскі і ваявода калішскі А. Грудзінскі ўступілі ўпатаемна сакрэтныяраспачалі перамовы і склалі [[сепаратны дагавор]] са шведскім камандаваннем. Вялікапольшча ([[Пазнаньскае ваяводства, Рэч Паспалітая|Пазнаньскае]] і [[Калішскае ваяводства, Рэч Паспалітая|Калішскае ваяводствы]]) перайшла пад уладу шведскага караля{{sfn|''Павлищев Н. И.''|1887|loc=Т. 2., С. 144−145}}.

Пасля капітуляцыі велікапольскае «паспалітае» апалчэнне было распушчана. Шведская армія без бою адкрыла сабе дарогуўступіла ўглыб Польшчы{{sfn|''Флоря Б. Н.''|2010|loc=С. 23−24}}. [[31 ліпеня]] А. Вітэнберг без супраціўлення заняў горад Познань. [[Польскія магнаты]] і [[шляхта]], незадаволеныя кіраваннемўладай свайго караля Яна Казіміра, пачалімасава пераходзіцьпераходзілі на бок шведскага караляшведаў. З Познані А. Вітэнберг з першай шведскайармія арміяйВітэнберга рушыўрушыла пад Сьроду, дзе стаў лагерамспынілася, чакаючы прыбыцціпадыходу свайгогалоўных каралясіл на чале з каралём.

==== Баявыя дзеянні ў [[ВКЛ|Вялікім Княстве ЛітоўскамЛітоўскім]] ====

УНа пачатку ліпеня расійскіямаскоўскія войскі сканцэнтраваліся ў [[Менск]]у і рушылі да сталіцы княства [[Вільня|Вільні]]. [[Вялікі гетман літоўскі]] [[Януш Радзівіл, гетман|Януш Радзівіл]] і [[віленскі біскуп]] [[Юрый Тышкевіч]] тэрмінова накіравалі сваіх ганцоў да шведаў. [[26 ліпеня]] да Магнуса Дэлагардзі прыбылі пасланцы ад гетмана, біскупа і [[Паны-Рада|Паноўпаноў-Радырады]], якія прасілі хутчэй накіраваць войскі ў [[Біржы]] і Вільню.

[[29 ліпеня|29]]-[[30 ліпеня]] праз Заходнюю Дзвіну сталіпачалі перапраўляцца шведскія войскі пад камандаваннем фельдмаршала [[Густаў Адольф Левенгаўпт|Густава Левенгаўпта]]. [[1 жніўня]] Густаў Левенгаўпт атрымаў загад заняць усе землі княства, якія яшчэ не кантралявалібылі расійскіязахопленыя войскімаскоўскімі войскамі. Галоўная стаўка шведаў павінна была размясціцца ў крэпасці [[Радзівілы|Радзівілаў]] на мяжы з Курляндыяй, адкуль шведскія войскі павінны былі выступіць на [[Біржай|Біржы]] і [[Коўна|Коўна]]. Біржы здаліся шведскай арміі без бою, алеаднак з выкананнем іншай часткі плана ўзніклі праблемы: расійскіямаскоўскія войскі фарсіраваным[[6 маршамжніўня]] захапілі ВільнюКоўна, а ўжо [[68 жніўня]] —штурмам Коўнаавалодалі Вільняй{{sfn|''Флоря Б. Н.''|2010|loc=С. 24-25}}. Суперінтэндант лютэранскай царквы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] [[Ян Казімір Маліна]] пакінуў Вільню і пераехаў у [[Кёнігсберг]], дзе выдаў кнігу пад назвай ''"Разгром Літвы"'' (Excidium Lithuaniae).

Шведы засяродзілісяпачалі на ўмацаванні сваіх пазіцыйўмацоўвацца на дзвінскімзахопленых шляхутэрыторыях. Атрад капітана Уленброка заняў [[Браслаў]], [[Іказнь]] і [[Друя|Друю]].{{sfn|''Флоря Б. Н.''|2010|loc=С. 26}}.

Адплыўшы зПакінуўшы [[Стакгольм]]а, [[Карл Х Густаў]] разам з войскамвойскамі [[19 ліпеня]] высадзіўся ў памеранскім порце [[Вольгаст]], [[10 жніўня]] рушыў да польскай граніцы на чале другой арміі (12  400 чалавек) і [[14 жніўня]] пад [[Тучна]]м перасекперайшоў польскую граніцумяжу. У [[Рагозна|Рагозне]] шведскішведскага каролькараля быўўрачыста сустрэтыпрынялі пазнаньскімпазнаньскі і калішскімкалішскі ваяводаміваяводы, па просьбе якіх ён павінен быў зацвердзіць польска-шведскішведскую дагавордамову пад Уйсцем{{sfn|''Павлищев Н. И.''|1887|loc=Т. 2., С. 148}}.

У Польшчы Карл X Густаў падзяліў сваю армію: сам кароль з часткай арміі рушыў на [[Конін]] і [[Горад Кола, Велікапольскае ваяводства|Кола]], а генерал [[Густаў Ота Стэнбак]] з іншай часткай наставаўнаступаў на Уйсце і [[Гнезна]]. У Коле Карл X Густаў і Г. Стэнбаквойскі павінны былі злучыцца.

[[17 жніўня]] бокпад Швецыіуладу прынялошведскага караля перайшло [[Серадзскае ваяводства]] нача з ваяводайваяводам [[Ян Канецпольскі|Янам Канецпольскі]]м{{sfn|''Павлищев Н. И.''|1887|loc=Т. 2., С. 148}}.

У гэтытой жжа дзень у Вялікім Княстве Літоўскім [[Януш Радзівіл, 1612—1655|Януш Радзівіл]], які страціў надзею абараніць дзяржаву, падпісаў у [[Кейдан]]ах са шведамі [[Кейданаўская унія|пагадненне]] аб пераходзе ВКЛ пад шведскі пратэктарат.

[[18 жніўня]] [[1655]] года кароль Ян II Казімір з гвардыяй выступіўвыправіўся з Варшавы ў [[Лэнчыца|Лэнчыцу]]., Тутдзе стаяла польскае войска пад камандаваннем польнага кароннага гетмана [[Станіслаў Лянцкаронскі|Станіслава Лянцкаронскага]],. а ўУ [[Ловіч]]ы пачало збірацца шляхецкае апалчэнне з [[Куявія|Куявіі]] і лэнчыцкай зямлі. Пад Лэнчыцай і Ловічам было сабраназгуртавана 10-тысячнае польскае войска.

[[24 жніўня]] пад [[Конін]]ам Карл X Густаў злучыўся з першай шведскай арміяй А. Вітэнберга. [[25 жніўня]] аб'яднаная шведская армія рушыла маршам з Коніна на Кола., Тутдзе зда КарламКарла Х ГуставамГустава аб'яднаўсядалучыўся корпус Г. Стэнбак са сваім корпусамСтэнбока. [[27 жніўня]] пад Колам25-тысячная шведская армія (25пераправілася тысячпад чалавек)Колам пераправілася церазпраз раку [[рака Варта|Варту]] і [[31 жніўня]] рушыла на [[Варшава|Варшаву]]. [[1 верасня]] Карл X Густаў прыбыў узаняў [[Кутна|Кутна]], дзе даведаўся пра тое,збор што ЯнЯнам II Казімір сабраўКазімірам вялікіязначных сілысіл пад Пёнткам, і рушыў супраць польскай арміі.

[[2 верасня]] ў [[Бітва пры Сабоце|бітве пад Саботай]] шведская армія пад камандваннем караля Карла Х Густава, Г. Стэнбака і Магнуса Дэлагардзі нанесла паражэнне польска-шляхецкамуаб'яднаным войскусілам польскага войска і шляхты. У бітве адрозніласянайбольш вылучылася польская кавалерыя вялікага кароннага харунжага [[Аляксандр Канецпольскі, 1620–1659|Аляксандра Канецпольскага]], якая дзейнічала на баку шведаў. Польскі кароль Ян II Казімір з невялікімі сіламі вымушаны быў адступіць углыб краіны. [[4 верасня]] шведы занялі [[Ловіч]]. Карл X Густаў з галоўнымі сіламі рушыў на Варшаву, выслаўшы ў пагоню за адыходзілайадступаючым польскайпольскім войскам васьмітысячны8-тысячны шведскі корпус фельдмаршала А. Вітэнберга. Ян II Казімір з 12-тысячным войскам пакінуў Варшаву і рушыў на [[Вольбуж]].

[[8 верасня]] шведскі кароль Карл X Густаў без супраціўлення ўвайшоў у Варшаву, фактычную сталіцу Рэчы Паспалітай, але ўжо [[11 верасня]] пакінуў горад і працягнуў свойсваё наступнаступленне уў глыб ПольшчыПольшчу. У Варшаве шведскі кароль пакінуў вялікізначны гарнізон на чале з [[Бенгт Габрыельсан Оксеншэрна|Бенедыктам Оксешэрнам]], а падкаля сталіцайсталіцы застаўся шведскі корпус Г. Стэнбака. Ян II Казімір з польскім войскам, якоеадыходзіў пераследваласяад шведскімшведскага авангардам, адыходзіўавангарда уў [[Кракаў]].

[[9 верасня]] [[кашталян кіеўскі]] [[Стэфан Чарнецкі]] разграміў у баі пад {{нп3|Іноўлудзь|Іноўлуддзю|pl|Inowłódz}} шшведскішведскі атрад (500 [[рэйтар]]аў), які200 ўваходзіўчалавек узагінула) складз авангарда А. Вітэнберга. Шведы страцілі забітымі дзвесце чалавек. У адказ А. Вітэнберг захапіў і разрабаваў польскія гарады [[Іноўлудзь]], [[Джэвіца|Джэвіцу]], [[Аджывул]], а [[12 верасня]] пасля кароткай аблогі ўзяў [[Апочна|Апочну]]. Шведскі кароль, атрымаўшы данясенне пра канцэнтрацыю вайсковыхзначных польскіх сіл праціўніка пад Вольбужам, рушыў з галоўнымі сіламі рушыў услед за А. Вітэнбергам.

[[15 верасня]] Ян II Казімір з войскам прыбыў у [[Жарнаў]]. Пад яго камандаваннем было каля 11-тысячным тысяч чалавеквойскам (6900 рэгулярнага войска і 3-4 тысячы паспалітага рушання) прыбыў у [[Жарнаў]]. [[16 верасня]] ў [[Бітва пры Жарнаве|бітве пад Жарнавам]] шведская армія (10-11 тысяч чалавек) пад камандаваннем Г. Стэнбака і Магнуса Дэлагардзі ўшчэнт разграміла польскае войска караля Яна II Казіміра, які стаў спешнахутка адыходзіцьадступаць у Кракаў. У бітве палякі страцілі забітымі каля 1 тысячы чалавек. Пасля паражэння, большая частка паспалітага рушання разыйшлася па дамахразбеглася. Пад [[Рушаніцы|Рушаніцамі]] шведы разбілі рэшткі польскага апалчэння. З рэшткай разбітагарэштамі войска Ян II Казімір адступіў праз [[Улашчова|Улашчову]], [[Жарновец]] на Кракаў. Адступленне караля прыкрываў са сваімі атрадамі [[польны каронны гетман]] Станіслаў Лянцкаронскі.

[[19 верасня]] [[1655]] года Ян II Казімір прыбыў у Кракаў. [[25 верасня]] ён разам з жонкай і невялікай світай саноўнікаў выехаў з Кракава ў бок граніцы з [[Аўстрыя|Аўстрыяй]]. Сярод іх былі прымас Польшчы [[Анджэй Ляшчынскі, канцлер каронны|Анджэй Ляшчынскі]], [[біскуп кракаўскі]] [[Пётр Гебіцкі]], [[біскуп пазнаньскі]] князь [[Казімір Фларыян Чартарыйскі|Фларыян Чартарыйскі]], [[біскуп вармійскі]] [[Вацлаў Ляшчынскі, прымас Польшчы|Вацлаў Ляшчынскі]], [[ваявода пазнаньскі]] [[Ян Ляшчынскі]], [[вялікі каронны канцлер]] [[Стэфан Карыцінскі]] і каронны падканцлер [[Анджэй Тшабіцкі]]. Ян II Казімір з'ехаў праз [[Войніч, Польшча|Войніч]], [[Новы Вісніч]] і [[Новы Сонч]] у [[Сілезія|Сілезію]], якая ўваходзілаз'яўлялася ў склад уладанняўуладаннямі [[Габсбургі|Габсбургаў]]. Перад сваім ад'ездам кароль Ян II Казімір прызначыў кашталяна кіеўскага Стэфана Чарнецкага камандзірам польскага гарнізона (2200 салдат і 2300 мясцовых жыхароў) у Кракаве.

У той жа дзень, [[25 верасня]], Кракаў аблажыла шведская армія (13-14 тысяч чалавек) падна асабістымчале камандваннемз каралякаралём КарлаКарлам Х ГуставаГуставам. Шведы цалкамшчыльна акружылі горад і сталі абстрэльвацьпачалі яго забстрэл аблогавайцяжкай артылерыіартылерыяй. Нягледзячы на значную колькасную перавагу праціўнікашведаў, С.гарнізон ЧарнецкіКракава наабараняўся чалекаля невялікага гарнізона амаль месяц адважна абараняўсямесяца.

[[29 верасня]] [[вялікі каронны гетман]] [[Станіслаў «Рэвера» Патоцкі|Станіслаў «Рэвера» Патоцкі]] быўпацярпеў разбітыпаражэнне ў [[Бітва пад Гарадком|бітве пад Гарадком]] ад сілаў аб'яднанай руска-казацкай арміяй пад камандаваннемарміі баярына [[Васіль Барысавіч Шарамецеў|Васіля Шарамецева]] і гетмана Войска Запарожскага [[Багдан Міхайлавіч Хмяльніцкі|Багдана Хмяльніцкага]].

Польны каронны гетман Станіслаў Лянцкаронскі, прыкрываючы ўцёкі Яна Казіміра, з невялікім польскім войскам рушыў з Кракава пад [[Тарнаў|Тарнаў]], дзе аб'яднаўся з [[Харугва, падраздзяленне|харугвамі]] Станіслава Патоцкага. Карл Густаў даручыў працягваць аблогу Кракава А. Вітэнбергу і, пакінуўшы яму восем8 тысяч салдатаўчалавек, з галоўнымі сіламі рушыўвыправіўся супраць С. Лянцкаронскага.

У канцы верасня [[1655]] года шведскі флот пад камандаваннем адмірала і фельдмаршала [[Карл-Густаў Урангель|Карла Густава Урангеля]] ўвайшоў у [[Гданьскі заліў]]. Шведскі дэсант высадзіўся на беразе, захапіў польскі горад [[Хэль]] і рушыў на [[Пуцк]]. АднакАле атрады [[ваявода мальбаркскі|ваяводы мальбаркскага]] [[Якуб Вейхер|Якуба Вейхера]] і шляхецкае апалчэнне паморскіх паветаў адбілі напад шведаў. УАдначасова гэты ж час новаядругая шведская армія пад камандаваннем генерала [[Хенрык Горн, фельдмаршал|Генрыка Горна]] ўварвалася з Памераніі ў Каралеўскую Прусію і захапіла гарады [[Быдгашч]], [[Члухаў]] і [[Тухоля]], затымпасля чаго рушыла на Пуцк, аднак атака шведскага дэсанта да таго часу была ўжо адбіта. Генрых Горн з арміяй рушыў на поўдзень, каб аб'яднацца з галоўнымі сіламі на чале з каралём Карлам Х Густавам.

[[20 верасня|20]]-[[30 верасня]] шведскі корпус Г. Стэнбака (8500 чалавек), пакінуты Карлам X Густавам у раёне Варшавы шведскі корпус Г. Стэнбака (8,5 тысяч чалавек) разбіў [[Бітва пад Новым Двурам|у баях пад Новым Двурам]] мазавецкае шляхецкае апалчэнне пад камандаваннем [[ваявода плоцкі|ваяводы плоцкага]] {{нп3|Ян Красінскі, ваявода плоцкі|Яна Красінскага|pl|Jan Kazimierz Krasiński}} (8 тысяч чалавек). ПасляУ гэтагавыніку [[Мазовія]] вымушана была падпарадкаваццападпарадкавалася ўладзе караля Швецыі.

[[3 кастрычніка]] ў [[Бітва пад Войнічам|бітве пад Войнічам]] шведская армія (5700 чалавек) Карла Х Густава ўшчэнт разбіларазграміла польска-шляхецкае войска (6660 чалавек) [[Станіслаў Лянцкаронскі|Станіслава Лянцкаронскага]]. СамГетман С. Лянцкаронскі ледзь не загінуў у баі. Рэшткі польскай войска адступілі ў [[Тарнаў]], дзе здаліся шведскаму каралю. На службу да караля Швецыі Карла Х Густава добраахвотна перайшлі польскія магнаты [[Аляксандр Канецпольскі]], [[Дзмітрый Ежы Вішнявецкі]] і [[Ян Сабескі]] разам са сваімі надворнымі камандаміхаругвамі.

[[Выява:Sandomierz 1655.jpg|thumb|[[Ёган Філіп Лемке]]. «Прысяга на вернасць шведскаму каралю пад Сандамірам». [[XVII стагоддзе|XVII ст]].]]

[[6 кастрычніка]] шведскі кароль Карл Х Густаў савярнуўся сваёйз арміяй вярнуўсявойскамі пад Кракаў. [[17 кастрычніка]] Стэфан Чарнецкі, склаўшы выгоднае для палякаў перамір'е са шведскім каралём Карлам Х Густавам, капітуляваў і здаў горад. [[19 кастрычніка]] С. Чарнецкі з невялікім польскім атрадам (1800 чалавек) пакінуў Кракаў, у які ўвайшлізанялі шведскія войскі. У той жа дзень Станіслаў Лянцкаронскі з рэшткамі сваёй дывізіі прысягнуўся напрысягнуў вернасцьшведскаму Швецыікаралю.

[[21 кастрычніка]] ваяводствы [[Кракаўскае ваяводства, Каралеўства Польскае|Кракаўскае]], [[Сандамірскае ваяводства, Рэч Паспалітая|Сандамірскае]], [[Кіеўскае ваяводства|Кіеўскае]], [[Рускае ваяводства|Рускае]], [[Валынскае ваяводства, 1566—1795|Валынскае]], [[Люблінскае ваяводства, Рэч Паспалітая|Люблінскае]] і [[Белзскае ваяводства|Белзскае]] прызналі вярхоўную ўладу шведскага караля. [[28 кастрычніка]] вялікі каронны гетман і ваявода кіеўскі Станіслаў «Рэвера» Патоцкі з рэшткамі польскай войска пад Гарадком прынёс прысягу на вернасць каралю Швецыі Карлу Х Густаву.

ТакімУ чынам, на працягу чатырох месяцаўвыніку шведская армія пад камандаваннем шведскага караля Карла Х Густава, нанесла некалькі паражэнняў польскай арміі і акупавалазахапіла ўсю тэрыторыю карэннай Польшчы (Вялікую Польшчу, Мазовію і [[Малая Польшча|Малапольшчу]]). Шведскія ваенныя гарнізоны былі размешчаны ва ўсіх буйных і найважнейшыхважных польскіх гарадах і замках ([[Познань]], [[Каліш]], [[Гнезна]], [[Варшава]], [[Кракаў]], [[Брэст-Куяўскі]], [[Лэнчыца]], [[Серадз]], [[Інаўроцлаў]], [[Рава]], [[Плоцк]], [[Люблін]], [[Сандамір]] і інш.). Большасць польскіх магнатаў і шляхты прызнавалапрызнала ўладу шведскага караля Карла Х Густава. Вяльможы Аляксандр Канецпольскі, Ян Сабескі і Дзмітрый Ежы Вішнявецкі разам са сваімі надворнымі атрадамі перайшлі на службу да шведскага караля і прынялі ўдзел у заваяванні айчыны. Поспехі шведскай арміі на тэрыторыі Польшчы вызначаліся ў капітулянцкай пазіцыі польскіх магнатаў і часткі шляхты, якіяякая прызналіпрызнала ўладу шведскага караля Карла Х Густава.

[[30 кастрычніка]] [[1655]] года кароль Карл Х Густаў з галоўнымі сіламі шведскай арміі пакінуў Кракаў і рушыў ураспачаў паход насупраць польскай Прусіі, якая адмовілася падпарадкавацца польскуюшведскай Прусіюуладзе. Разам са шведскім каралём выступілавыправілася пяцітысячная5-тысячная польская армія Аляксандра Канецпольскага. У Кракаве Карл Х Густаў пакінуў шведскі гарнізон падна чале камандаваннемз генералагенералам [[Паўль Вірц|ПаўляПаўлем ВірцаВірцам]]. ШведскімФельдмаршал губернатарам[[Арвід Малой ПольшчыВітэнберг]] быў прызначаны фельдмаршалгубернатарам [[АрвідМалой Вітэнберг]]Польшчы.

Увосень [[1655]] года шведскі кароль Карл Х Густаў з войскамі выступіў на Каралеўскую Прусію, якая адмаўлялася добраахвотна скарацца ўладзе Швецыі. [[Ваявода паморскі]] [[Якуб Вейхер]] захаваў вернасць польскаму каралю Яну II Казіміру Вазу. Па загадзе Карла Х Густава 9-тысячная шведская армія пад камандаваннем Магнуса Дэлагардзі рушыла з Літвы ў Прусію.

[[29 верасня]] Магнус Дэлагардзі пераправіўся церазпраз Нёман пад {{нп3|Вялёна|Вялёнай|pl|Veliuona}} і ўварваўсяўступіў ва [[Усходняя Прусія|Усходнюю Прусію]]. Брандэнбургскі курфюрст і герцаг Прусіі [[Фрыдрых Вільгельм I, курфюрст Брандэнбурга|Фрыдрых Вільгельм I Гогенцолерн]], васал Рэчы Паспалітай, [[12 лістапада]] [[1655]] года ў {{нп3|Рыньск|Рыньску|pl|Ryńsk}} склаў абаронныабарончы саюз з Польшчай і абавязаўся адправіцьвыправіць на дапамогу польскім ваяводам у Прусію чатырнаццацітысячную14-тысячную армію.

[[15 лістапада]] кароль Карл Х Густаў са шведскай арміяй і саюзнымі польскімі атрадамі прыбыў у Варшаву. Генерал [[Роберт Дуглас]] з 9-тысячным шведскім войскам быў адпраўлены каралём у Сандамір, каб прыняць прысягу на вернасць ад каронных войскаў пад камандаваннем вялікага кароннага гетмана Станіслава Патоцкага.

[[18 лістапада]] трохтысячны3-тысячны шведскі корпус генерал-лейтэнанта [[Бурхард Мюлер фон дэр Люхнен|Бурхарда Мілера (Берхарда Мюлера)]] аблажыў [[Яснагурскі кляштар]] у [[Чэнстахова|Чэнстахове]]. Пад камандаваннем Мілера была 1 тысяча шведаў і дзве2 тысячы палякаў, прычымале апошнія адмовіліся ўдзельнічаць у аблозе. Яснагурскі кляштар адважнаупарта абаранялі сто семдзесят170 [[Жаўнеры|жаўнераў]], дваццаць20 шляхцічаў і семдзесят70 манахаў, якія змагліадбілі адбіцьўсе усештурмы шведскія нападышведаў.

[[19 лістапада]] шведскі корпус Густава Стэнбака, які рухаўся наперадзе асноўных сіл караля Карла Х Густава, узяў [[Чэрвіньск]], затым [[Брадніца, Куяўска-Паморскае ваяводства|Брадніцу]]. [[26 лістапада]] Г. Стэнбак аблажыў буйны польскі горад [[Торунь]], які капітуляваў [[2 снежня]]. ТутКаля Торуні з войскамі Г. СтэнбакамСтэнбака аб'яднаўся Карл Х Густаў. Тым часамАдначасова брандэнбургскія палківойскі сканцэнтраваліся пад [[Квідзын|Квідзынам]], [[Ілава, Польшча|Ілавай]] і [[Паслэнк]]ам, абараняючы граніцы Усходняй Прусіі. Г. Стэнбак з корпусам рушыў у [[Вармія|Вармію]] і аблажыў крэпасці [[Грудзёндз]] і [[Эльблёнг]].