Пухавічы (Пухавіцкі раён): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 42:
|OpenStreetMap = 242978942
}}
'''Пу́хавічы'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Пухо́вічы'''</ref> ({{lang-be-trans|Puchavičy}}, {{lang-ru|Пуховичи}}) — [[аграгарадок]] у [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]]. Адміністрацыйны цэнтр [[Пухавіцкі сельсавет|Пухавіцкага сельсавета]]. З 17 чэрвеня 1924 да 29 ліпеня 1925 года быў цэнтрам Пухавіцкага раёна. Насельніцтва 2287 чал. ([[1999]]).
 
== Геаграфія ==
Знаходзяцца за 9 км ад [[Мар'іна Горка|Мар'інайМар’інай Горкі]] і [[станцыя Пухавічы|чыгуначнай станцыі Пухавічы]], на аўтамабільнай дарозе Мінск — Бабруйск, на рэках [[Свіслач, басейн Дняпра|Свіслач]] і [[Рака Цітаўка, прыток Свіслачы|Цітаўка]].
 
== Гісторыя ==
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
[[Файл:Puchavičy. Пухавічы (1918).jpg|thumb|left|Пухавічы у 1918  г.]]
Упершыню Пухавічы згадваюцца ў [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] як вёска, прыватнае ўладанне. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) мясцовасць увайшла ў склад [[Менскі павет|Менскага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]].
[[Файл:Puchavičy. Пухавічы (1918).jpg|thumb|left|Пухавічы у 1918 г.]]
 
=== У складзе Расійскай імперыі ===
У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Пухавічы апынуліся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе сталі цэнтрам воласці [[Ігуменскі павет|Ігуменскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. 3 канца [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] мястэчкам валодалі [[Сулістроўскія]], пазней — [[Фрыбесы]], [[Эсткі]], [[Вальковічы]].

У [[1843]] тут збудавалі Багародзіцкую царкву.

У [[1863]] у Пухавічах адкрылася земскае народнае вучылішча, у [[1874]] тут збудавалі Багародзіцкую царкву. Станам на [[1886]] у мястэчку было 73 двары, царква, 3 сінагогі, народнае вучылішча, 2 піваварні, 26 крамаў, 4 [[год|рэгулярныя]] кірмашы, паромная пераправа , на рэках Свіслач і Цітаўка.
 
Паводле перапісу 1897  г. дзейнічалі царква, 2 яўрэйскія малітоўныя дамы, сінагога, 49 лавак, завод сельцерскіх мінеральныхвод, 4 пітных ўстановы, на год адбывалася 4 кірмашы; каля мястэчка, у фальварку Пухавічы, былі паравы і вадзяны млын.
 
У пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] існавалі аднайменныя мястэчка (418 двароў) і маёнтак. У жніўні [[1905]] адбылося выступленне насельніцтва. Удзельнічала каля 50 чалавек.
Радок 61 ⟶ 66:
=== Найноўшы час ===
[[Файл:Puchavičy, Rynak. Пухавічы, Рынак (1901-17).jpg|міні|злева|Крама (1918)]]
У [[Першая сусветная вайна|Першую сусветную вайну]] ў лютым  — снежні 1918 года была пад акупацыяй войскаў кайзераўскай Германіі.
 
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] вёска абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З 1 студзеня 1919 года адпаведнасці з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі вёска ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]].
 
У жніўні 1919  — ліпені 1920 вёска знаходзілася пад [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|польскай уладай]].
 
[[17 чэрвеня]] [[1924]]  г. стала цэнтрам раёна (існаваў да 29 ліпеня [[1925]]<ref>{{cite web | author = Алесь Карлюкевіч| last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = 11 жніўня 2011| url = http://www.golas.by/index.php?subaction=showfull&id=1270646598&archive=1272888768&start_from=&ucat=11&| title = Знічкі Айчыны: Ігумен-Чэрвень, Смілавічы, Пухавічы| format = | work = | publisher = Голас Радзімы| language = | postscript = }}</ref>). [[27 верасня]] [[1938]] статус паселішча панізілі да вёскі.
 
У [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]] з канца чэрвеня [[1941]] да пачатку ліпеня [[1944]] вёска знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У 1942 годзе было расстраляна 20 ваеннапалонных і 90 жыхароў вёскі.
 
Станам на [[1999]] тут было 889 двароў.
 
== Насельніцтва ==
 
=== Дэмаграфічныя дадзеныя ===
[[Файл:Puchavičy. Пухавічы (1918) (2).jpg|міні|Мужыкі з-пад Пухавічаў (1918)]]
Радок 107 ⟶ 111:
</timeline></center>
</div>
'''[[XVIII стагоддзе]]''':
* [[1745]] год — 17 двароў<ref>[http://www.arhisan.com/istochniki/opisaniya/1013-pukhovichi-inventar-1745-g-v-minskom-voevodstve Пуховичи инвентарь 1745  г. в Минском воеводстве владение Александр Быковский. НИАБ, ф. 1727 оп. 1 д. 12 л. 311-312311—312.]</ref>;
'''[[XIX стагоддзе]]''':
* [[1816]] год — 10 двароў, каля 80 чал.;
* [[1886]] год  — 73 двары, 860 чал.;
* [[1897]] год  — 1912 чал., 92  % яўрэі;
'''[[XX стагоддзе]]''':
* [[1901]] год  — 44 чал. у ''маёнтку Пухавічы'' і 2225 чал. у ''мястэчку Пухавічы'';
* [[1917]] год  — 3093 чал., у ''маёнтку Пухавічы'' 67 чал.;
* [[1926]] год  — 2160 чал., 929 яўрэяў (43  %);
* [[1999]] год   889 двароў, 2287 чал.<ref>[[Аляксандр Прановіч]]. Пухавічы // {{Крыніцы/ЭГБ|6-1к}} С. 9.</ref>;
'''[[XXI стагоддзе]]''':
* 1.01.[[2002]] год  — 882 двары, 2300 чал.
* [[2010]] год  — 1825 чал.
 
=== Рэлігія ===
[[Файл:Ghetto Marjina Gorka 1a.jpg|міні|злева]]
[[Файл:Ghetto Marjina Gorka 1a.jpg|міні|злева]]У [[1874]] тут была збудавана Багародзіцкую царкву. У 1879 г. цэнтр праваслаўнага прыхода, які налічываў 1698 прыхаджан; царква мела 120 дзес. зямлі, у тыс ліку ворыва - 39, лесу - 60, сенажаці - 21 дзес.; пры царкве было папячыцельства. Станам на [[1886]] у мястэчку было царква і 3 сінагогі. У 1950 гадах гадах царква была зачынена. Зараз ёсьць царква з аднаймённай назвай. Па адных дадзеных гістарычная царква Ражства Багародзіцы разабрана, а ў другой палове 20 стагоддзя ў мястэчку была збудавана царква з той жа назвай у будынку былога клуба. Па іншых дадзеных, у XX стагоддзі храм быў зачынены, часткова разбураны і пераабсталяваны пад клуб. Праз некаторы час праваслаўная злучына змагла вярнуць будынак храма (клуба) у сваё веданне. Царкву аднавілі, тут увесь час ідуць набажэнствы. Бо будынак патрабуе сур'ёзнага рамонту, быў прынята пастанова пра будаванне новай царквы. 18.08.2015 г. пасля завяршэння набажэнства біскуп Веніямін заклаў у падставу будучага храма камень і памятную грамату.<ref>http://sobory.ru/article/?object=40918</ref>
Станам на 1886 г. у Пухавічах было 3 сінагогі.
 
[[Файл:Church of the Nativity of Virgin Mary in Pukhavichy 09.JPG|міні|справа|Царува]]
У [[1834]] тут была збудавана Багародзіцкую царкву. У 1950 гадах гадах царква была зачынена, часткова разбураны і пераабсталяваны пад клуб. Пад канец 90-х праваслаўная грамада змагла вярнуць будынак храма (клуба) у сваё веданне. 18.08.2015 г. пасля завяршэння набажэнства біскуп Веніямін заклаў у падставу будучага храма камень і памятную грамату.<ref>http://sobory.ru/article/?object=40918</ref>
 
== Сацыяльная сфера ==
 
=== Адукацыя ===
* '''[[Пухавіцкая сярэдняя школа (Пухавіцкі раён)|Сярэдняя школа]]'''.
* '''Дашкольная ўстанова'''.
* '''Бібліятэка'''.
 
=== Медыцына ===
Медыцынскія паслугі надае вясковая бальніца. Колькасць абслугоўваных пацыентаў складае — 80 чалавек у змену.<ref>http://mgorka-crb.by/o-bolnice/</ref>
 
== Эканоміка ==
У вёске ёсьць клуб.
 
=== Сувязь і камунікацыі ===
У вёске працуе адзяленне сувязі, паслугі электрасувязі забяспечвае Пухавіцкі вузел электрасувязі. На сённяшні дзень прадпрыемства падае больш 70 відаў паслуг, асноўнымі з якіх з'яўляюццаз’яўляюцца: тэлефанія, Інтэрнэт, тэлебачанне.
 
== Архітэктура і славутасці ==
 
=== Славутасці ===
[[Выява:Puchavičy, Rynak. Пухавічы, Рынак (1910).jpg|thumb|Рынак у Пухавічах, пачатак XX ст.]]
* Могілкі яўрэйскія
* [[Царква Нараджэння Божай Маці (1874Пухавічы)|Царква Нараджэння Божай Маці]].
 
=== Страчаная спадчына ===
* Царква Нараджэння Божай Маці (1874)
* 3 сінагогі
 
== Вядомыя асобы ==
* [[Анатоль Вольны]]  — беларускі [[паэт]], [[празаік]], кіна[[драматург]], [[журналіст]].
* [[Аляксандр Ігаравіч Дасужаў]] - — [[мастак]].
* [[Аляксандр Андрэевіч Шабалін]] - — беларускі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік і журналіст, спартсмен..
* [[Барыс Фёдаравіч Рэпін]] - — [[мастак]].
* [[Мікалай Сяргеевіч Лабуш]] - — прафесар, доктар палітычных навук.
* [[Аляксандр Сяргеевіч Лабуш]] - — акцёр тэатра і кіно.
* [[Уладзімір Сульянавіч Сянчук]] - — кандыдат медыцынскіх навук, дацэнт.
* [[Вольга Уладзіміраўна Савасцюк]] - — беларуская пісьменніца.
* [[Рыгор Маісеевіч Прус]] - — палкоўнік медыцынскай службы.
* [[Якаў Шапіра]] — доктара медыцынскіх навук.
* [[Іуда Лёб бэн-Іосіф Пуховіцер]] — [[рабін]] і прапаведнік.
* [[Аляксандр Ваньковіч]] - — палкоўнік аэранаўтыкі Польскіх Войскаў.
* [[Любоў Саламонаўна Фрыд]] - — педагог, даследнік творчасці Крупскай.
* [[Мікалай Пятровіч Правалоцкі]] - — беларускі біятланіст і трэнер па біятлоне
 
== Гл. таксама ==
* [[Пухавіцкая воласць]]
* [[Пухавіцкі сельсавет]]
Радок 169 ⟶ 181:
 
== Літаратура ==
* Прановіч, А. Пухавічы / Аляксандр Прановіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. / БелЭн; Рэдкал.: Г.  П.  Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э.  Э.  Жакевіч. Т. 6. Кн. 1: Пузыны  — Усая.  — Мн.: БелЭн, 2001.  — 591 с.: іл.  — С. 9.  — ISBN 985-11-0214-8.
* Puchowicze // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|9}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/266 266].
* Памяць : Пухавіцкі раён: гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі / [укладальнік А.  А. Прановіч; рэдкалегія: А.  М.  Карлюкевіч і інш.]. - — Мінск : Беларусь, 2003. - — 748 с. - — 3000 экз. ISBN 985-01-0251-9.
 
== Спасылкі ==