Лагойск: Розніца паміж версіямі

Першы пісьмовы ўспамін пра Лагойск змяшчаецца ў «Павучанні» [[Уладзімір Манамах|Уладзіміра Манамаха]] і датуецца [[1078]]: «''Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя''». У кан.канцы [[XI стагоддзе|XI ст.]] паселішча далучылася да [[Полацкае княства|Полацкага княства]]. У [[1127]] г. князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч у часе выправы на Полацк разрабаваў Лагойск, узяў у палон жыхароў і перадаў яго [[Ізяслаў Мсціславіч|Ізяславу Мсціславічу]]. У [[1180]] г. горад зрабіўся сталіцай [[ЛагойскаеЛагожскае княства|удзельнага княства]].

У 1-й чвэрці [[XIV стагоддзе|XIV ст.]] Лагойск далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У [[1387]] г. [[СпісВялікія вялікіхкнязі князёў літоўскіхлітоўскія|вялікі князь]] [[Ягайла]] надаў яго ў валоданне свайму брату [[Скіргайла Альгердавіч|Скіргайлу]],. зЗ [[1392]] —г. Лагойск перайшоў ва уладаннеўладанне вялікага князя [[Вітаўт]]а. У «Спісе [[замак|гарадоў]] далёкіх і блізкіх» (кан. [[XIV стагоддзе|XIV ст.]]) Лагойск значыцца сярод «літоўскіх» замкаў<ref name="evkl177"/>. У [[1413]] г. мясцовасць увайшла ў склад [[Віленскае ваяводства|Віленскага ваяводства]]. З часоў княжання [[Казімір Ягелончык|Казіміра]] Лагойскам валодалі [[Род Чартарыйскіх|Чартарыйскія]]. У [[1505]] г. крымскія татары спалілі і разрабавалі мястэчка.

У пач.пачатку [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] дзякуючы шлюбу Лагойск перайшоў да [[ТышкевічыРод Тышкевічаў|Тышкевічаў]], якія ўладкавалі тут сваю рэзідэнцыю. З гэтага часу мястэчка зрабілася цэнтрам [[Лагойскае графства|графства]]. У [[1532]] г. тут адбудавалі спаленую татарамі замкавую Богаяўленскую царкву, пры царкве існаваў манастыр. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Лагойск увайшоў у склад [[Менскі павет|Менскага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]]. У часы войнаў [[МаскоўскаяРускае дзяржавацарства|Маскоўскай дзяржавы]] з Вялікім Княствам Літоўскім ([[1512]]—[[1522]], [[1534]]—[[1537]]), і ў [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] ([[1654]]—[[1667]]) мястэчка пэўны час (у [[1519]], [[1535]], [[1654]]<ref name="evkl178"/> гадах) знаходзілася пад [[Маскоўская дзяржава|маскоўскай]] акупацыяй.

У [[1609]] вядомыг. навуковец [[Аляксандр Тышкевіч]] фундаваў у Лагойску першы парафіяльны касцёл, у якім праводзілася пахаванне тутэйшай лініі роду. У [[1673]] г. [[Спіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Спіс вялікіхВялікія князёўкнязі літоўскіхлітоўскія|вялікі князь]] [[Міхал Вішнявецкі]] надаў мястэчку прывілей на штотыднёвы гандаль і 2два [[Год|рэгулярныя]]штогадовых кірмашы.

У часы [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]] ([[1700]]—[[1721]]) [[6 мая]] [[1708]] г. шведскае войска заняла Лагойск і спаліла замак. У [[1752]] г.<ref name="evkl178"/> на месцы зруйнавага замка А.Аляксандр Тышкевіч збудаваў новую царкву і заснаваў кляштар [[базыляныОрдэн Базыльян|базылянаў]]. У [[1787]] г. ён жа распачаў будову мураванага касцёла, асвечанага ў [[1793]] г.<ref name="evkl178"/>.

Выява:Łahojsk, Tyškievič. Лагойск, Тышкевіч (N. Orda, 1864) (2).jpg|[[Палац Тышкевічаў, (Лагойск)|Палац Тышкевічаў]], малюнак [[Напалеон Орда|Н. Орды]]

Выява:Łahojsk, klaštar bazylanaŭ. Лагойск, кляштар базылянаў.jpg|[[Царква Яўлення Гасподняга і кляштар базылянаў,базыльян (Лагойск)|Царква і кляштар базылянаўбазыльян]]

Выява:Tyškievič Palace in Łahojsk.jpg|[[Палац Тышкевічаў, (Лагойск)|Палац Тышкевічаў]]

У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Лагойск апынуўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе стаў цэнтрам воласці [[Барысаўскі павет|Барысаўскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. Станам на [[1795]] г. тут было 90 хрысціянскіх і 26 іўдзейскіх двароў, каталіцкі касцёл, грэка-каталіцкая царква ў гонар Св. Міколы і базылянскі кляштар; 9 мая, 6 жніўня і 6 снежня праводзіліся кірмашы. Мястэчка было цэнтрам маёнтку, якім супольна валодалі былы [[Рэферэндар вялікі літоўскі|рэферэндар]] і [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Вінцэнт Тышкевіч]] і [[кашталяны жамойцкія|кашталян жамойцкі]] [[Станіслаў Тышкевіч]]. У [[1809]]—[[1860]] гг. у мястэчку дзейнічала Лагойская палатняна-папяровая мануфактура. Выпускала палатно, баваўняныя і льняныя хусцінкі. У [[1859]] г. мела 12 станкоў і 2 машыны. У [[1860]] г. працавала каля 60 чалавек. Выпускала да 50 і больш тысяч аршынаў палатна рознага колеру і ўзору. Прадукцыя збывалася ў [[Горад Мінск|Мінску]] і [[Горад Рыга|Рызе]]<ref name="BE"/>.

У [[1814]]—[[1819]] гг. тут збудавалі 2-павярховыдвухпавярховы палац (будынак падарвалі ў канцы [[Другая сусветная вайна|апошняй вайны]]). У [[1837]] г. пачала працаваць [[Лагойская ткацкая фабрыка|ткацкая фабрыка]], таксама дзейнічала невялікая фабрыка сельскагаспадарчых прылад з жалезаплавільнай майстэрняй. [[Канстанцін Тышкевіч|К. Тышкевіч]] заснаваў у мястэчку банк для мяшчан і сялян, але праз пэўны час фабрыку і банк зачынілі. У [[1842]] г. браты [[Канстанцін Тышкевіч|Канстанцін]] і [[Яўстах Тышкевіч]]ы стварылі музей старажытнасцей, на аснове калекцыі якога ў [[1855]] г. заснавалі [[Віленскі музей старажытнасцей]]. Станам на [[1861]] у Лагойску працавалі шкіпінарны і медны заводы. З 1897 — цэнтр воласці Барысаўскага павета. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — народнае вучылішча, гарбарны завод, вадзяны млын, 14 крамаў, [[год|рэгулярна]] адбываліся 3 кірмашы.

* [[Лагойскі парк|паркПарк Тышкевічаў]] (1-я пал. 19XIX ст.)

* [[Свята-Мікалаеўская царква, (Лагойск)|Лагойская Мікалаеўская царква]] (1824 г.)

* [[Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Казіміра, (Лагойск)|Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Казіміра]]

* [[Васіліса Аляксандраўна Марзалюк|Васіліса Марзалюк]], беларуская спартсменка

* [[Канстанцін Піевіч Тышкевіч|К. П.Канстанцін Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19XIX ст.

* [[Яўстах Піевіч Тышкевіч|Я. П.Яўстах Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19XIX ст.