Генрых III Валуа: Розніца паміж версіямі

{{DEFAULTSORT:Валуа Генрых III}}'''Генрых III Валуа''', '''Генрык Валезы''' ({{lang-fr|Henri III}}; {{ДН|19|9|1551}}, [[Фантэбло]], [[Францыя]] — {{ДС|2|8|1589}}), герцаг анжуйскі, кароль польскі і вялікі князь літоўскі ([[1574]]), кароль Францыі ([[1575]]-1589), апошні прадстаўнік [[Род Валуа|дынастыі Валуа]] (Ангулемская галіна) на стальцы Францыі. Трэці сын [[Генрых II Валуа|Генрыха II Валуа]] і [[Кацярына Медычы|Кацярыны Медычы]].

 

 

Баючыся палітычнага ўзмацнення Генрыха ў Францыі, яго брат [[Карл IX Валуа]] падтрымаў прапанову ажаніць яго з [[Ганна Ягелонка|Ганнай Ягелонкай]], каб пасля смерці [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ён стаў спадкаемцам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і такім чынам пазбавіцца ад Генрыха ў Францыі і адначасова не дапусціць на трон Рэчы Паспалітай [[Род Габсбургаў|Габсбургаў]]. Але звесткі пра [[Варфаламееўская ноч|Варфаламееўскую ноч]] ([[24 жніўня]] [[1572]]), у падрыхтоўцы якой удзельнічаў Генрых, выклікалі выступленні супраць яго кандыдатуры пратэстантаў Рэчы Паспалітай. Прадстаўнік Францыі біскуп дэ Манлюк усё ж такі здолеў атрымаць падтрымку большасці сенатараў і шляхты, што сабраліся на выбары. Ён даў пісьмовае пацвярджэнне ўмоў, на якіх Генрых будзе абраны каралём, г.зв. «[[Генрыкавы артыкулы|Генрыкавых артыкулаў]]». Генрых абавязваўся таксама пабрацца шлюбам з Ганнай Ягелонкай адразу па прыездзе ў Рэч Паспалітую. Таксама была падпісана дамоўленасць пра ваенныя і фінансавыя адносіны паміж Рэччу Паспалітай і Францыяй, умовы пакарання французскім урадам удзельнікаў Варфаламееўскай разні і ўстанаўленне міру з гугенотамі. На элекцыйным сойме ў [[Горад Варшава|Варшаве]] ([[11 мая]] [[1573]]) гнезненскі архібіскуп Уханскі абвясціў абранне Генрыха каралём польскім і вялікім князем літоўскім. [[16 мая]] 1573 пасля атрымання канчатковай згоды часткі паслоў-пратэстантаў надворныя маршалкі, каронны і літоўскі, афіцыйна абвясцілі абранне на стальцы Генрыха. [[18 лютага]] [[1574]] Генрык прыехаў у [[Горад Кракаў|Кракаў]], [[24 лютага]] 1574 адбыліся каранацыя і прысяга ў адпаведнасці з «Генрыкавымі артыкуламі».

 

Большасць паслоў сойма, бачачы няздольнасць Генрыха выканаць фінансавыя і ваенныя абавязкі, патрабавала паўторнай прысягі па кожным пункце артыкулаў асобна. У шмат якіх ваяводствах пачаўся рух за пазбаўленне Генрыха кароны. Не ўдалося, як гэта прадугледжвалі «Генрыкавы артыкулы», стварыць пры каралю дарадчы орган з 16 сенатараў і паслоў. Незадавальненне выклікала нежаданне Генрыха ажаніцца з Ганнай Ягелонкай.

 

 

 

Стаўшы каралём Францыі, Генрых пайшоў на значныя саступкі [[гугеноты|гугенотам]]. Гэта выклікала незадавальненне католікаў, і ў [[1576]] [[Генрых І, герцаг дэ Гіз|герцаг Генрых дэ Гіз]] заснаваў [[Каталіцкая ліга, Францыя|Каталіцкую лігу]] для супрацьдзеяння зменам. У [[1585]] пачалася чарговая рэлігійная вайна. Увясну [[1588]] Генрых дэ Гіз увайшоў у Парыж, кароль быў вымушаны бегчы. У снежні таго ж года Генрых дэ Гіз і яго брат, [[кардынал]] [[Людовік дэ Гіз]], былі забітыя людзьмі Генрыха III. Затым кароль у саюзе з лідарам гугенотаў, каралём наварскім [[Генрых Наварскі|Генрыхам]], пачаў аблогу Парыжа. Падчас аблогі ён быў забіты манахам дамініканскага ордэна [[Якаў Клеман|Якавам Клеманам]]. Генрых Наварскі змяніў яго на французскім троне.