Браніслаў Адамавіч Тарашкевіч: Розніца паміж версіямі

У гімназіі Тарашкевіч трапляе ў студэнцкія згуртаванні, адным з такіх згуртаваннем была патрыятычна-незалежніцкая арганізацыя з [[клерыкалізм|клерыкальным]] адценнем [[Вызваленне]] ({{lang-pl|Wyzwalenie}}). Дзейнічала яна пад лозунгам: «''Навука, Цнота, Айчына''», мела на мэце працяг традыцый [[Таварыства філаматаў|філаматаў]] і [[Таварыства філарэтаў|філарэтаў]]. Да гэтай арганізацыі належалі самыя перадавыя вучні гімназіі, але з рознымі жыццёвымі крэда, з рознымі, але талерантнымі поглядамі на нацыянальнае пытанне. Тарашкевіч трапляе ў левае адгалінаванне гуртка, там цікавяцца палітычнай філасофіяй і эканомікай.

[[Выява:BGAMLI LA 3 1 59 036.jpg|350px|thumb|Выява з часопіса [[Маланка (1926часопіс)|Маланка]], адлюстроўвае папулярнасць [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|БСРГ]] 1926 г.]]

У 1923 г.годзе [[Беларускі пасольскі клуб|Беларускім пасольскім клубам]], а менавіта, Тарашкевічам распрацоўваецца праект аўтаноміі Беларусі. Юрыдычны бок кансультуе і ўхваляе вядомы адвакат [[Тадэвуш Урублеўскі]]. Але праект так і не быў заслуханы ў сейме<ref>Рагуля В. // Успаміны; Нью Ёрк, 1957 °C. 41.</ref>. У лютым [[1924]] г.года разам з [[Радаслаў Казіміравіч Астроўскі|Радаславам Астроўскім]] і [[Аляксандр Мікітавіч Уласаў|Аляксандрам Уласавым]] прыняў удзел у стварэнні [[Беларуска-польскае таварыства ў Вільні|Беларуска-польскага таварыства]] ў [[ВільняВільнюс|Вільні]], за што быў адхілены ад старшынства ў [[Беларускі пасольскі клуб|Беларускім пасольскім клубе]] і заменены на [[Васіль Цімафеевіч Рагуля|Васіля Рагулю]].

Пасля гэтага зблізіўся з левым крылом [[Беларускі пасольскі клуб|БПК]]. [[24 чэрвеня]] [[1925]] года разам з [[Сымон Аляксандравіч Рак-Міхайлоўскі|Сымонам РакРакам-Міхайлоўскім]], [[Павел Пятровіч Валошын|Паўлам Валошыным]] і [[Пятро Васільевіч Мятла|Пятром Мятлой]] выйшаў са складу [[Беларускі пасольскі клуб|БПКБеларускага пасольскага клуба]] і заснаваў пасольскі клуб [[Беларуская сялянска-работніцкая грамада|Беларускай сялянска-работніцкай грамады]]. З [[Сымон Рак-Міхайлоўскі|Сымонам РакРакам-Міхайлоўскім]] таксама супрацоўнічаў у рэдкалегіі газеты «[[Беларуская доля (1925)|Беларуская доля]]». Стаў старшынёй клубу, а пасля і створанай на яго аснове масавай палітычнай партыі. Шчыльна зблізіўся з лідарамі [[Камуністычная партыя Заходняй Беларусі|КПЗБКамуністычнай партыі Заходняй Беларусі]], і ў студзені [[1926]] года быў прыняты ў партыю. Таемна ўдзельнічаў у III канферэнцыі Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі (студзень [[1926]] года). У студзені [[1927]] г.года быў арыштаваны польскімі ўладамі, а ў маітраўўні [[1928]] г.года асуджаны на 12 годгадоў зняволення. ПадУ часчасе турэмнага тэрміна на [[Лукішская турма|Лукішках]] у 1929 годзе Тарашкевіч чытае «[[Капітал]]» [[Карл Маркс|Карла Маркса]], «Развіццё капіталізму ў Расіі» [[Уладзімір Ільіч Ленін|Леніна]]а, «Фінансавы капітал» [[Гільфрэндынг]]а. У 1929 годзе тэрмін зняволення быў зменшаны да 8 гадоў, а ў маітраўні [[1930]] года Тарашкевіч быў датэрмінова выпушчаны з астрога. Актыўна далучыўся да камуністычнай выбарчай кампаніі ў польскі парламент, узначальваў пракамуністычны выбарчы камітэт [[Беларускі сялянска-работніцкі пасольскі клуб «Змаганне»|Беларускага сялянска-работніцкага пасольскага клуба «Змаганне»]]. Жыў у [[Гданьск|Данцыг]]у. У лютым [[1931]] г.года арыштаваны польскімі ўладамі пры спробе праехаць праз польскую тэрыторыю з [[Гданьск|Данцыг]]а ў [[Берлін]]. У лістападзе [[1932]] г.годзе асуджаны на 8 годгадоў катаржнай турмы.

З верасня [[1933]] г.годзе уў выніку абмену палітзняволенымі, выехаў у [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. Працаваў загадчыкам аддзела [[Польшча|Польшчы]] і [[Прыбалтыка|Прыбалтыкі]] ў [[Міжнародны аграрны інстытут|Міжнародным аграрным інстытуце]] ([[Масква]]).

[[6 мая]]траўня [[1937]] г.года арыштаваны. 5 студзеня 1938 «двойкай» НКУС і Пракуратуры СССР прыгавораны да расстрэлу. Як сцвярджае афіцыйная версія, ён быў расстраляны [[29 кастрычніка]] [[1938]] у Менску<ref>{{кніга|аўтар = |частка = |загаловак =Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталин. репрессий|арыгінал = |спасылка = |адказны = сост. и авт. предисл. Н. В. Токарев; под ред. А. С. Махнача.|выданне = |месца =Мн. |выдавецтва =Навука i тэхнiка|год = 1992|том = |старонкі =104-106|старонак =|серыя = ||}}</ref>. Даследчык [[Леанід Уладзіміравіч Маракоў|Леанід Маракоў]] выказвае меркаванне, што Браніслаў Тарашкевіч загінуў падчасу часе катаванняў, якія доўжыліся дзевяць месяцаў<ref>http://news.tut.by/culture/261187.html</ref>.

Рэабілітаваны Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР 26 студзеня 1957 года.

У [[1923]] г. годзе ажаніўся з ВераюВерай СніткаюСніткай, праваслаўнаюправаслаўнай беларускаюбеларускай з [[Радашковічы|РадашковічРадашковічаў]]<ref>Пецюкевіч М. // Успаміны; Бергман. А // Слова аб Браніславе Тарашкевічы. — Мн. 1992. С. 56.</ref>.

У [[1925]] г.годзе Браніслаў Тарашкевіч стаў бацькам. Сына назвалі Радаслаў Тарашкевіч. У сям'ісям’і яго называлі Славікам. Ён загінуў у баях за родныя мясціны ў [[1944]] г.годзе, быў савецкім партызанам.

У [[1933]] г.годзе назаўсёды развітваецца з першай сям'ёйсям’ёй з-запраз палітычнагапалітычны абменуабмен ўу [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]], жонка і сын маюцьмелі права паехаць за бацькам і маюцьмелі намер гэта зрабіць, але па невядомых прычынах застаюццазасталіся ў Польшчы<ref>Бергман А. // Слова аб Браніславе Тарашкевічы. — Мн. 1992. — С. 93.</ref>.

У [[1934]] г.годзе уў [[Масква|Маскве]] бярэцца шлюбам з другой жонкай, выпускніцай [[вышэйшыя літаратурныя курсы|вышэйшых літаратурных курсаў]], [[Ніна Палянская|Нінай Палянскай]]. У далейшым [[Ніна Палянская]] старанна змагалася за рэабілітацыю мужа.

У 1913 годзе пачынае працаваць над граматамі XII ст. паПаводле загаду Шахматава едзе ў Рыжскі архіў старажытных грамат.

Дакладна не вызначана навуковая ступень Б.Браніслава Тарашкевіча. Не знойдзены дакументы аб атрыманні ім звання прафесара, але аб гэтым ёсць ускосныя сведчанні<ref>Бергман А. // Слова аб Браніславе Тарашкевічы, Мн. 1992. С. 25.</ref>.

Выступаў у беларускім друку з [[1914]] года. У [[1918]] годзе, працуючы загадчыкам культурна-асветнага аддзела [[Беларускі нацыянальны камісарыят|Белнацкама]], падрыхтаваў і выдаў у [[ВільняВільнюс|Вільні]] першую «[[Беларуская граматыка Тарашкевіча (1918)|Беларускую граматыку для школ]]». У ёй аўтар абагульніў і замацаваў пісьмовыя традыцыі, што складаліся ў той час у выданні мастацкай, навукова-папулярнай і публіцыстычнай літаратуры, у пісьмовым друку; улічыў здабыткі тагачаснай [[ЛінгвістыкаМовазнаўства|лінгвістычнай навукі]] (даследаванні [[Аляксей Аляксандравіч Шахматаў|Аляксея Шахматава]], [[Яўхім Фёдаравіч Карскі|Яўхіма Карскага]]) і вопыт папярэднікаў. Граматыка пасля вытрымала 6 перавыданняў. Граматыка доўгі час была галоўным падручнікам па беларускай мове, асабліва ў часы [[Беларусізацыя|беларусізацыі]] 1920-х гггадоў у [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]].

Пераклаў на беларускую мову «[[Іліяда|Іліяду]]» [[Гамер]]а і «[[Пан Тадэвуш|Пана Тадэвуша]]» [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]].

* Заходняя Беларусь — плацдарм імперыялістычнайімпэрыялістычнай інтэрвэнцыі. — [[Мінск|Менск]]: [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Беларуская акадэмія навук]], [[Камісія па вывучэнні Заходняй Беларусі пры Беларускай акадэміі навук|Камісія па вывучэннівывучэньні Заходняй Беларусі]], [[1931]]. 20 с.

* СцежкайСьцежкай двурушніцтва і здрады // Супроць контррэволюцыйнага беларускага нацыянал-дэмократызму. — Мн.:Белдзяржвыдавецтва, 1931.

Імем Браніслава Тарашкевіча названы вуліцы ў горадзе [[Маладзечна|Маладзечне]] і ў гарадскім пасёлку [[Радашковічы]]. У 1969 годзе імя Тарашкевіча стаў насіць [[Беларускі ліцэй імя Браніслава Тарашкевіча|ліцэй]] з беларускай мовай навучання ў польскім горадзе [[Бельск- Падляскі|Бельску Падляскім]]. У 2003 годзе імем Тарашкевіча была названа [[Вуліца Браніслава Тарашкевіча (Мінск)|вуліца]] ў жылым раёне [[Сцяпянка]] горада [[Мінск]]а.

У [[Вільнюс]]е на будынку колішняй штаб-кватэры заходнебеларускіх арганізацый усталяванаусталяваная памятная шыльдадошка Браніславу Тарашкевічу.

* [[Алесь Марціновіч|Марціновіч А.]] Быў. Ёсць. Будзе (100 гадоў з дня нараджэння Браніслава Тарашкевіча) // [[Літаратура і мастацтва (газета)|Літаратура і мастацтва]]. 1992. 7 лютага. № 6. С. 12.

* [[Аляксандра Рыгораўна Бергман|Бергман А.]] Слова пра Браніслава Тарашкевіча. Мн.: Мастацкая літаратура, 1996. 192 с.

* [[Анатоль Іосіфавіч Валахановіч|Валахановіч А. І.]], [[Уладзімір Мікалаевіч Міхнюк|Міхнюк У. М.]] Споведзь у надзеі застацца жывым. Мінск: [[Беларускі навукова-даследчы інстытут дакументазнаўства і архіўнай справы|БелНДІДАС]],1999. 197 с.