Комплекс будынкаў БНТУ: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 3:
[[Файл:Kolas str, 24.JPG|міні|Вучэбны корпус № 7]]
Комплекс будынкаў Беларускага нацыянальнага тэхнічнага універсітэта, які ўключае галоўны корпус (пр. Незалежнасці, 65), інтэрнат № 2 (пр. Незалежнасці, 67), вучэбны корпус № 18 (пр. Незалежнасці, 67/2), вучэбны корпус № 9 (вул. Якуба Коласа, 14), сталовая (вул. Якуба Коласа, 18), інтэрнат № 3 (пр. Незалежнасці, 63), інтэрнат № 4 (пр. Незалежнасці, 61), вучэбны корпус № 4 (пр. Незалежнасці, 59/1), жылы будынак рэктара (пр. Незалежнасці, 65), клуб (пр. Незалежнасці, 65), вучэбны корпус № 2 (пр. Незалежнасці, 65/2), вучэбны корпус № 13 (вул. Якуба Коласа, 22/2), вучэбны корпус № 14 (вул. Якуба Коласа, 22/3) і вучэбны корпус № 7 (вул. Якуба Коласа, 24), унесены ў [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь|Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]], як помнік рэспубліканскага значэння.
== Гісторыя ==
[[Файл:План размяшчэння будынкаў Палітэхнікума. 1929. Лаўроў.jpg|міні|злева|План размяшчэння будынкаў Палітэхнікума 1929 года: 1 — галоўны навучальны корпус, 2 — інтэрнат, 3 — сталовая]]
Будаўніцтва комплекса будынкаў [[Беларускі політэхнічны інстытут|Палітэхнікума]]<ref>па праектна-будаўнічай і дзелавой дакументацыі да лета 1933 года аб’ект фігураваў пад назвай Палітэхнікум</ref> па [[Барысаўскі тракт|Барысаўскім тракце]] пачалося ў [[1930]] годзе. Праект у стылі [[канструктывізм]]у выканаў архітэктар [[Георгій Лаўроў]]<ref name="Жуцяеў"/>.
Комплекс будынкаў складаўся з навучальнага корпуса (дом № 65) і корпуса інтэрната (№ 67 корпус 2)<ref name="Жуцяеў"/>, якія былі пастаўлены далёка ад [[чырвоная лінія забудовы|«чырвонай лініі» забудовы]]<ref name="ЗП">{{крыніцы/ЗП|Мінск|162|Комплекс будынкаў Беларускага політэхнічнага інстытута}}</ref> і ўтваралі складаную структуру, пабудаваную на канструктывісцкіх прынцыпах разгалінаванага размяшчэння [[Аб'ём (архітэктура)|аб’ёмаў]] рознага функцыянальнага прызначэння. У аснове [[Аб’ёмна-прасторавая кампазіцыя|аб’ёмна-прасторавага рашэння]] пры складанай канфігурацыі агульнага плана выкарыстаны прыём кампазіцыйнага спалучэння рознавысокіх аб’ёмаў. Т-падобныя ў плане, яны арыентаваны адносна адзін аднаго такім чынам, што галоўны фасад навучальнага корпуса працягваецца направа «дваровымі фасадамі» будынка інтэрната, галоўны фасад якога накіраваны ўздоўж [[Акадэмічная вуліца (Мінск)|вул. Акадэмічнай]] перпендыкулярна да фасада галоўнага корпуса. Такая арганізацыя прасторы пры шматпланавым «рэльефе» фасадаў дазволіла стварыць выразную кампазіцыйную структуру. Пасля ў развіццё гэтай прасторавай арганізацыі на рагу вул. Акадэмічнай і Барысаўскага тракта (сёння пр. Незалежнасці) быў пабудаваны Г-падобны ў плане будынак інтэрната (№ 67 корпус 1), які стварыў у паўночна-ўсходняй частцы комплексу своеасаблівы бакавы [[курданёр]]<ref name="Жуцяеў">{{публікацыя|артыкул |аўтар= [[Юрый Жуцяеў|Юрий Жутяев]]|загаловак= Первое здание БПИ: 1930-1935 гг.|спасылка= |выданне= [[Архитектура и строительство|«Архитектура и строительство»]]|год=2016 |нумар= 5|том= |месяц= |дзень= |issn= |ref= }}</ref>.
Будынак галоўнага навучальнага корпуса меў асіметрычнае кампазіцыйна-прасторавае рашэнне. Структура яго ўтворана выступаючым аб’ёмам цэнтральнага ўваходу вышынёй у 1,5 паверхі, паднятага (з улікам рэльефу мясцовасці) на ўзровень верхняга краю аконных праёмаў першага паверху правага крыла будынка, і размешчаным злева ад яго вертыкальным аб’ёмам [[лесвічная клетка|лесвічнай клеткі]] з традыцыйна-канструктывісцкім [[стужачнае зашкленне|стужачным зашкленнем]], а таксама выведзеным на другі план цэнтральным 4-павярховым аб’ёмам. Гэты кампазіцыйны вузел падкрэслены западаннем фасада правага аб’ёму будынка<ref name="Жуцяеў"/>.
Паводле праекта, левая частка будынка ўяўляла сабой кампазіцыю з 2-павярховага аб’ёма з паўтарасветлавым верхнім паверхам актавай залы і тарцавым завяршэннем паўцыліндрычнай формы, да якога прылягае па фасаднай плоскасці аднапавярховы аб’ём з дахам-[[тэраса]]й<ref name="Жуцяеў"/>.
У канструктывісцкай стылістыцы вырашана і кампазіцыйная структура будынка інтэрната, у прыватнасці яго дваровыя фасады, якія з’яўляюцца працягам фасада галоўнага навучальнага корпуса Характэрным у кампазіцыйным рашэнні фасадаў будынка інтэрната з’яўляюцца здвоеныя аконныя праёмы, якія захоўваюць такі ж, як і ў навучальным корпусе, малюнак {{нп5|Аконная рама|рам|ru|Оконный переплёт}}. У тым жа ключы вырашаны дваровыя фасады галоўнага корпуса і інтэрната, якія ўтвараюць вялікі двор-курданёр. Галоўны фасад будынка інтэрната ў гэтай кампазіцыйнай структуры не ўдзельнічаў і ўяўляе самастойны аб’ект успрымання з боку вул. Акадэмічнай<ref name="Жуцяеў"/>.
<gallery mode=packed perrow ="3" >
Першапачатковы праект галоўнага корпуса БПІ. 1932. Лаўроў.jpg|Першапачатковы праект Г. Лаўрова ў стылі канструктывізму
Бакавы фасад галоўнага корпуса БПІ. Лаўроў.jpg|Першапачатковы праект Г. Лаўрова, бакавы фасад
Miensk, Barysaŭski, Palitechika. Менск, Барысаўскі, Палітэхніка (1931).jpg|Будаўніцтва інстытута ў 1931 годзе па праекце Лаўрова. Заўважныя некаторыя адрозненні ад праекта - правае крыло будынка цалкам чатырохпавярховае, а не ступеньчатае, як у праекце.
</gallery>
Будаўніцтва галоўнага навучальнага корпуса пачалося ў [[1930]] годзе. Да гэтага часу ў будынку інтэрната ўжо выконваліся ўнутраныя працы, і да [[1 лістапада]] [[1932]] г. ён быў гатовы на 98 %. Узвядзенне галоўнага корпуса зацягнулася з прычыны арганізацыйных праблем, недастатковага фінансавання, дэфіцыту будматэрыялаў і абсталявання. Тым не менш да кастрычніка 1931 г. будынак «… ўзведзены цагляным мурам на ўсе паверхі, за выключэннем паўкруглай (левай) часткі, да стварэння якой прыступілі»<ref name="Жуцяеў"/>.
[[Файл:Інтэрнат БПІ на даваенным фота.jpg|thumb|Будынак інтэрната (цяпер 18-ы корпус)]]
У той час ён ужо быў накрыты дахам і зашклёны. Па праекце аздабленне сцен будынкаў меркавалася выканаць тынкоўкай цёмнага тону, але да гэтага справа не дайшла. Да 1934 года атынкавалі толькі аб’ём уваходнага блока галоўнага корпуса, але будынак інтэрната ўжо мела цёмную афарбоўку сцен. Галоўны навучальны корпус ужо Політэхнічнага інстытута быў здадзены ў эксплуатацыю ў няскончаным выглядзе да пачатку 1934 навучальнага года<ref name="Жуцяеў"/>.
Цалкам будаўніцтва аб’екта па праекце архітэктара Георгія Лаўрова завершана не было, было прынята рашэнне аб перабудове яго пад новыя патрабаванні. Праект перабудовы будынка галоўнага навучальнага корпуса быў выкананы ў [[1935]]—[[1936]] гг. маладым архітэктарам [[Наталля Макляцова|Наталляй Макляцовай]] у стылістыцы [[постканструктывізм|постканструктывісцкай манументальнасці]]. Было не толькі часткова зменена функцыянальнае прызначэнне асобных памяшканняў і павялічаны аб’ём навучальных плошчаў левай часткі будынка, якая падверглася найбольшай перабудове, але зменена і першапачатковае архітэктурна-стылістычнае рашэнне цэнтральнай, уваходнай часткі будынка<ref name="Жуцяеў"/>. Галоўнаму корпусу нададзена сіметрычнае вырашэнне, воссю сіметрыі стаў цэнтральны кубічны аб’ём<ref name="ЗП"/>. На гэта, верагодна, паўплывала і негатыўнае стаўленне да канструктывізму ў той час<ref name="Жуцяеў"/>. Гэта быў не першы выпадак, калі праект Лаўрова быў аддадзены на перапрацоўку іншым архітэктарам. Такое становішча спраў не магло доўга задавольваць архітэктара, і ў 1934 годзе Георгій Лаўроў пакінуў Менск<ref name="tut">[https://news.tut.by/society/517244.html Полет пролетарской фантазии. Нереализованные архитектурные проекты БССР межвоенного времени]</ref>.
<gallery mode=packed perrow ="4" heights="130px">
Фасад і план галоўнага корпуса БПІ. Макляцова.jpg|Фасад і план галоўнага корпуса па праекце Н. Макляцовай.
Miensk, Barysaŭski, Palitechika. Менск, Барысаўскі, Палітэхніка (1935).jpg|Будаўніцтва інстытута ў 1935 годзе. Вонкавы выгляд будынка ўжо зменены, набыўшы сіметрыю і дэкор
Miensk, Barysaŭski, Palitechika. Менск, Барысаўскі, Палітэхніка (1940).jpg|1940
Miensk, Barysaŭski, Palitechika. Менск, Барысаўскі, Палітэхніка (1941).jpg|1941. На пярэднім плане пахаванні нямецкіх салдат
</gallery>
У час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў галоўным корпусе размяшчаўся лазарэт для савецкіх ваеннапалонных. Тут дзейнічала група падпольшчыкаў, якая перапраўляла ваеннапалонных у лясы.
=== Пасляваенны перыяд ===
[[Файл:Перабудова галоўнага корпуса БПІ ў 1946 годзе.png|thumb|Перабудова галоўнага корпуса БПІ ў 1946 годзе, часткова разабраны цэнтральны аб’ём — на яго месцы з’явіцца двухсветлавое фае і порцік]]
[[Файл:План галоўнага корпуса БНТУ.jpg|злева|thumb|План галоўнага корпуса БНТУ]]
Пасля [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] разбураныя будынкі інстытута адноўлены. У галоўным корпусе ў 1946—1952 гадах па праекце архітэктараў [[Леў Рымінскі|Льва Рымінскага]] і [[Любоў Усава|Любові Усавай]] зменены [[вестыбюль]]ная група памяшканняў, фасады. Цэнтральная частка будынка была ўпрыгожана [[порцік]]ам<ref name="ЗП"/>.
У 1952—1956 гадах па праекце архітэктараў [[Сяргей Мусінскі|Сяргея Мусінскага]] і [[Георгій Сысоеў|Георгія Сысоева]] ўзведзены 3 пяціпавярховыя карпусы інтэрнатаў<ref name="ЗП"/>.
У 1950—1980-я гады да галоўнага корпуса дабудаваны аб’ём бібліятэкі і спартыўны корпус (архітэктар [[Н. Шпігельман]] і інш.), паводле тыпавых праектаў пабудаваны навучальныя карпусы, сталовая па 500 месцаў<ref name="ЗП"/>.
== Архітэктура ==
[[Файл:Belarus-Minsk-BNTU-1.jpg|міні|Уваходная брама]]
Будынак галоўнага корпуса пастаўлены далёка ад [[чырвоная лінія забудовы|«чырвонай лініі» забудовы]] праспекта Незалежнасці, разам з іншымі будынкамі розных часоў утварае [[курданёр]] з шырокай параднай [[алея]]й і [[сквер]]амі па баках. Развітае ў глыбіню забудовы Ш-падобнае ў плане збудаванне падоўжана па фронту забудовы, мае цэнтральны і бакавыя [[рызаліт]]ы, якія выступаюць па галоўным фасадзе. [[Аб’ёмна-прасторавая кампазіцыя]], як і дэкаратыўная апрацоўка [[фасад]]аў, значна зменена пры перабудовах, звязаных з расшырэннем і рэканструкцыяй будынка<ref name="ЗП"/>. Галоўны ўваход аформлены шасцікалонным [[порцік]]ам, пастаўленым на высокі [[цокаль]] і завершаны трохвугольным [[франтон]]ам са скульптурнай эмблемай у цэнтры. Бакавыя крылы [[Чляненне (архітэктура)|чляняцца]] гарызантальнай [[цяга (архітэктура)|цягай]], завяршаюцца ляпным [[Фрыз (архітэктура)|фрызам]] і [[карніз]]ам. [[Аконныя праёмы]] на ўзроўні трэцяга паверха аздоблены [[ліштва]]мі і [[сандрык]]амі<ref name="ГККРБ"/>.
Узведзеныя ў [[1950-я]] гг. па чырвонай лініі праспекта пяціпавярховыя карпусы інтэрнатаў пастаўлены сіметрычна да галоўнага корпуса і ўтвараюць парадны двор. У вырашэнні іх фасадаў выкарыстаны элементы [[Савецкі класіцызм|класіцыстычнага дэкору]]<ref name="ГККРБ"/>.
Дабудаваны да галоўнага корпуса аб’ём бібліятэкі і спартыўны корпус, звязаныя з ім у адзіны архітэктурны ансамбль. Фасады будынкаў апрацаваны дэкаратыўнай [[тынкоўка]]й зеленаватага тону<ref name="ГККРБ"/>.
[[Файл:Мінск. Па БНТУ у маі 2019 (09).jpg|thumb|злева|Былая клуб, цяпер музей БНТУ]]
Паводле тыпавых праектаў пабудаваны вучэбныя карпусы і сталовая<ref name="ГККРБ"/>.
== Комплекс будынкаў на Барысаўскім тракце ==
[[Файл:15-ы корпус БНТУ (2014).jpg|thumb|[[15-ы корпус БНТУ]]]]
У 1982 годзе па праекце архітэктараў [[Ігар Есьман|Ігара Есьмана]] і [[Віктар Анікін|Віктара Анікіна]] па Ленінскім праспекце (цяпер праспект Незалежнасці), на скрыжаванні з [[МКАД (Мінск)|кальцавой аўтамагістраллю]] пабудаваны [[15-ы корпус БНТУ|8-павярховы корпус]] — галоўны навучальна-лабараторны і інтэрнаты [[Архітэктурны факультэт БНТУ|архітэктурнага]] і [[будаўнічы факультэт БНТУ|будаўнічага]] факультэтаў<ref name="ЗП"/>.
== Размяшчэнне ==
{{+ІПК|
Радок 187 ⟶ 245:
<br />
<!--галоўны корпус (пр. Незалежнасці, 65), інтэрнат № 2 (пр. Незалежнасці, 67), вучэбны корпус № 18 (пр. Незалежнасці, 67/2), вучэбны корпус № 9 (вул. Якуба Коласа, 14), сталовая (вул. Якуба Коласа, 18), інтэрнат № 3 (пр. Незалежнасці, 63), інтэрнат № 4 (пр. Незалежнасці, 61), вучэбны корпус № 4 (пр. Незалежнасці, 59/1), жылы будынак рэктара (пр. Незалежнасці, 65), клуб (пр. Незалежнасці, 65), вучэбны корпус № 2 (пр. Незалежнасці, 65/2), вучэбны корпус № 13 (вул. Якуба Коласа, 22/2), вучэбны корпус № 14 (вул. Якуба Коласа, 22/3) і вучэбны корпус № 7 (вул. Якуба Коласа, 24)
-->
{{зноскі}}
| |||