Панамскі канал: Розніца паміж версіямі

Тым не менш, першая спроба будаўніцтва суднаходнага шляху на [[Панамскі перашыек|Панамскім перашыйку]] датуецца толькі [[1879]]. [[Фердынанд Лесепс|Фердынандам Лесепсам]], пад кіраўніцтвам якога быў прарыты [[Суэцкі канал]], у [[Францыя|Францыі]] была створаная «Усеагульная кампанія міжакіянскага канала», акцыі якой набыла больш 800 тыс. чалавек. Да [[1888]] на будаўніцтва канала было патрачана $300 млн (амаль у 2 разы больш, чым меркавалася), а выкананая была толькі траціна прац. Чыннікам стаў і няправільны праект ([[Фердынанд Лессепс]] настаяў на тым, каб канал быў прарыты на ўзроўні мора) і, галоўным чынам, немагчымасць зладзіцца з хваробамі  — [[малярыя]]й і [[жоўтая ліхаманка|жоўтай ліхаманкай]]  — якія валілі працаўнікоў. Ёсць звесткі, што загінулі па меншай меры 20 тыс. чалавек. Будоўля набыла благую славу, аж да таго, што некаторыя групы працоўных прывозілі з сабой з Францыі ўласныя дамавіны. Становішча спраў стала больш немагчыма хаваць, ужо таму, што [[Фердынанд Лесепс|Лесепс]] меў вострую патрэбу ў новых капіталах. Кампанія збанкрутавалася, што пацягнула за сабой разарэнне тысяч дробных уладальнікаў акцый. Наступнае расследаванне выявіла факты масавай карупцыі, подкупу кампаніяй службовых асоб, рэдактараў газет. Дадзеная авантура атрымала назву Панамскай, а слова «панама» стала сінонімам афёры, махлярствы.

[[Іспана-амерыканская вайна]] [[1898 год]]а года ўзмацніла намер [[ЗША]] пабудаваць канал на Панамскім пярэсмыку ў мэтах узмацнення ўплыву ў Заходнім паўшар’і. У [[1901 год]]у году Злучаныя Штаты склалі з [[Вялікабрытанія]]й [[дамова Хея - Паунсфота]], паводле якога Штаты атрымалі выключнае права на будынак дадзенага канала. У [[1903 год]]у году ЗША падтрымалі патрабаванне Панамы аб аддзяленні ад [[Калумбія|Калумбіі]] і ў якасці кампенсавання за гэта атрымалі ў Панамы зону для будаўніцтва канала.

Акрамя таго, у 1900 году ў Гаване [[Уолтар Ридом|Уолтарам Ридом]] і [[Джэймс Керрол|Джэймсам Керролом]] было ўсталявана, што [[жоўтая ліхаманка]] перадаецца [[камар]]ами і распрацаваны метад выкаранення [[жоўтая ліхаманка|жоўтай ліхаманкі]] шляхам знішчэння [[камар]]ов. Падушачы аб няўдачы першай спробы пракапаць канал, амерыканцы накіравалі ў паход на камароў цэлае войска, узначаленую [[Уільям Кроўфард Горгас|Уільямам Кроуфордом Горгасом]]  — 1500 чалавек. Аб маштабах гэтай небывалай аперацыі красамоўна кажуць апублікаваныя дадзеныя: патрабавалася высячы і спаліць 30 мільёнаў квадратных метраў хмызнякоў і дробных дрэў, выкосить і спаліць траву на такім жа пляцы, асушыць мільён квадратных ярдаў балот, вырыць 250 тысяч футаў водаадводных канаў і аднавіць 2 мільёна футаў старых равоў, распырскаць 150 тысяч галонаў алеяў, знішчальных камарыныя лічынкі ў агменях размнажэння. Як і незадоўга да гэтага ў [[Гаване]], гэта прынесла свой плён: [[жоўтая ліхаманка]] знікла, выпадкі [[малярыя|малярыі]] скараціліся, і галоўная перашкода было ўхілена.

Да будынка канала ваеннае міністэрства ЗША прыступіла ў [[1904 год]]у году. Галоўным інжынерам канала стаў [[Стивенс, Джон Фрэнк|Джон Фрэнк Стивенс]]. Гэтым разам быў абраны правільны праект: [[шлюз]]ы і азёры. На будаўніцтва запатрабавалася 10 гадоў, $400  млн і 70 тысяч працоўных, з якіх 5600 чалавек загінула падчас будаўніцтваў. Першае судна па нітцы канала мінула [[15 жніўня]] [[1914 год]]а года. Афіцыйнае адкрыццё канала адбылося толькі 12 чэрвеня [[1920 год]]а года.

Панамскі канал кантраляваўся ЗША аж да [[31 снежня]] [[1999 год]]а года, пасля чаго быў перададзены ўраду [[Панама|Панамы]].

Сума збору з контейнеровозов разлічваецца ў залежнасці ад іх ёмістасці, выяўленай у [[TEU]] (аб'ём стандартнага 20-футавага кантэйнера). З 1 мая [[2006 год]]а года стаўка складае $49 за адзін TEU.

23 кастрычніка 2006 гады ў Панаме былі падведзеныя вынікі [[рэферэндум]]а аб пашырэнні Панамскага канала, якое падтрымалі 79 % насельніцтвы. Прыняццю гэтага плану спрыялі [[кітай]]скія бізнэс-структуры, кіраўнікі канала. Да [[2014 год]]у году ён будзе мадэрнізаваны і зможа прапускаць нафтавыя танкеры водазмяшчэннем больш 300 тыс. тон, што істотна скароціць час дастаўкі венесуэльскай нафты ў [[Кітай]]. Як раз да гэтага часу [[Венесуэла]] абяцае павялічыць пастаўкі нафты ў [[КНР]] да 1 млн [[барэль|барэляў]] у суткі.

Падчас рэканструкцый плануецца правесці дноуглубительные працы і пабудаваць новыя, шырэйшыя шлюзы. У выніку да 2014—2015 гадам праз Панамскі канал змогуць праходзіць [[супертанкер]]ы водазмяшчэннем да 170 тыс. тон. Максімальная прапускная здольнасць канала ўзрасце да 18,8 тыс. суднаў у год, грузазварот — да 600 млн [[PCUMS]]. Рэканструкцыя абыйдзецца ў $5,25 млрд. Чакаецца, што дзякуючы ёй да [[2015 год]]у году бюджэт Панамы будзе штогод атрымліваць $2,5 млрд прыбыткаў ад канала, а да [[2025 год]]у году прыбыткі ўзрастуць да $4,3 млрд.

Раніцай [[13 кастрычніка]] [[1913 год|1913 гады]] [[прэзідэнт]] [[ЗША]] [[Томас Вудро Вильсон]] у прысутнасці шматлікіх высокапастаўленых госцяў, якія памкнуліся ў [[Белы дом|Белым доме]], накіраваўся да адмысловага століка і велічным жэстам націснуў на пазалочаную кнопку. І у тое ж імгненне магутны выбух скалынуў вільготнае трапічнае паветра ў чатырох тысячах кіламетрах ад [[Горад Вашынгтон|Вашынгтона]], на [[Панамскі перашыек|Панамскім перашыйку]]. Дваццаць тысяч кілаграмаў [[дынаміт]]а разбурылі ў горада Гамбоа апошнюю перашкоду, падзялялую вады [[Атлантычны акіян|Атлантычнага]] і [[Ціхі акіян|Ціхага]] [[акіян]]аў. Кабель даўжынёй у чатыры тысячы кіламетраў, адмыслова пракладзены ад перамычкі ў Гамбоа да [[Белая хата|Белай хаце]], паслухмяна выканаў волю [[прэзідэнт]]а. (Крыніца: ''Гальский Дезигер''. Вялікія авантуры.— Масква: Прагрэс, 1986.— З.287-288.).