Баскак
Баска́к (цюркск.) — прадстаўнік мангольскага хана ў заваяваных землях, зборшчыкі падаткаў. З цюркскім тэрмінам «баскак» звязаныя і, верагодна, тоесныя яму мангольскі даругачы (даруга) і персідскі шыхнэ.
Этымалогія. Баскак/даругачы правіць
Дзеяслоў bas- мае значэнні: 1. ціснуць; 2. ставіць (пячаць); 3. душыць, пераадольваць; 4. нападаць[1] + афікс дзеючай асобы -qaq[2]. Паводле І. М. Бярозіна, і баскак і даруга маюць адно і тое ж значэнне — націскацель (на пячаць)[3]. Аналагічнага меркавання прытрымліваўся П. Пеліа: баскак — калька з мангольскай, азначае «чыноўнік, які ставіў пячаць на дакументы»[4]. А. А. Сямёнаў на аснове паведамлення Джувейні пра баскакаў Бухары лічыў, што значэнне тэрміна — «ахоўнік», «апякун», «ханскі намеснік», і меркаваў з’яўленне баскакаў у дамангольскі час.
Зноскі
- ↑ Древнетюркский словарь. — Л.: Наука, 1969.
- ↑ Баскаков Н. А. Русские фамилии тюркского происхождения. — 2-е. — М., 1993. — С. 21.
- ↑ Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1950.
- ↑ Тюркизмы в восточно-славянских языках / Отв. редактор Н. А. Баскаков. — М.: Наука, 1974. — С. 116.
Літаратура правіць
- Баскак // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Вернадский Г. В. Глава III. Золотая Орда // Монголы и Русь = The Mongols and Russia / Пер с англ. Е. П. Беренштейна, Б. Л. Губмана, О. В. Строгановой. — Тверь, М.: ЛЕАН, АГРАФ, 1997. — 480 с. — ISBN 5-85929-004-6.
- Греков Б. Д., Якубовский А. Ю. Золотая Орда и её падение. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1950.
- Насонов А. Н. Монголы и Русь (История татарской политики на Руси) / Отв. редактор Ю. В. Готье. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1940.
- Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М.: Издательство Московского университета, 1973. — С. 30—31.
|
Баскак на Вікісховішчы |
|---|