Аўстра-германскі дагавор

А́ўстра-герма́нскі дагаво́р 1879 го́да, вядомы таксама як Дваі́сты саю́з — дагавор аб саюзе паміж Аўстра-Венгрыяй і Германіяй; падпісаны ў Вене 7 кастрычніка 1879 года.

Заключаны тэрмінам на 5 гадоў, пасля неаднаразова аднаўляўся. Першы артыкул ўсталёўваў, што калі адзін з дагаворных бакоў падвергнецца нападзенню з боку Расіі, то абодва ўдзельніка абавязаны выступіць на дапамогу адзін аднаму. Артыкул 2 прадугледжваў, што ў выпадку нападу на адну з дагаворных бакоў якой-небудзь іншай дзяржавы другі бок абавязуецца выконваць па меншай меры добразычлівы нейтралітэт. Калі ж нападаючы бок атрымае падтрымку Расіі, то ўступае ў сілу артыкул 1.

Дагавор, накіраваны ў першую чаргу супраць Расіі і Францыі, з'явіўся адным з пагадненняў, якія прывялі да стварэння ваеннага блока на чале з Германіяй (Траісты саюз) і да падзелу еўрапейскіх краін на два варожых лагера, якія пасля выступілі адзін супраць аднаго ў 1-й сусветнай вайне.

Тэкст дагавора

Прымаючы пад увагу, што вялікі германскі імператар і імператар Аўстрыі павінны лічыць сваім беспярэчным манархавым абавязкам мець пры ўсякіх абставінах клопат аб бяспецы сваіх імперый і спакоі сваіх народаў; прымаючы пад увагу, што абодва манарха, падобна да таго, як гэта мела месца ў дачыненні да раней існуючай саюзнай сувязі, будуць у стане шляхам цвёрдых сумесных дзеянняў абедзвюх імперый лягчэй і паспяховай выканаць гэты абавязак, прымаючы, нарэшце, пад увагу, што шчырая сувязь паміж Германіяй і Аўстра-Венгрыяй не можа нікому пагражаць, але здольная, наадварот, умацаваць еўрапейскі свет, створаны, пастановамі берлінскага кангрэса, — іх вялікасці вырашылі заключыць саюз міра і ўзаемнай абароны, урачыста ў той жа час абяцаючы адзін аднаму, што яны ніколі і ні ў якім напрамку не пажадаюць надаць агрэсіўнай тэндэнцыі свайму чыста абарончаму пагадненню.

Артыкул 1. У выпадку, калі б адна з абедзвюх імперый, насуперак чаканню і шчыраму жаданню абедзвюх высокіх дагаворных бакоў, падвергнулася нападу з боку Расіі, то абедзве высокія дагаворныя бакі абавязаны выступіць на дапамогу адзін аднаму з усёю сукупнасцю ваенных сіл сваіх імперый і адпаведна з гэтым не заключаць міру інакш, як толькі разам і па ўзаемнай згодзе.

Артыкул 2. Калі б адзін з высокіх дагаворных бакоў падвергнуўся нападу з боку якой-небудзь іншай дзяржавы, то іншы высокі дагаворны бок абавязваецца не толькі не аказваць дапамогі нападаючаму супраць свайго высокага саюзніка, але выконваць па меншай меры добразычлівы нейтралітэт у адносінах да свайго высокага дагаворнага саўдзельніка. Але калі б, аднак, у такім выпадку нападаючая дзяржава атрымала падтрымку з боку Расіі, будзь то ў форме актыўнага садзейнічання або будзь то шляхам ваенных мерапрыемстваў, то абумоўленае ў Артыкуле 1 абавязацельства поўнай ваеннай узаемадапамогі неадкладна ўступіць у сілу і тады вядзенне вайны высокімі дагаворнымі бакамі будзе таксама сумесным аж да сумеснага заключэння міру.

Артыкул 3, Тэрмін гэтага дагавора вызначаецца пакуль пяцігадовы, лічачы з дня ратыфікацыі. За год да заканчэння гэтага тэрміну абедзве высокія дагаворныя бакі ўступяць у перамовы аб тым, працягваюць яшчэ ў рэчаіснасці існаваць абставіны, якія ляжалі ў аснове гэтага дагавора, і умовяцца наконт далейшага тэрміну і магчымых змяненняў асобных дэталяў. Калі на працягу першага месяца апошняга дагаворнага года ні з воднага боку не накіруецца запрашэнне да адкрыцця такіх перамоваў, то дагавор гэты будзе лічыцца адноўленым на тэрмін наступных трох гадоў.

Артыкул 4. Гэты дагавор у адпаведнасці з яго мірным напрамкам і з мэтай ліквідацыі усялякай фальшывай інтэрпрэтацыі будзе захоўвацца ў таямніцы абедзвюма высокімі дагаворнымі бакамі і можа быць паведамлён якой-небудзь трэцяй дзяржаве толькі са згоды абодвух бакоў і па асаблівай аб тым дамове паміж імі.

Лічачыся з выказанымі імператарам Аляксандрам на спатканні ў Аляксандрава пачуццямі, высокія удзельнікі гэтага дагавора адчуваюць надзею на тое, што для іх ваенныя падрыхтоўкі Расіі не будуць у рэчаіснасці пагрозлівымі, і таму яны не бачаць цяпер  ніякай падставы для якога-небудзь паведамлення. Але калі б гэтая надзея насуперак чаканню апынулася памылковай, то высокія ўдзельнікі гэтага дагавора палічаць абавязкам лаяльнасці паведаміць імператара Аляксандра, па меншай меры канфідэнцыйна, аб тым, што яны вымушаныя будуць разглядаць кожнае нападзенне на аднаго з іх як накіраванае супраць іх абодвух.

Артыкул 5. Гэты дагавор уступіць у сілу па адабрэнні яго абодвума вышэйшымі суверэнамі; ен павінен быць пасля гэтага ратыфікаваны на працягу чатырнаццаці дзён.

Андрашы Рэйс

(Ключнікаў Ю. В., Сабанін А. Ст. Міжнародная палітыка найноўшага часу ў дамовах, нотах і дэкларацыях. Ч. 1. М., 1925. С. 232-233.)

Гл. таксама

• Сістэма саюзаў Бісмарка