Білоксі (народ)
Білоксі (саманазва: Tanêksa) — індзейскі народ на поўдні ЗША. У нашы дні аб’яднаны ў індзейскую нацыю туніка-білоксі (951 чал. у 2010 г.).
| Білоксі (Tanêksa) | |
| |
Першапачатковая тэрыторыя распаўсюджання мовы білоксі
| |
| Агульная колькасць | 951 (разам з туніка, 2010 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | ЗША |
| Мова | білоксі |
| Рэлігія | шаманізм, татэмізм, хрысціянства |
| Блізкія этнічныя групы | катоба, магчыма ючы |
Білоксі сталі вядомы ў 1699 г., калі на паўночным беразе Мексіканскага заліва недалёка ад іх паселішчаў (сучасны штат Місісіпі) высадзіліся французскія каланісты. За 2 гады да гэтага сярод білоксі адбылася эпідэмія воспы, у выніку якой іх шэрагі значна скараціліся. Назва білоксі паходзіць ад слова ąyaaxi (літаральна «шаман»).
Білоксі — сіўанскі народ, які мог мігрыраваць на паўднёвы захад з усходняга ўзбярэжжа сучасных ЗША яшчэ ў перыяд Місісіпскай культуры. У канцы XVII ст. яны жылі ў прыбярэжных вёсках, хаціны будавалі з гліны, займаліся земляробствам і паляваннем. На чале народа стаяў першасвятар Yaaxitąąyą, якому падпарадкоўваліся правадыры ixi. Быў распаўсюджаны звычай муміфікацыі высакародных нябожчыкаў. Падчас даследаванняў у канцы XIX ст. было выяўлена, што ў мінулым білоксі падзяляліся на 3 роды і вялі адлік сваяцтва па матчынай лініі.
У XVIII ст., відавочна пад уплывам каталіцкіх місіянераў, білоксі спачатку перасяліліся на памежжа Луізіяны і Тэхаса, а потым разам з новымі саюзнікамі туніка аселі недалёка ад вусця Рэд-Рывер. З-за асіміляцыі яны хутка страцілі многія рысы традыцыйнай культуры. У 1934 г. памерла Эма Джэксан, апошняя жанчына, што размаўляла на мове білоксі.
У 1981 г. была створана рэзервацыя туніка-білоксі, якая мае самакіраванне.