Паўстанне сіў
Паўстанне сіў (англ.: Sioux Uprising), таксама вядомае як Вайна Варанёнка, Дакоцкая вайна,- узброены канфлікт паміж ЗША і санці-сіў. Канфлікт пачаўся 17 жніўня 1862 на рацэ Мінесота на паўднёвым захадзе штата Мінесота і завяршылася смяротным пакараннем 38 індзейцаў санці-сіў 16 снежня 1862 у горадзе Манкейта.
| Асноўны канфлікт: Войны сіў, Грамадзянская вайна ў ЗША | |||
 Аблога Нью-Ульма, Мінесота, 19 жніўня 1862 | |||
| Месца | Мінесота | ||
|---|---|---|---|
| Вынік | перамога ЗША | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
Гісторыя правіць
На працягу канца 1850-х гадоў парушэнні дагавораў з індзейцамі Злучанымі Штатамі і пазнейшыя або несправядлівыя ануітэтныя плацяжы індзейскіх агентаў выклікалі павелічэнне голаду і нягодаў сярод індзейцаў санці. Гандляры з санці раней запатрабавалі ад урада даваць ануітэтныя плацяжы непасрэдна ім (увядзенне магчымасці нядобрасумленных спраў паміж гандлярамі і агентамі пры выключэнні з абароту санці). У сярэдзіне 1862 года санці запатрабавалі ануітэт непасрэдна ад свайго агента (і сенатара Мінесоты), Томаса Гэлбрейта. Гандляры адмовіліся даць больш паставак у крэдыт пад гэтыя ўмовы, і перамовы зайшлі ў тупік[1].
17 жніўня 1862 адзін малады санці з атрадам з трох іншых паляўнічых забіў пецярых белых пасяленцаў падчас палявання. У тую ноч савет санці вырашыў атакаваць паселішчы ва ўсёй даліне ракі Мінесота, каб паспрабаваць выгнаць белых з гэтай вобласці. Справаздачы аб колькасці забітых пасяленцаў ніколі не было, хоць больш за 800 перасяленцаў, якія жылі там, не збеглі пасля пачатку вайны. Цалкам магчыма, што многія пасяленцы былі ўзятыя індзейцамі ў палон або былі забітыя.
На працягу наступных некалькіх месяцаў працягваліся баі паміж санці і перасяленцамі, а пазней — амерыканскай арміяй, якія завяршыліся капітуляцыяй большасці груп санці[2]. Да канца снежня 1862 года салдаты ўзялі ў палон больш за тысячу індзейцаў, якія былі пасаджаныя ў турмы Мінесоты. Пасля суда і вынясення прысуду 38 санці былі павешаны 26 снежня 1862 года — гэта было найбуйнейшае аднаразовае павешанне ў амерыканскай гісторыі. У красавіку 1863 года астатнія санці былі выгнаныя з Мінесоты ў штаты Небраска і Паўднёвая Дакота. Кангрэс ЗША скасаваў іх рэзервацыі.
Зноскі
- ↑ Dee Brown Bury My Heart at Wounded Knee: An Indian American History of the American West, p. 40, Henry Holt, Owl Book edition (1991, copyright 1970), trade paperback, 488 pages, ISBN 0-8050-1730-5.
- ↑ Kunnen-Jones, Marianne. Anniversary Volume Gives New Voice To Pioneer Accounts of Sioux Uprising. University of Cincinnati (21 жніўня 2002). Архівавана з першакрыніцы 2 верасня 2012. Праверана 6 чэрвеня 2007.
Літаратура правіць
- Котенко Ю. В. Индейцы Великих равнин. Оружия, воинская магия, боевое искусство, битвы. — Москва: Издательский Дом «Техника-молодежи», 1997. — 160 с. — ISBN 5-88573-005-9.
- Clodfelter, Micheal D. The Dakota War: The United States Army Versus the Sioux, 1862—1865 (англ.). — McFarland Publishing, 2006. — ISBN 0786427264.
- Anderson, Gary and Alan Woolworth, editors. Through Dakota Eyes: Narrative Accounts of the Minnesota Indian War of 1862, Minnesota Historical Society Press (1988). ISBN 0-87351-216-2
- Beck, Paul N., Soldier Settler and Sioux: Fort Ridgely and the Minnesota River Valley 1853—1867, Pine Hill Press, Inc. (2000). ISBN 0-931170-75-3
- Carley, Kenneth. The Dakota War of 1862, Minnesota Historical Society (2001), second edition. ISBN 0-87351-392-4
- Carley, Kenneth. The Sioux Uprising of 1862, Minnesota Historical Society (1976), second edition, ISBN 0-87351-103-4
- Cox, Hank. Lincoln And The Sioux Uprising of 1862, Cumberland House Publishing (2005). ISBN 1-58182-457-2
- Nix, Jacob. The Sioux Uprising in Minnesota, 1862: Jacob Nix’s Eyewitness History, Max Kade German-American Center (1994). ISBN 1-880788-02-0
Спасылкі правіць
- Лакота Ояте: Сайт о народе Лакота, Дакота, Накода
- Santee Indian Tribe History
- Dakota War of 1862 (Sioux Uprising)Архівавана 18 верасня 2013.
- Minnesota Historical Society History Topics: Dakota War of 1862Архівавана 18 верасня 2013.
- Wisconsin Historical Society Sioux Uprising of 1862Архівавана 19 студзеня 2011.