Тытульная нацыя
Тытульная нацыя — частка насельніцтва дзяржавы, нацыянальнасць якой вызначае афіцыйная назва гэтай дзяржавы.
Паняцце «тытульная нацыя» увёў Марыс Барэс, французскі раманіст-індывідуаліст і палітык-нацыяналіст, у канцы XIX стагоддзя. Паводле Барэса гэта дамінуючая этнічная група, на аснове мовы і культуры якой будуецца дзяржаўная сістэма адукацыі. Барэс супрацьпастаўляў тытульнай нацыі і нацыянальную меншасць (прадстаўнікі нацыі, якія пражываюць па-за межамі яе нацыянальнай дзяржавы, напрыклад, у той час — французы ў Эльзасе і Латарынгіі), і этнічныя дыяспары (этнічныя групы ўнутры тэрыторыі нацыянальнай дзяржавы, напрыклад, яўрэі і армяне ў Францыі). Барэс меркаваў, што нацыянальная дзяржава можа быць моцнай толькі пры наяўнасці дзвюх умоў: нацыянальныя меншасці і этнічныя дыяспары павінны захоўваць лаяльнасць дзяржаве тытульнай нацыі, а тытульная нацыя павінна падтрымліваць «свае» нацыянальныя меншасці за мяжой. Гэту класіфікацыю Барэс распрацаваў у перыяд справы Дрэйфуса.
СССР
правіцьГэта паняцце выкарыстоўвалася ў Савецкім Саюзе для абазначэння нацый, якія давалі тытулы аўтаномных утварэнняў ў рамках саюза: саюзныя рэспублікі, аўтаномныя рэспублікі, аўтаномныя вобласці і г.д., напрыклад, Беларуская ССР для беларусаў.
Этнасу, каб стаць тытульнай нацыяй, патрэбна было задавальняць пэўныя крытэры з пункту гледжання колькасці насельніцтва і кампактнасці яго рассялення. Мова тытульнай нацыі абвяшчалася дадатковай (пасля рускай) афіцыйнай мовай адпаведнай адміністрацыйнай адзінкі.
Паняцце добра працавала у выпадках з аднароднымі і адносна развітымі нацыямі.
У шэрагу выпадкаў, у некаторых вельмі поліэтнічная рэгіёнах, такія як Паўночны Каўказ, паняцце тытульнай нацыі ўводзіла няроўнасць паміж тытульнай і нятытульнымі нацыямі, асабліва пасля ўвядзення «карэнізацыі» палітыкі, згодна з якой прадстаўнікі тытульнай нацыі былі вылучаны на кіруючыя пасады.
Расійская Федэрацыя
правіцьГэта паняцце і яго вызначэнне выключаны з заканадаўства Расійскай Федэрацыі[1]. Але фактычна малыя народы з'яўляюцца тытульнымі нацыямі ў сваіх нацыянальных рэспубліках, маючы прэферэнцыі ў мясцовых органах улады і бізнесе за кошт іншых народаў.
Кітай
правіцьУ Кітайскай Народнай Рэспубліцы ўрад прыняў некаторыя прынцыпы савецкай канцэпцыі адносна сваіх этнічных меншасцяў.
Югаславія
правіцьФедэральныя рэспублікі сацыялістычнай Югаславіі ўспрымаліся як нацыянальныя дзяржавы канстытуцыйных народаў[2]. Пасля распаду Югаславіі, толькі Боснія і Герцагавіна не была дэ-юрэ вызначана ў сваёй канстытуцыі як нацыянальная дзяржава сваёй тытульнай нацыі з-за яе шматнацыянальнага грамадства.
Літаратура
правіць- Sternhell Z. Maurice Barrès et le nationalisme francais. Bruxelles, 1985.
- Igor Š tiks (30 July 2015). Nations and Citizens in Yugoslavia and the Post-Yugoslav States: One Hundred Years of Citizenship. Bloomsbury Publishing. с. 125. ISBN 978-1-4742-2153-5.
Гл. таксама
правіцьНататкi
правіць- ↑ Федеральный закон от 24.05.1999 N 99-ФЗ (ред. от 23.07.2010) «О государственной политике Российской Федерации в отношении соотечественников за рубежом» (принят ГД ФС РФ 05.03.1999); Заключение Комитета по конституционному законодательству и государственному строительству от 15.04.2010 N 3.1-80/6 "На проект Федерального закона N 346064-5 "О внесении изменений в Федеральный закон «О государственной политике Российской Федерации в отношении соотечественников за рубежом»; Заключение Правового Управления Аппарата ГД ФС Российской Федерации от 19.02.1999 N 2.2-15/4122 «На проект Федерального закона „О государственной политике Российской Федерации в отношении соотечественников за рубежом“ и соответствующий проект Постановления Государственной Думы».
- ↑ Stephen Tierney (8 October 2015). Nationalism and Globalisation. Bloomsbury Publishing. p. 81. ISBN 978-1-5099-0206-4.