Цэнтральнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі
Цэнтральнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі (славацк.: Ústredňa štátnej bezpečnosti, ÚŠB) — найвышэйшая паліцыйная ўстанова ў Першай Славацкай Рэспубліцы, якая займалася выведнай дзейнасцю. Заснаваная была 1 студзеня 1940 года і існавала ажно да заняпаду дзяржавы ўвесну 1945 года. Гэтая ўстанова мела свой спіс ды рэестр тайных агентаў, супрацоўнічала з арганізацыямі ГСНП, напрыклад, з Глінкавай гвардыяй і Глінкавай моладдзю, а таксама партыяй карпацкіх немцаў Нямецкай партыяй.
| Цэнтральнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі | |
|---|---|
| Ústredňa štátnej bezpečnosti, ÚŠB | |
| Краіна |
 Славакія |
| Створана | 1 студзеня 1940 года |
| Распушчана (ператворана) | вясна 1945 года |
| Штаб-кватэра | |
| Кіраўніцтва | |
| Кіраўнік | Ёзеф Мішык, Міхал Локшык, Ян Амбра, Петэр Старынскі, Ёзеф Бенюшка, Павал Дэнк |
Упраўленне ўзнікла шляхам злучэння чацвёртага аддзялення Міністэрства ўнутраных спраў і выведнага аддзялення паліцыйнага ўпраўлення ў Браціславе як Прэзідыума МУС Славакіі. Прычынай заснавання паслужыла адсутнасць адзінай арганізаванай спецслужбы. Першым кіраўніком Цэнтральнага ўпраўлення дзяржаўнай бяспекі стаў Ёзеф Мішык. Увесь дзяржаўна-рэпрэсіўны апарат дзяржавы быў падпарадкаваны выведнай службе: паліцыя, жандармерыя, жупныя і акруговыя ўпраўленні і натарыусы[1]. Цэнтральнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі супрацоўнічала з нямецкім Гестапа. Пасля Славацкага нацыянальнага паўстання Цэнтральнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі ўдзельнічала ў дэпартацыі каля 3595 асоб у нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры[2].
Некаторыя працаўнікі ўпраўлення супрацоўнічалі з антыфашысцкім рухам супраціўленьня.
Кіраўнікі правіць
- Ёзаф Мішык (чэрвень — лета 1940 года)
- Міхал Локшык (1-2 дні ў чэрвені 1940 года)
- Ян Амбра (лета 1940 года — 14 студзеня 1941 года)
- Петэр Старынскі (студзень 1941 года —24 верасня 1942 года)
- Ёзеф Бенюшка (верасень 1942 года — лістапад 1944 года)
- Павал Дэнк (лістапад 1944 года — вясна 1956 года)
Зноскі правіць
- ↑ Baka, I., 2010, Politický systém a režim Slovenskej republiky v rokoch 1939—1940. Vojenský historický ústav, Bratislava, s. 231
- ↑ Plevza, V. a kolektív, Dejiny Slovenského národného povstania 1944 — 5. zväzok. Bratislava, Nakladateľstvo Pravda 1985, s. 579
Спасылкі правіць
- Указ міністра ўнутраных спраў пра ўтварэнне Цэнтральнага ўпраўлення дзяржаўнай бяспекі (2 студзеня 1942 года)
- JOZEF ŠEVČÍK Ústredňa štátnej bezpečnosti – spravodajská služba Slovenskej republiky 1939 - 1945(славацк.). — 2009.