Цяа Вэйюэ
Цяа Вэйюэ (кіт. трад. 乔维岳, піньінь Qiáo Wéiyuè) — кітайскі дзяржаўны дзеяч па кіраванні водным транспартам, інжжынер і вынаходнік часоў дынастыі Сун.
Цяа Вэйюэ | |
---|---|
Нараджэнне | X стагоддзе |
Смерць | не раней за 984 |
Біяграфія
правіцьПрацаваў у горадзе Хуайнань ў Кітай, дзе ў 984 годзе вынайшаў карабельны шлюз[1]. Да таго часу праблема перападу вышынь ўздоўж Вялікага канала і іншых каналаў у Кітаі вырашалася з дапамогай гідразліваў або пандусаў з загараджальнымі шлюзамі .
Судны, якія ў кітайцаў былі амаль пласкадоннымі і не мелі кіляў, маглі пераадольваць рознаўзроўневыя адрэзкі каналаў толькі поцягам праз адмысловыя гідразлівы, што ўсталёўваліся для рэгулявання ўзроўняў воднага струменя і рабіліся ў выглядзе плыўных скатаў. Лодкі перацягваліся праз іх поцягам па рэйках з дапамогай вяровак, якія цягнуліся валамі або людзьмі, часам выкарыстоўвалася адмысловая цягальная лябёдка[2]. На грэбні скату лодку моцна падтрасала, і часта яна пашкоджвалася. Збожжа з лодкі магло прасыпацца і быць разрабавана. Часта такія паломкі здзяйсняліся наўмысна службоўцамі канала. У выпадку засухі частка гідразліваў не працавала[2].
Цяа Вэйюэ вырашыў спыніць гэтую практыку, пазбавіўшыся ад гідразліваў[2]. Збудаваны ім першы водапад’ёмны шлюз прадстаўляў сабой прамалінейны ўчастак даўжынёй 76 метраў, які быў абмежаваны з двух бакоў варотамі, вырабленымі з драўляных брусоў, якія перамяшчаліся вертыкальна. Берагі шлюза былі ўмацаваныя, а над ім размяшчаўся навес[3].
Калі вароты паднімаліся, узровень вады ў шлюзе паслядоўна прыстасоўваўся да ўзроўню над або пад шлюзам. Розніца вышынь, якая магла быць пераадолена з дапамогай гэтай шлюзавай сістэмы, была каля 1,5 метраў.
Да пачатку XII стагоддзя больш за 500 км Вялікага канала былі абсталяваны шлюзамі. У Еўропе першы шлюз быў пабудаваны ў Нідэрландах у 1373 годзе.
Зноскі
- ↑ Liam James D’Arcy-Brown: Emperor’s River: Travels to the Heart of a Resurgent China, London, 2010, ISBN 978-1-90370-70-3
- ↑ а б в Строительство (руск.)
- ↑ Как это работает? | Cудоходный шлюз (руск.)