Іржа гароху

Іржа гароху^[1]^[2] — грыбковае захворванне (польск.) (бел. гароху і чыны. Яно адносіцца да групы захворванняў, званых іржамі (польск.) (бел., і выклікаецца відам Uromyces pisi-sativi (сінонім: Uromyces pisi).

Сімптомы і шкоднасць правіць

Захворванне пашыраецца ў вясенне-летні перыяд, асабліва моцна развіваецца ў засушлівыя гады, выклікае заўчаснае засыханне лісця.

Першыя сімптомы выяўляюцца вясной на лісці Euphorbia cyparissias і Euphorbia esula. Заражаныя расліны не кусцяцца, яны пажоўклыя і на іх не развіваюцца суквецці. Лісце становіцца больш кароткім і тоўстым, на ім утвараюцца чорныя спермагоніі (польск.) (бел. і памяранцава-чырвоныя эцыдыі (польск.) (бел. з ніжняга боку. На гароху сімптомы з’яўляюцца пазней на ніжнім баку лісця. Першапачаткова яны светла-карычневыя, потым чорныя, маюць выгляд грудак дыяметрам каля 1 мм.

Эпідэміялогія і этыялогія правіць

Гэта іржа поўнага цыкла, гэта значыць яна вырабляе ўсе 5 тыпаў спор, характэрных для іржы. Патаген — двухдомны паразіт (польск.) (бел., гэта значыць для поўнага жыццёвага цыкла патрабуецца два віды раслін. Асаблівым (прамежкавым) гаспадаром з’яўляецца 2 віды малачаю, на якім утвараюцца спарагоніі і эцыдыі, канчатковым гаспадаром з’яўляюцца розныя віды гароху і чыны, на якіх утвараюцца светла-карычневыя урэдзініі і чорныя тэліі. тэлейтаспоры (укр.) (бел., якія ўтвараюцца ў тэліях, з’яўляюцца спорамі. Яны зімуюць на рэштках раслін, якія засталіся ў зямлі пасля збору ўраджаю. Увесну яны вырабляюць у палавых шляхах базідыяспоры, якія пры перадачы ветрам заражаюць споры. Яны вырабляюць на малачаях эцыяспоры (польск.) (бел., якія ствараюць першасную інфекцыю (польск.) (бел. на гароху і чыне. Урэдзініяспоры (польск.) (бел., якія развіваюцца на іх, распаўсюджваюць хваробу, выклікаючы другасныя інфекцыі (польск.) (бел.^[3].

Узбуджальнік можа таксама перажыць зіму ў выглядзе міцэлію на падземных атожылках. Увесну такія парасткі перарастаюць у заражаныя расліны, на лісці якіх развіваюцца эцыдыі.

Патрэба ў двух гаспадарах і той факт, што ўзбуджальнік спачатку павінен развіцца на малачаях, азначае, што ён пазней з’яўляецца на гароху, і таму не наносіць вялікай шкоды. Па гэтай прычыне найбольшую небяспеку адчуваюць тыя пасадкі гароху і чыны, у непасрэднай блізкасці ад якіх растуць малачаі, заражаныя гарохавай іржой.

Меры барацьбы правіць

Прадухіляць хваробу можна шляхам ліквідацыі крыніц інфекцыі. Для гэтага пасля збору гароху з поля трэба прыбіраць раслінныя рэшткі. Рэкамендуецца таксама знішчаць заражаныя малачаі ў непасрэднай блізкасці ад плантацыі. Ранні пасеў гароху гуляе важную ролю ў прафілактыцы хваробы. Калі назіраюцца сімптомы захворвання, неабходна як мага хутчэй пачаць хімічную апрацоўку. Для распылення выкарыстоўваюцца фунгіцыды, якія змяшчаюць манкацэб (англ.) (бел.: Dithane M-45 80 WP, Penncozeb 80 WP, Sancozeb 80 WP^[3].

Зноскі

↑ Іржа раслін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 417
↑ gd.eppo.int (нявызн.).
↑ ^а ^б Fiedorow Zofia, Gołębniak Barbara, Weber Zbigniew. Choroby roślin rolniczych. — Poznań: Wyd. AR Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 2008. — ISBN 978-83-7160-468-3.

[ЭПБ-1] Іржа раслін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 417

[2] .eppo.int (нявызн.).

[fiedorow-3] а ^б Fiedorow Zofia, Gołębniak Barbara, Weber Zbigniew. Choroby roślin rolniczych. — Poznań: Wyd. AR Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 2008. — ISBN 978-83-7160-468-3.

[1]

[2]

[3]