Вікіпедыя

Абмен насельніцтвам паміж Польшчай і БССР

Асноўныя артыкулы: Адносіны БССР і ПНР і Перасяленне польскага насельніцтва (1944—1946)

У 1944–1947 гадах паміж Польшчай і Беларускай ССР быў праведзены абмен насельніцтвам. Мерапрыемствы прайшлі на аснове пагаднення, падпісанага 9 верасня 1944 года Савецкай Беларусю з новаўтвораным Польскім камітэтам нацыянальнага вызвалення. Дакумент прадугледжваў перасяленне з Польшчы ў Беларусь этнічных беларусаў, а з Беларусі ў Польшчу — этнічных палякаў і яўрэяў, якія мелі польскае грамадзянства да 17 верасня 1939 года. Абмен насельніцтвам быў матываваны зменай беларуска-польскай мяжы[1].

Аналагічныя пагадненні былі падпісаны Варшавай з Украінскай ССР і Літоўскай ССР[2].

У адрозненне ад Украіны, у Беларускай ССР камуністычныя чыноўнікі актыўна не падтрымлівалі дэпартацыю палякаў. Аднак польска-беларускія адносіны ўскладняліся праблемай з тутэйшымі – людзьмі, якія не вызначыліся, палякамі яны сябе лічаць ці беларусамі[3].

У ходзе абменаў бакі імкнуліся захаваць як мага больш насельніцтва на сваёй тэрыторыі: Мінск — палякаў заходніх абласцей, Варшава — адпаведна беларусаў Беластоцкага ваяводства[3].

Са 160 тыс. этнічных беларусаў Падляшша каля 80 тыс. або 38 тыс. былі вывезены ў Беларускую ССР[4][5]. Згодна з двума польскімі дэкрэтамі ад 5 верасня 1947 г. і 27 ліпеня 1949 г., пераселеныя ў Беларускую ССР страчвалі ўсю маёмасць без кампэнсацыі, што супярэчыла рэспубліканскім пагадненням[6].

Толькі з Гродна ў Польшчу былі накіраваны[2]:

  • Польскія сем’і/члены сем’яў: зарэгістравана: 7384/18861; адмоўлена (па розных прычынах, напрыклад, спазніліся на прызначаны цягнік: 2142/5685; вырашылі застацца: 159/4441); пераехала: 6033/14256.
  • Яўрэйскія сем’і/члены сям’і: зарэгістравана: 108/178; пераехала: 101/170.

Першапачаткова жыхары самых заходніх раёнаў Беларусі не вырашаліся запісвацца на перасяленне, бо спадзяваліся, што гэтыя тэрыторыі, застануцца ў складзе Польшчы, і такі пункт гледжання прапагандавала польскае падполле[2].

Гл. таксама

правіць

Крыніцы

правіць
  1. ↑ "Переселение белорусов из Польши и Полесская область (1944-1947 гг.)"
  2. ↑ а б в А. Вялікі A. “Зыход” або перасяленне польскага насельніцтва з Гродна ў Польшчу ў 1944-1946 гг. In: Гісторыя і памяць. XV-XX стст. Матэрыялы міжнароднай навуковай канферэнцыі (Гародня, 9-10 лістапада 2013 г.), / Пад. Рэд. А.К. Краўцэвіча і А.Ф. Смалянчука, Гародня 2014. pp. 304-312.
  3. ↑ а б Philipp Ther, Ana Siljak, Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944–1948, Rowman & Littlefield, 2001, ISBN 0-7425-1094-8, Google Print, p.141
  4. ↑ Marek Jasiak, "Overcoming Ukrainian resistance: The Deportation of Ukrainians within Poland in 1947", In: Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944-1948, p. 181, citing Gregorz Sosna, "Sprawy narodowosciowe i wyznaniowe na Bialostocczyznie (1944-1948) w ocenie władz Rzeczpospolitej Polskiej : wybór dokumentów", a review of Sosna by Jan Jerzy Milewski in Studia Podlaskie, 1996, Vol. VI
  5. ↑ E. Mironowicz, Polityka narodowościowa PRL, Białystok 2000, p. 40, as cited here
  6. ↑ "Expropriation of real estate as a consequence of the loss or lack of Polish citizenship", March 16, 2021
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Абмен_насельніцтвам_паміж_Польшчай_і_БССР&oldid=4883978"