Нільс Хенрык Абель: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др clean up using AWB (7893)
Радок 7:
== Жыццяпіс ==
 
Нарадзіўся ў беднай вясковай сям'і пастара ў [[1802]] у мястэчку Фінге. З дзяцінства выяўляў вялікія здольнасці, але надзвычайная беднасць не дазволіла атрымаць сістэматычную адукацыю. З вялікай цяжкасцю паступіў ва [[універсітэт]] у сталіцы [[Нарвегія|Нарвегіі]] горадзе Хрысціянія (цяпер [[Осла]]), але універсітэтўніверсітэт не меў матэматычнага факультэту, а Абель ужо цікавіўся [[матэматыка]]й. Таму, будучы студэнтам універсітэту, ён вывучаў матэматыку самастойна.
 
У [[1823]] ён напісаў даследаванне (як потым выявілася - памылковае) пра развязанне [[раўнання]] 5-ай [[Ступень (матэматыка)|ступені]] ў радыкалах. Але калі памылка высвятлілася, Абель працаваў над гэтай тэмай і даказаў, што раўнання 5-ай ступені не маюць агульнага развязання. Гэтая праца ды сачыненне пра [[інтэграванне]] [[Алгебраічныя выразы|алгебраічных выразаў]] далі яму магчымасць атрымаць стыпендыю на замежную паездку. Сама праца была перададзеная [[Карл Фрыдрых Гаус|Гаусу]], але той паставіўся да яе з прадузятасцю і не даў рэцэнзію.
Радок 13:
За мяжой Абель спачатку жыў у [[Берлін]]е (верасень [[1825]] — люты [[1826]]), дзе пазнаёміўся з выдаўцом "''Journal für die reine und angewandte Mathematik''" [[Аўгуст Леапольд Крэль|Крэлем]], які дапамог яму надрукаваць творы.
 
У [[1826]] Абель з'ехаў у [[Парыж]], і прадставіў там працу "''Мэмуар пра адзін вельмі шырокі клас трансцэндэнтных функцыяў''". Гэта даследаванне [[інтэграл]]аў <math>\int R(x, y)\, dx</math>, дзе <math>R (x, y)</math> — адвольная [[рацыянальная функцыя]] [[аргумент]]аў <math>x</math> і <math>y</math>, а <math>y</math> — [[алгебраічная функцыя]] [[аргумент]]а <math>x</math>. Гэтыя [[інтэграл]]ы пазней атрымалі назоў {{вызн2|1=абелевых}}. Асабліва вылучаны выпадак <math>y</math> як [[квадратны корань]] з [[паліном]]а 3 ці 4 ступені, ў якім інтэграл зводзіцца да [[Эліптычны інтэграл|эліптычнага]], і выпадак квадратнага кораня з палінома ступені больш за 4, ў якім інтэграл зводзіцца да [[Гіпэрэліптычны інтэграл|гіпэрэліптычнага]]. Праца доўга ляжала уў [[Огюстан Луі Кашы|Кашы]], згубілася сярод іншых папер, і была апублікаваная толькі пасля смерці Абеля (1829) у [[1841]] годзе.
 
У [[1827]], з-за беднасці і грэбавання з боку вядомых навукоўцаў, Абель вяртаецца ў Берлін, а потым у Хрысціянію (Осла). Быўшы, паводле яго слоў, "бедным як царкоўная мыш", ён зарабляе прыватнымі урокаміўрокамі. У [[1828]] ён атрымаў месца намесніка выкладчыка ва універсітэцеўніверсітэце, але ўжо быў хворы на [[сухоты]]. Памёр [[6 красавіка]] [[1829]].
 
== Уклад у навуку ==
Радок 27:
[[1825]] - першым заўважыл шматкратную перыядычнасць [[Гіперэліптычны інтэграл|гіперэліптычных інтэгралаў]].
 
[[1826]] - удакладніў і абагульніў тэарэму [[Кашы]] пра [[збежнасць]] здабытка [[Ступеневы рад|ступеневых рядоў]]. Пры доказы АбэльАбель карыстаўся [[лагарыфм]]ічнымі прынцыпамі, яшчэ няне ведая іх.
 
Полнае даследаванне умоваўўмоваў збежнасці на [[Камплексная плоскасць|камплекснай плоскасці]]
 
[[1827]] - фундаментальная праца пра функцыі [[Чыста уяўныўяўны лік|чыста уяўнагаўяўнага]] аргумента, функцыі [[Камплексны лік|камплекснай]] зменнай, пашырыў [[пераўтварэнне Лежандра]], адкрыў камплекснае множанне.
 
[[1828]] - прывёў гіперэліптычныя інтэгралы да трох родаў.
Радок 39:
Распаўсюдзіў на агульныя [[алгебраічны інтэграл]] тэарэму пра перастановы аргумента і параметра, адкрытую для эліптычных функцыяў.
 
Вывучаў клас [[Рознаснае раўнанне|рознасных раўнанняў]] - па сутнасці [[Нармальнае раўнанне|нармальных раўнанняў]] з [[Камутатыўнасць|камутатыўнай]] [[Група Галуа|групай Галуа]]. Ён даказаў шэраг тэарэм па [[Тэорыя Галуа|тэорыі Галуа]]. Фактычна, не уводзячыўводзячы паняцця [[Група|групы]], ён даследаваў тэорыю камутатыўных груп, якія пазней атрымаюць назву [[Абелева група|абелевых]].
 
ЎУ працы "Даследаванне рада <math>1 + \frac{m}{1}x + \frac{m(m-1)}{1*2}x^2 +...</math>, дзе <math>m</math> і <math>x</math> - любыя камплексныя лікі" ён прывёў дзве выдатныя тэарэмы:
 
* Калі рад <math>f(a)= v_0+v_1a+v_2a^2+...</math> збегваецца пры <math>a=a_0</math>, то ён збегваецца пры <math>|a|<|a_0|</math>;