Станіслаў Ляшчынскі: Розніца паміж версіямі

'''Станіслаў ЛЯШЧЫНСКІ''' ([[20 кастрычніка]] [[1677]] — [[{{ДС|23 лютага]] [[|2|1766]]}}) — [[Каралі польскія|кароль польскі]] і [[вялікі князь літоўскі]] ([[1704]]—[[1706]]; [[1733]]).

Пасля смерці [[Ян Сабескі|Яна Сабескага]] [[17 чэрвеня]] [[1696]] годугода ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] распачалася барацьба за сталец. На яго прэтэндавалі розныя асобы, якія імкнуліся атрымаць падтрымку ў магнатаў краіны. Найбольш вострая барацьба была паміж двума групоўкамі, якія падтрымлівалі саксонца [[Аўгуст Моцны|Аўгуста Вэтына]] (вылучэнца [[Расія|Расіі]] і [[Аўстрыя|Аўстрыі]]) і француза [[Франсуа Людовік дэ Бурбон граф Конці|Франсуа Людовіка дэ Бурбон графа Конці]] (вылучэнца [[Францыя|Францыі]]). Адбылася падвоеная элекцыя, на адным сойме абралі Конці, а на наступны дзень пры дапамозе расійскіх войскаў на іншым сойме абралі Аўгуста, які быў каранаваны. Аднак падобны вынік не задаволіў значную частку магнатаў, і ў краіне стварылася моцная апазіцыя, да якой належалі і [[Род Ляшчынскіх|Ляшчынскія]].

Такім чынам, у Рэчы Паспалітай было адразу два выбраныя і ўмоўна легетымныя каралі. Хоць Аўгуст часова адмовіўся ад вяртання стальца і знаходзіўся ў роднай [[Курфюрства Саксонія|Саксоніі]], аднак Карл XII у [[1706]] робіць выправу ў Саксонію. У выніку [[Альтранштацкі мір|Альтранштацкага міру]] Аўгуст адмовіўся ад стальца і афіцыйна прызнаў за караля Станіслава. Але ў выніку гэтай дамовы на волю выйшлі браты Сабескія, што ўскладніла становішча Ляшчынскага, бо ён раней абяцаў перадаць сталец Якубу Сабескаму. Але перамоваў аб перадачы стальца нават не вялося, бо Карла задавальняла караляваннекіраванне Станіслава.

Аднак караляваннекіраванне Станіслава не задавальняла Пятра I, саюзніка Аўгуста і ворага Карла. Войскі Пятра ўвайшлі ў Рэч Паспалітую, рабуючы [[ВКЛ]], з мэтай вярнуць карону Аўгусту і перашкодзіць прасоўванню шведаў да межаў Расіі. Шведскае войска намагалася даць расійскаму генеральную бітву, аднак гэта не ўваходзіла ў планы рускіх — расійскія войскі ўнікалі сутыкненняў. Пасля [[Палтаўская бітва|Палтаўскай бітвы]] [[7 ліпеня]] [[1709]] Ляшчынскі застаўся без падтрымкі. Аўгуст жа, даведаўшыся пра перамогу Пятра I, з 10-тысячным войскам увайшоў у Рэч Паспалітую.

Тымчасова Аўгуст хоць меў моц, але не меў каралеўскага тытулу, бо выракся яго. Станіслаў жа не меў моцы, але быў адзіным на той час каралём Рэчы Паспалітай. Першым былі прыкладзены намаганні, каб другі выракся стальца. Аўгуст забраў у дрэздэнскіх банкіраў распіскі Ляшчынскіх на вялікія сумы грошай і аддаў іх асабістаму ворагу Станіслава Флемінгу, які заняў усе маёнткі Ляшчынскіх, прапануючы вярнуць іх за адмову ад стальца і нават прыплаціць. [[5 снежня]] [[1712]] быў падпісаны [[Рыбніцкі дагавор]], паводле якога Ляшчынскі пагаджаўся адмовіцца ад прэтэнзіяўпрэтэнзій на сталец і вяртаў Аўгусту Альтранштацкі акт, за што той абвяшчаў амністыю прыхільнікам Станіслава, выплачваў яму 100 тыс. дукатаў адначасавова, а таксама па 150 тыс. талераў штогод. Землі Ляшчынскага павінны былі вярнуцца да яго толькі са згоды Рэчы Паспалітай. Але на гэтую дамову патрабаваўся дазвол Карла, і Станіслаў паехаў да яго. Швед жа не жадаў слухаць пра капітуляцыю, да таго ж хутка султан загадаў арыштаваць Карла. Станіслава султан таксама пакінуў пры сабе, праўда, з прапановай дапамагчы ў вяртанні кароны. За гэтую паслугу ён патрабаваў аддаць [[Асманская імперыя|Асманскай імперыі]] [[Украіна|Украіну]]. Але пакуль ішлі гэтыя перамовы, туркі заключылі мір з Пятром I, і Ляшчынскі мусіў уцячы ў Швецыю. Сюды ж праз некаторы час прыбыў Карл XII, які даў свайму былому вылучэнцу невялікі маёнтак на ўтрыманне і пенсію.

== У СецівеСпасылкі ==