Вікторыя (возера): Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
DragonBot (размовы | уклад)
др r2.7.3) (робат дадаў: ckb:زەریاچەی ڤیکتۆریا
др clean up, replaced: селішч → паселішч, атэнцы → афіняне, км2 → км², западзін → упадзін, афінянеял → атэнцыял, мэтах → метах (2), мет using AWB
Радок 40:
 
== Геаграфічнае становішча ==
Плошча 68 тыс. км2км², даўжыня 320 км, найбольшая шырыня 275 км. З’яўляеццаЗ'яўляецца часткай вадасховішча Вікторыя. Мноства [[выспавостраў|астравоў]]ў. Упадае шматводная рака [[Кагера]], выцякае рака [[Вікторыя-Ніл]]. Возера суднаходнае, мясцовыя жыхары займаюцца на ім рыбалоўствам.
 
Паўночнае ўзбярэжжа возера перасякае [[экватар]]. Возера пры максімальнай глыбіні 80 м адносіцца да досыць глыбокіх азёраў.
 
У адрозненне ад глыбакаводных суседзяў, [[Танганьіка|Танганьікі]] і [[Ньяса|Ньясы]], якія ляжаць у межах сістэмы [[цясніна|цяснін]] Афрыкі, возера Вікторыя запаўняе дробную западзінуўпадзіну паміж усходняй і заходняй бакамі даліны Вялікай цясніны. Возера атрымлівае велізарную колькасць вады ад [[дождж|дажджоў]], больш чым ад усіх сваіх прытокаў.
 
У наваколлях возера пражываюць 30 мільёнаў чалавек. На паўднёвых і заходніх берагах возера жыве народ [[хайя]], які ўмеў вырошчваць[[кава]] яшчэ да прыходу еўрапейцаў.
Галоўныя парты: [[Энтэбе]] (Уганда), [[Мванза]], [[Букоба]] (Танзанія), [[Кісуму]] (Кенія), блізукаля паўночнага ўзбярэжжа [[Кампала]], сталіца Уганды.
 
== Жывёльны і раслінны свет ==
У яго водах водзіцца велізарная колькасць [[кракадзіл]]аў, а таксама да сённяшніх дзён жыве рыба [[ланг]], якая існавала тут 300 мільёнаў гадоў назад. Яна можа дыхаць і затрымоўваць паветра ў [[Жабры|жабрах]] і ў [[Лёгкія|лёгкіх]]. Гэта надзвычай рэдкая [[рыба]] з’яўляеццаз'яўляецца злучным звяном паміж звычайнымі рыбамі і наземнымі жывёламі.
 
На тэрыторыі возера знаходзяцца знакамітыя запаведнікі і Нацыянальныя паркі. НайболейНайбольш цікавы Нацыянальны парк вострава Рубонда — ''Rubondo Island'' (450 кв. км). Унікальнасць Рубонда ў тым, што тут нельга перамяшчацца на машыне (у мэтах захавання навакольнага асяроддзя). І гэта дазваляе падчас пешых шпацыраў убачыць жывёл з бліжэйшага адлегласці, чым чым на [[пазадарожнік|джыпе]].
 
На выспе няма [[драпежныя|драпежнікаў]], жывёльны і раслінны свет Рубонда надзвычай багаты і ранастайны. Спалучэнне густога [[лес]]а, [[савана|саваны]], [[рэдкалессе|рэдкалессі]] і [[балота|балот]] стварыла ідэальныя ўмовы для жыцця самых разнастайных жывёл. Некаторыя з якіх — унікальныя. Да прыкладу, [[сітатунга]] сустракаецца ў Танзаніі практычна толькі на выспе Рубонда. [[Сітатунга]] — гэта незвычайная [[антылопа]], якая жыве на балотах. Яна надзвычай пацешная, асабліва цікавыя яе капыты — яны моцна падоўжаныя (10 гл) і шырока расстаўленыя, як пальмавае лісце. Акрамя таго, тут жывуць [[слон|сланыы]], [[насарог]]і, [[жыраф]]ы, [[шаблярогая антылопа|шаблярогія антылопы]], [[бегемот]]ы, кракадзілы, [[таўстцел]]ы, [[шымпанзэ]], [[зялёная малпа|зялёныя малпы]], [[дзікабраз]]ы, [[мангуст]]ы, [[пітон]]ы, якія могуць праглынуць невялікую антылопу, [[мамба|мамбы]], [[кобры]], [[гадзюкі]], матылі і шматлікія птушкі: [[кагалу|кагалы]], [[арол, (птушка)|арлы]], [[чапля-галіяф|чаплі-галіяфы]], [[ібіс]]ы і [[каралеўскі зімародак|каралеўскія зімародкі]].
 
== Экалагічнае становішча ==
Экалагічны стан возера знаходзіцца ў сур’ёзнайсур'ёзнай небяспецы з-за інтэнсіўнага росту колькасці мясцовага насельніцтва, суцэльнай высечкі лясоў па ўсім узбярэжжы, звышразвітай рыбнаэкспартнай індустрыі, з’яўленніз'яўленні і прыжыўлення экзатычных раслін і жывёл і, як следства, знікненні больш 50 % мясцовай [[рыбы]] (раней толькі выглядаў акуня-пеструна налічалася каля 400), гіпертрафаванага росту [[водарасць|багавіння]] і зліва неабчышчаных сцёкавых вод прадпрыемстваў і каналізацыйных вод прыбярэжных селішчаўпаселішчаў.
 
З мэтай павелічэння пагалоўя рыб у воды возера быў выпушчаны [[нільскі акунь]], што прывяло да знікнення шматлікіх відаў мясцовых рыб. Прычыненая шкода велізарны і ў значнай частцы незаменны. Традыцыйная супольная выява жыцця з яго якая прысвойвае гаспадаркай на возеры быў разбураны і пакрысе сыходзіць на нішто. Натуралісты сышліся ў меркаванні, што, калі не прыняць неадкладных дзеянняў па выратаванні возера, яно загіне.
Радок 66:
 
== Арганізацыі па абароне возера ==
Партнёрскай арганізацыяй «Жывых азёр» на возеры Вікторыя з’яўляеццаз'яўляецца OSIENALA (''Таварыства сяброў возера Вікторыя''), некамерцыйная грамадская арганізацыя, якая зарэгістраваная ў Кеніі, аднак актыўная таксама ў Танзаніі і Угандзе. 150 яе сяброў складаюць рыбакі, сяляне, лютвы, кружкі натуралістаў, абшчыны, няўрадавыя арганізацыі і навуковыя інстытуты рэгіёна.
 
У цяперашні час OSIENALA займаецца дужаннем з беднатой 4 мільёнаў першабытнікаў Кеніі і імкнуцца ўмацаваць патэнцыял суседскіх і радавых абшчын з тым, каб арганізаваць іх дзейнасць на самакантроль і самаабарону навакольнага асяроддзя ў іх рэгіёне. У цяперашні час заснаваны «атожылак» Таварыствы сяброў возера Вікторыя — міжнародная арганізацыя [[ECOVIC]] — Арганізацыя ўсходнеафрыканскіх абшчын па менеджменце рэсурсаў возера Вікторыя.
 
== Гл. таксама ==
 
* [[Рака Мара]]
 
Радок 83 ⟶ 82:
[[Катэгорыя:Азёры Уганды]]
[[Катэгорыя:Памежныя азёры]]
 
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
 
{{Link GA|fr}}
{{Link FA|bg}}
 
[[af:Victoriameer]]
[[als:Victoriasee]]