Герцыке: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dinamik-bot (размовы | уклад) др r2.6.5) (робат Мяняем: lv:Jersika (ciems) |
|||
Радок 65:
|add3 =
}}
'''Герцыке''', '''Герцык''', '''Герсіке''', '''Ерсіка''' ({{lang-la|Gercike}}) — колішні [[горад]] на правым беразе [[Рака Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]], за 180 км ад [[Полацк]]а. Паселішча 2-й пал. XI — 1-й пал. [[XIII стагоддзе|XIII ст.]] належала да Полацкага княства, як фарпост і цэнтр уладанняў у Ніжнім Падзвінні<ref name="ШтыхГПЗ">Штыхов Г. В. Города Полоцкой…</ref>.
== Назва ==
Назву горада Герцыке [[Арыст Арыставіч Кунік|А. Кунік]], [[Герман Пабст|Г. Пабст]], [[Аўгуст Білeнштэйн|А. Білeнштэйн]] і інш. даследчыкі набліжалі да стараслав.: ''град'', {{lang-pl|grod}}, {{lang-ru|город}}.
▲Назву горада Герцыке [[Арыст Арыставіч Кунік|А. Кунік]], [[Герман Пабст|Г. Пабст]], [[Аўгуст Білeнштэйн|А. Білeнштэйн]] і інш. даследчыкі набліжалі да стараслав.: ''град'', {{lang-pl|grod}}, {{lang-ru|город}}. Найболей грунтоўным з'яўляецца меркаванне Г. Пабста заснаванае, верагодна, на справаздачы ад 26.3.1292 пра дзейнасць ганзейскага пасольства ў Ноўгарадзе ў 1291 годзе<ref>Hansisches Urkundenbuch, Bd I, Halle, 1876, стр. 377—378, n 1093</ref>. У справаздачы паведамляецца, што паслы Любека, Вісбі і Рыгі ў час пасольства жылі не ў самім Ноўгарадзе, а ў '''Gerceke''', гэтае месца паслы называлі ''curia regia'', і наўгародцы ездзілі туды для перамоваў. Гэта ''curia regia'' паблізу Ноўгарада — княская рэзідэнцыя Гарадзішча, цяпер вядомая як Рурыкава Гарадзішча<ref>Goetz L.К. Deutsch-russische Handelsgeschichte des Mittelalters. Lubeck, 1922, стар. 56.</ref>. З гэтага вынікае, калі Гарадзішча на Волхаве звалася па-нямецку Gerceke, што Gercike на Дзвіне, верагодна, таксама меў назву '''Гарадзішча'''.<ref>Клейнберг И. О топониме Gercike…</ref>
== Гісторыя ==
Паселішча на месцы Герцыке існавала з X ст., археалагічныя раскопкі зафіксавалі агулам 10 будаўнічых гарызонтаў. У [[XI стагоддзе|XI ст.]] былі пабудаваны земляныя ўмацаванні — [[гарадзішча]] авальнай формы (70x100 м). На гарадзішчы выяўлены рэшткі драўляных пабудоў з печамі, знойдзены рэчы, тыповыя для балтаў і славян, характэрныя для гарадоў [[Полацкая зямля|Полацкай зямлі]]. Пасад (750x200 м) быў заселены ў XI—XII ст. і знаходзіўся на поўнач ад гарадзішча. Знойдзены крыжыкі і некаторыя ўпрыгожанні, характэрныя для славян. Насельніцтва складалася пераважна з латгалаў, пражывала і нязначная колькасць русінаў. Непадалёк выяўлены могільнік X—XII ст., пахавальны абрад — трупапалажэнне, жаночыя ўпрыгожанні ў большасці латгальскія.<ref name="ШтыхГПЗ"/>
Упершыню горад згадваецца ў «Хроніцы Лівоніі» пад 1203 г. як багатая княжацкая рэзідэнцыя з праваслаўнымі цэрквамі, цэнтр княства пад кіраваннем кн. [[Усевалад Герцыкскі|Усевалада]], падпарадкаванага Полацку.<ref name="ШтыхГПЗ"/> У 1209, 1214 і 1215 на Герцыке нападалі крыжакі, разрабавалі і спалілі яго. У 1230 перайшоў пад уладу рыжскага епіскапа. Пасля [[XIV стагоддзе|XIV ст.]] ў пісьмовых крыніцах не ўпамінаецца.
== Бібліяграфія ==
* Balodis F. Jersika // Senatne un Maksla. Riga, 1936. № 4.
* Balodis F. Jersikas un tai 1939. Gada izdaritie izrakumi. Riga, 1940.
* Клейнберг И. О топониме Gercike в источниках
* Штыхов Г. В. Города Полоцкой земли (IX—XIII вв.). — Мн., 1978. — С. 62.
Радок 90 ⟶ 89:
{{DEFAULTSORT:Герцыке}}
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Латвіі]]
[[Катэгорыя:Ліванскі край]]
| |||