Атлантыда: Розніца паміж версіямі

Сучасныя атлантологи схільныя суадносіць да згадванняў пра Атлантыду аповяды пра атлантаў — афрыканскім (відавочна берберскім) племя ў горах Атласа, пра які кажуць Герадот, Диодор Сіцылійскі і Пліній Старэйшы; гэтыя атланты па іх аповядах не мелі ўласных імёнаў, не бачылі сноў і ўрэшце былі знішчаны сваімі суседзямі трагладытамі; Диодор Сіцылійскі паведамляе яшчэ, што яны ваявалі з амазонкамі. Што ж да ўласна Атлантыды, тое хадзячае меркаванне зводзілася да фразы (якая прыпісваецца Арыстоцелю), што «(сам жа) стваральнік і прымусіў яе знікнуць». Супраць гэтага меркавання выступаў Посидоний, які, цікавячыся фактамі ссядання сушы, на гэтай падставе знайшоў аповяд праўдападобным (Страбон, Геаграфія, II, 3.6). Ва II у. Элиан, які быў, уласна, толькі безадказным збіральнікам анекдотаў, сярод іншага паведамляе, як апраналіся цары атлантаў, каб падкрэсліць сваё паходжанне ад Пасейдона; хутчэй за ўсё гэты аповяд — плён нечай неўтаймаванай фантазіі. У V у. неаплатонік Прокл, у сваіх каментарах да «Тимею», распавядае пра паслядоўніка Платона Кранторе, які каля [[260 да н.э.|260 г. да н.э.]] адмыслова наведаў Егіпет з мэтай пазнаць пра Атлантыду і нібы бачыў у храме багіні Нейт у Саисе калоны з надпісамі, якія распавядаюць яе гісторыю. Акрамя таго ён піша: "Тое, што востраў такога характару і памераў некалі існаваў, вынікае з аповядаў некаторых пісьменнікаў, якія даследавалі наваколлі Вонкавага мора. Бо, па іх словах, у тым моры ў іх час было сем астравоў, прысвечаных Персефоне, і таксама тры іншых астравы велізарных памераў, адзін з якіх быў прысвечаны Плутону, іншы Аммону, а затым Пасейдону, памеры якога складалі тысячу стадиев (180 км.); і жыхары іх — дадае ён — захавалі адданні, якія ідуць ад іх продкаў, пра невымерна большы востраў Атлантыдзе, якая сапраўды існавала там і якая на працягу шматлікіх пакаленняў правіла ўсімі астравамі і сапраўды гэтак жа была прысвечана Пасейдону. Цяпер Марцелл апісаў гэта ў «Эфиопике»". Гэты Марцелл з іншых крыніц невядомы; мяркуюць, што яго «Эфиопика» — папросту раман.

Найбольш праўдападобная гіпотэза пра крыніцы аповяду заве дзве падзеі, якія адбыліся пры жыцці Платона: параза і згуба афінскага войска і флота пры спробе заваёвы Сіцыліі ў [[413 да н.э.|413 г. да н.э.]], і згуба мястэчка Гелика на Пелопоннесе ў [[373 да н.э.|373 г. да н.э.]] (Гелика была затоплена ў адну ноч у выніку землетрасення, які суправаджаўся паводкай; на працягу некалькіх стагоддзяў яе рэшткі добра праглядаліся пад вадой).

Існуе гіпотэза, у якой паказаныя Платонам 9000 гадоў інтэрпрэтуюцца як 9000 сезонаўсезон па 121—122 дня. У гэтым выпадку падзеі, злучаныя з Атлантыдай могуць быць аднесены да канца IV тысячагоддзі да нашай эры і прывязаны да такіх падзей як распад індаеўрапейскай агульнасці і пачатак шырокамаштабнай індаеўрапейскай экспансіі. Геаграфічна ўсе гэтыя падзеі прывязаны да рэгіёнаў, якія прылягаюць да Чорнага мора, узровень якога ў гэты перыяд катастрафічна павялічыўся амаль на 100 метраў у сувязі з прарывам Басфора міжземнаморскімі водамі. Найбольш відавочнымі слядамі гэтай катастрофы з'яўляюцца як сама назва мора, так і яго ўнікальная двухслаёвая структура (гл. манаграфію Аноприенко А. Я. «Атлантыда і індаеўрапейская цывілізацыя»).

Гісторыю Атлантыды выкарыстоўваў Толкін, Джон Рональд Руэл як аснову для сюжэтусюжэта пра Нуменоре — патанулай прарадзімы вышэйшых людзей — эдайн (Асноўныя персанажы гэтай подрасы Элендил, яго нашчадкі, Арагорн). На адным з выдуманых моў Средиземья (у т. Квеньи) Нуменор так і зваўся — Атала?нтэ (квен. Atalante, «Палы»). [Квенья, Квенийский, Высокі Эльфійскі]