Іван Іванавіч Насовіч: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Літаратура: афармленне
др clean up, replaced: Пецярбурска → Пецярбургска, (1990)| → , 1990|, а у → а ў, бурзе → бургу, рыюм → рыум, Календарыум // → Календарыюм // using AWB
Радок 18:
| Сайт =
}}
'''Іван Іванавіч НАСОВІЧ''' ({{ДН|7|10|1788|26|9}}, в. [[Вёска Гразівец, Чавускі раён|Гразівец]], цяпер [[{{МН|Чавускі раён]]|у Чавускім раёне|}} — {{ДС|6|8|1877|25|7}}) — беларускі мовазнавец-[[лексікограф]], [[фалькларыст]] і [[этнограф]]. Прадстаўнік ідэйна-палітычнага руху [[заходнерусізм]]у<ref>Трещенок Я. И. Две белорусские…</ref>.
 
Скончыў Магілёўскую гімназію і духоўную семінарыю (1812). Працаваў выкладчыкам, інспектарам Аршанскага, выкладчыкам, рэктарам Мсціслаўскага духоўных вучылішчаў (1813—1822), загадчыкам, наглядчыкам, выкладчыкам Дынабургскай гімназіі, Маладзечанскага і Свянцянскага дваранскіх вучылішчаў (1822—1843). У 1843 выйшаў у адстаўку, пераехаў у [[Горад Мсціслаў|Мсціслаў]] і заняўся навуковай працай.
 
Шмат падарожнічаў па [[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходнім краі]]. Супрацоўнічаў з Аддзяленнем рускай мовы і славеснасці ПецярбурскайПецярбургскай АН, Археаграфічнай камісіяй, Аддзяленнем этнаграфіі [[Рускае геаграфічнае таварыства|Рускага геаграфічнага таварыства]]. Па ix прапанове склаў першы гістарычны слоўнік беларускай мовы «Алфавітны паказальнік старажытных беларускіх слоў, выбраных з Актаў, што адносяцца да гісторыі 3аходняй Расіі» (Увараўская прэмія 1865, рукапіс захоўваецца ў Бібліятэцы РАН у Санкт-ПецярбурзеПецярбургу), дзе растлумачаны каля 13 тыс. слоў. Асноўная навуковая праца І. І. Насовіча тлумачальна-перакладны «Слоўнік беларускай мовы» (1870, Дзямідаўская прэмія 1865), у які ўвайшло больш за 30 тыс. слоў, запісаных аўтарам у [[Магілёўская губерня|Магілёўскай]], [[Віцебская губерня|Віцебскай]], [[Мінская губерня|Мінскай]] і [[Гродзенская губерня|Гродзенскай]] губернях, а таксама выбраных з вуснай народнай творчасці, старабеларускіх пісьмовых помнікаў; усе значэнні слоў і словазлучэнняў раскрываюцца аўтарскімі тлумачэннямі з дакладнымі рускімі эквівалентамі і цытатамі з дыялектнай, фальклорнай ці агульналітаратурнай мовы, часам даецца этымалогія слоў. У 1881 быў выдадзены «Дадатак да беларускага слоўніка І. І. Насовіча» (каля 1 тыс. новых слоў). Слоўнік да гэтага часу застаецца унікальнымўнікальным зборам беларускай лексікаграфіі.
 
Значнымі былі і фальклорна-этнаграфічныя працы І. І. Насовіча, галоўная сярод якіх — «Зборнік беларускіх прыказак» (1867, залаты медаль Рускага геаграфічнага таварыства), які змяшчае каля 3,5 тыс. [[прыказка|прыказак]], [[прымаўка|прымавак]], [[прыгаворка|прыгаворак]], [[праклён]]аў, [[скорагаворка|скорагаворак]] і інш. блізкіх да іх паняццяў. У зборніку раскрываецца сэнс прыказак, выяўляецца іх паходжанне, даюцца эквіваленты з рускай мовы, а ў многіх выпадках і з інш. моў. Потым выйшаў зборнікі «Беларускія прыказкі і прымаўкі» (1868), «Беларускія прыказкі і загадкі» (1868), «Беларускія песні» (1873, больш за 350 тэкстаў), вядомы рукапіс зборніка «Легенды, паданні, быліны, байкі, анекдоты» не выяўлены і інш. зборнікі. Зборнікі адкрываюцца прадмовамі аўтара, у якіх І. І. Насовіч выказваў свае погляды на беларускую народную вусна-паэтычную творчасць.
Радок 41:
 
{{DEFAULTSORT:Насовіч Іван Іванавіч}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай лексікаграфіі‎]]
[[Катэгорыя:Постаці лексікаграфіі‎]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай фалькларыстыкі‎]]
[[Катэгорыя:Постаці фалькларыстыкі‎]]
[[Катэгорыя:Заходнерусізм]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускага мовазнаўства]]