Вікіпедыя

Касцёл Святога Францыска Ксаверыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіум езуітаў (Магілёў): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др clean up, replaced: ым месце → ым горадзе, ое места → ога горада, традыцыяў → традыцый, леваруч → злева, год|року]] → год]]зе, 1820]] рок using AWB
Радок 1:
{{coord|display=title|53.897397|N|30.331722|E|}}
[[Выява:Mahiloŭ,_Teatralny._Магілёў,_Тэатральны_(XX).jpg|thumb|300px|Касцёл Святога Францыска Ксаверыя, пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]]]]
'''Касцёл Святога Францыска Ксаверыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіум езуітаў''' — [[Рымска-Каталіцкі Касцёл на Беларусі|рымска-каталіцкі]] [[кляштар]]ны і [[адукацыя|адукацыйны]] комплекс у [[Магілёў|Магілёве]]. Дзейнічаў у 2-й палове [[17 стагоддзе|XVII ст.]] — [[1820]] ([[1833]]) [[год|року]]зе. Займаў [[пляц]] каля [[Каралеўская брама, Магілёў|Каралеўскай брамы]] ў [[Старое места, Магілёў|Старым месце]] (мясцовасць вакол [[Тэатральная Плошча, Магілёў|Тэатральнай Плошчы]]), абмежаваную вуліцамі [[Ветраная вуліца, Магілёў|Ветранай]] і [[Шклоўская вуліца, Магілёў|Шклоўскай]].
 
У склад комплексу ўваходзілі мураваныя касцёл і [[калегіум]], за якімі ўздоўж Шклоўскай вуліцы размяшчаўся двор, абкружаны мураваным будынкам школы і гаспадарчымі збудаваннямі<ref name="slunkova">{{Крыніцы/Кляштары ўсходняй і заходняй традыцыяў|к}} С. 349.</ref>. У глыбіні двара знаходзіўся кляштарны сад.
 
Касцёл і часткова<ref name="evkl">[[Валерый Пазднякоў]]. [[Тацяна Чарняўская|Таццяна Чарняўская]]. Магілёўскі езуіцкі калегіум // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 250.</ref> калегіум зруйнавалі ў [[1950-я]] гады. У наш час замест аднаўлення бажніцы з'явіўся праект збудавання на месцы яе падмуркаў (якія захаваліся<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыігод = 13.10.2010 | url = http://new.racyja.com/content/u-magileve-tbm-damagaetstsa-adnaulennya-ezuitskaga-kastsela-svyatoga-ksaveryya| загаловак = У Магілёве ТБМ дамагаецца аднаўлення езуіцкага касцёла Святога Ксаверыя| фармат = | назва праекту = | выдавецтва = [[Радыё Рацыя]]| дата = 22 кастрычніка 2010 | мова = | каментар = }}</ref>) офіснага гмаху холдынга «Сервалюкс»<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыігод = | url = http://mahilou.org/2010/09/17/na_mescy_kascjola_sv_francyska_ksaveryja_budze_admnstracyjjny_budynak.html| загаловак = На месцы касцёла Св. Францыска Ксаверыя будзе адміністрацыйны будынак?| фармат = | назва праекту = | выдавецтва = [http://mahilou.org/ Mahilou.org » Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны ў Магілёве]| дата = 22 кастрычніка 2010 | мова = | каментар = }}</ref><ref name="dzjackou">{{Спасылка | аўтар = П. Левановіч, А. Дз'ячкоў | прозвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыігод = 15.10.2010 | url = http://www.mycity.by/content/view/21776/312/| загаловак = Няхай жыве касцёл у Магілёве!| фармат = | назва праекту = | выдавецтва = [http://www.mycity.by Могилевский городской информационно-справочный портал]| дата = 22 кастрычніка 2010 | мова = | каментар = }}</ref>.
 
== Гісторыя ==
[[Выява:View of Mahiloŭ, J. Peška.jpg|thumb|300px|Езуіцкі касцёл (у цэнтры) на акварэлі [[Юзаф Пешка|Ю. Пешкі]]]]
 
У [[1678]]<ref name="slunkova"/><ref name="habrus">{{Крыніцы/Мураваныя харалы|к}} С. 156.</ref><ref name="kulahin"> {{Крыніцы/Каталіцкія храмы Беларусі, 2008|к}} С. 434.</ref><ref name="slunkova"/> года (паводле іншых звестак — у [[1673]]<ref name="evkl"/>) смаленскі канонік і магілёўскі пробашч Я. Здановіч заснаваў езуіцкую рэзідэнцую, якая адкрылася ў [[1680]] годзе. З [[1682]] года пачала дзейнічаць найніжэйшая школа (у [[1732]]—[[1738]] для яе збудавалі мураванае памяшканне)<ref name="evkl"/>. Каля [[1684]] года з'явілася музычная бурса і [[канвікт]] (інтэрнат), з канца [[XVII стагоддзе|XVII ст.]] дзейнічаў тэатр.
 
У 1684 годзе збудавалі мураваную капліцу Святога Францыска Ксаверыя і Анёлаў-Ахоўнікаў, а ў [[1686]] годзе (паводле іншых звестак — у [[1779]]<ref name="kulahin"/>) пачалося ўзвядзенне мураванага калегіума<ref name="habrus"/>. Імёны яго архітэктараў-езуітаў: [[Язэп Алендскі|Я. Алендскі]], прафесар матэматыкі і архітэктуры [[Войцех Абранпольскі|В. Абранпольскі]] і інш.
 
Першы драўляны касцёл пры рэзідэнцыі збудавалі ў [[1687]] годзе (згарэў у [[1708]]). У [[1699]] годзе распачалося будаванне мураванага касцёла Анёлаў-Ахоўнікаў, Святога Тадэвуша і Святога Францыска Ксаверыя (кансекрацыя святыні адбылася ў [[1725]]<ref name="habrus"/>). У [[1720]] годзе адкрылася аптэка<ref name="kulahin"/>, каля [[1780]] — музей, дзе выстаўляліся выкапні, матылі, манеты, медалі, дзейнічалі фізічны і хімічны кабінеты. У [[1799]] годзе рэзідэнцыю пераўтварылі ў калегіум з 6 класаў<ref name="evkl"/>. Станам на [[1820]] рокгод езуіцкая бібліятэка налічвала 5 тысяч кніжак<ref name="kulahin"/>. Магілёўскім езуітам падпарадкоўваліся місіі ў [[Гомель|Гомелі]], [[Вёска Фашчаўка|Фашчаўцы]], [[Хальч]]ы, [[Чачэрск]]у і іншыя. Калегіуму належалі маёнткі [[Бялянічы]], [[Варатынічы]], [[Галынец]], [[Дабрасневічы]], [[Дубнікі|Дубнікі]], [[Куты|Куты]], [[Параеўка]], [[Паўлаўка]], [[Турэц]], [[Цёплае]], [[Хронеў]], [[Ямны]] і іншыя.<ref name="kulahin"/>
 
Пасля скасавання ордэна езуітаў ([[1820]]) расійскія ўлады зачынілі калегіум (будынак прыставалі пад ваенна-афіцэрскую школу), а пасля здушэння [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|вызваленчага паўстання]] — у [[1833]] годзе гвалтоўна перарабілі касцёл у царкву [[Маскоўскі патрыярхат|Маскоўскага патрыярхату]]. У [[1848]] годзе над дахам будынка ўзвялі несапраўдны шматгранны [[барабан, архітэктура|барабан]], які даволі ўдала паўтараў завяршэнні вежаў і ўзбагачваў сілуэт святыні<ref name="habrus"/>.
Радок 21:
 
== Архітэктура ==
[[Выява:Mahiloŭ,_Škłoŭskaja._Магілёў,_Шклоўская_(XX).jpg|thumb|300px|Дняпроўскі праспект: леваручзлева — касцёл, пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]]]]
 
=== Касцёл ===
Мураваны касцёл з'яўляўся творам архітэктуры стылю [[барока]] і меў блізкую [[архітэктоніка|архітэктоніку]] да [[Архікафедральны касцёл Імя Найсвяцейшай Дзевы Марыі, Мінск|Мінскага касцёла езуітаў]]<ref name="habrus"/>. Гэта была 3-[[неф]]ная [[базіліка]] з паўкруглай [[апсіда]]й, да якой далучаліся трапэцападобныя ў плане [[сакрысція|сакрысціі]]. Стылістыка галоўнага [[фасад]]а адпавядала пераходнаму этапу ад сталага да позняга барока: ордарная пластыка адначасова насычаная і строгая. Ён завяршаўся дзвюма вежамі (1-ярусныя [[чацверык]]і<ref>[[Тамара Габрусь]]. [http://media.catholic.by/nv/n15/art11.htm Наша «езуіцкае» барока] // «[[Наша Вера]]» № 1 (15), 2001.</ref>) з шмат’яруснымішмат'яруснымі барочнымі купаламі маляўнічага абрысу. Франтальны фасад дэкаравала ордарная пластыка: слаёныя [[пілястра|пілястры]], выгнутыя [[карніз]]ы<ref name="kulahin"/>.
 
Меў цыліндрычныя скляпенні з [[распалубка|распалубкамі]]мі на падпружныхпапружных [[арка]]х<ref name="habrus"/>. Інтэр’ерІнтэр'ер упрыгожвалі [[карынфскі ордар|карынфскія]] пілястры, сцены і скляпенні — роспіс.
 
=== Калегіум ===
Будынак калегіума далучаўся да касцёла тарцовай сцяной і ўяўляў 2-павярховы прамавугольны ў плане аб’ёмаб'ём. Гладкія сцены праразалі прамавугольныя аконныя праёмы.
 
У наш час на падмурках калегіума стаіць будынак [[Магілёўскі музей этнаграфіі|Магілёўскага музея этнаграфіі]]. Унутраная сцяна, якая выходзіць у двор музея, з'яўляецца аўтэнтычнай сцяной [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]], колішняй часткай езуіцкага калегіума<ref name="dzjackou"/>.
Радок 44:
[[Катэгорыя:Збудаванні ВКЛ у стылі барока|Магілёў]]
[[Катэгорыя:Збудаванні Беларусі ў стылі барока|Магілёў]]
[[Катэгорыя:знішчаныяЗнішчаныя збудаванні Магілёва]]
[[Катэгорыя:Колішнія касцёлы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Храмы Магілёва]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Касцёл_Святога_Францыска_Ксаверыя_і_Анёлаў-Ахоўнікаў_і_калегіум_езуітаў_(Магілёў)"