Каталіцтва: Розніца паміж версіямі

'''Каталіцтва''', '''Каталіцкі Касцёл''', '''Каталіцкая царква''', '''каталіцызм''' — накірунак хрысціянства, які ахоплівае так званае заходняе [[хрысціянства]] ([[рымска-каталіцкі Касцёл]]) і уніяцкіяўніяцкія мясцовыя цэрквы, што прызнаюць першынство біскупа Рыма (Папы Рымскага), які з'яўляецца кіраўніком Каталіцкага Касцёла. Каталіцтва з'яўляецца найбуйнейшай галіной хрысціянскай рэлігіі, да яго вызнаўцаў належыць прыблізна 1 мільярд 115 мільёнаў чалавек, што складае каля 17,2 % жыхароў Зямлі.

Вышэйшым аўтарытэтам у справах веры з'яўляецца СвятоеСвяшчэннае Пісанне ([[Біблія]]) і Святая Традыцыя. Выражэннем веры ў каталіцтве з'яўляюцца выразы, што перадаюць яе змест і якія падаюцца Каталіцкім Касцёлам (дагматы, дагматычныя дэфініцыі). Такія выразы зместу веры абвяшчаюцца на паўсюдных саборах або [[Папы рымскія|Папам Рымскім]].

Як і іншыя хрысціяне, католікі вераць у аднаго Бога ў трох асобах (Найсвяцейшая [[Тройца]]): Бог Айцец, Сын Божы (ЕзусІсус ХрыстусХрыстос, [[Ісус Хрыстос]]) і Дух Святы. Бог з'яўляецца ўсемагутным стваральнікам [[Сусвет]]у з нічога, усяго матэрыяльнага і нематэрыяльнага. Бог стварыў і чалавека — вяршыню ўсяго стварэння. Чалавек складаецца з цела і душы. Душа чалавека несмяротная і паклікана Богам існаваць на яго падабенства (на вобраз Бога). Разам з тым, Бог стварыў свет духаў — [[анёлангел]]аў. Некаторыя анёлыангелы паўсталі супраць волі Бога і сталі дзейнічаць яму насуперак ([[д’ябалд'ябал]], [[сатана]]). Першыя людзі — [[Адам (біблейскі герой)|Адам]] і [[Ева (біблейская гераіня)|Ева]] — пад уплывам д'ябла не паслухаліся Божых загадаў — учынілі [[першародны грэх]]. Вынікі гэтага ўчынку перайшлі на ўсіх людзей: пазбаўленне першаснай справядлівасці і святасці, аслабленасць чалавечай натуры («выгнанне з раю»). Пасля Адама і Евы, кожны чалавек носіць на сабе знак перашароднага граху, які можа быць змыты на хросце.

Сын Божы (ЕзусІсус ХрыстусХрыстос) стаўсястаў чалавекам (уцелавіўся) і памёр на крыжы, каб людзям вярнуць страчаны стан неба (раю). Хрыстос быў пачаты Духам Святым і нарадзіўся ў часе з [[Дзева Марыя|Дзевы (Панны) Марыі]]. Разам з тым, ён існаваў адвечна. Праз свае дабравольныя пакуты і крыжовую смерць, а таксама праз уваскрасенне з мёртвых, Хрыстос зрабіў справу адкуплення. У выніку гэтай справы людзі вызваліліся ад грахоў і іх наступстваў.

Каталіцкі Касцёл вучыць, што на працягу гісторыі чалавецтва адбываецца змаганне з сіламі зла. Каб заставацца добрым, кожнаму чалавеку патрэбна дапамога — божая ласка. Гэтую ласку для людзей выслужыў Хрыстос. Існуе два кшталтытыпы ласкі — дзейсная ласка і асвячальная (пастаянная) ласка. Пастаянная ласка — гэта пастаянная накіраванасць жыць і дзейнічаць так, як гэтага жадае Бог. Дзейсная ласка дапамагае пры навяртанні або асвячэнні. Грэх — гэта свядомае і дабравольнае парушэнне божых загадаў. Чалавек, які робіць цяжкі грэх, страчвае асвячальную ласку. Калі ён памрэ ў такім стане, то трапіць у [[пекла]], таму такія грахі яшчэ называюць смяротнымі. Вярнуць асвячальную ласку пасля цяжкага граху можна праз сакрамэнтсакрамент [[споведзь|споведзі]]. Ад няцяжкіх грахоў можна ачысціцца як на споведзі, так і праз святую камунію (прычашчэнне, гл. [[эўхарыстыяеўхарыстыя]]). Прабачэнне грахоў і вызваленне ад іх называецца апраўданнем чалавека. Каталіцкае вучэнне аб апраўданні моцна адрозніваецца ад пратэстанцкіх.

=== СакрамэнтыСакраменты ===

[[Image:Fractio-panis1.JPG|thumb|right|210px|Прыгатаванне дароў падчас [[ЭўхарыстыяЕўхарыстыя|ЭўхарыстыіЕўхарыстыі]].<ref>[http://www.acbc.catholic.org.au/documents/200707031933.pdf General Instruction of the Roman Missal,] 321.</ref>]]

Божую ласку можна атрымаць праз сакрамэнтысакраменты (таямніцтвытаінствы). У каталіцтве, як і ў праваслаўі, прыняты сем сакрамэнтаўсакраментаў: хрост (хрышчэнне), канфірмацыя (алеепамазанне, бежмаванне), эўхарыстыяеўхарыстыя, пакаянне і паяднанне (споведзь), намашчэнне хворых, святарства, сужэнства. Пры гэтым хростхрышчэнне з'яўляецца першым сакрамэнтамсакраментам, прыняцце якога дазваляе прымаць іншыя і робіць чалавека хрысціянінам. Асаблівае месца ў каталіцтве займае культ эўхарыстыіеўхарыстыі (святая Імша, святая Камунія, Прычасце, Найсвяцейшыя цела і кроў Хрыста, Божае цела, адарацыя найсвяцейшага сакрамэнтусакраменту). ЭўхарыстыяЕўхарыстыя з'яўляецца вяршыняй і крыніцай хрысціянскай рэлігіі.

=== Месца людзей дыі іх абавязкі ===

Душа чалавека пасля смерці трапляе ў неба ([[рай]]) або [[пекла]], у залежнасці ад таго, як пражыў сваё жыццё кожны канкрэтны чалавек. Душы, якія памерлі ў стане асвячальнай ласкі, але не гатовы трапіць у рай, перш, чым там апынуцца, праходзяць ачышчэнне ў чысцы ([[чысцец]]). Дактрына аб чысцы адсутнічае ў праваслаўных хрысціян. Калі Хрыстос прыйдзе другі раз на зямлю (парузія), адбудзіцца апошні суд і людскія целы ўваскроснуць. Паводле гэтага суда ЕзусІсус аддасць кожнаму чалавеку паводле яго спраў і па яго прыняццю або адкіданню ласкі (пар. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла параграф 682). Душы, што памёрлі ў стане смяротнага граху, будуць вечна пакутаваць у пекле. Душы ў небе (раі) будуць вечна шчаслівыя.

# беларускі ([[Уніяцтва|уніяты]] або вуніятыўніяты, грэка-католікі)

# украінскі (большае архібіскупства; уніяты або вуніятыўніяты, грэка-католікі)