Вікіпедыя

Даасізм: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (размовы | уклад)
61 787 правак
др Bot: Migrating 95 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q9598 (translate me)
арфаграфія
Радок 1:
{{арфаграфія}}
'''Даасі́зм''' (кіт. 道教, піньінь dàojiào) — кітайскае традыцыйнае вучэнне, якое ўключае элементы [[рэлігія|рэлігіі]], [[містыка|містыкі]], [[гаданні|гаданняў]], [[шаманізм|шаманізму]]а, [[медытацыя|медытацыйнай практыкі]], [[Навука|навукі]]. Існуе таксама даоская [[філасофія]].
 
Даасізм варта адрозніваць ад ВучэнніВучэння пра Даа (道学) — больш за позняга з’явы, шырока вядомагавядомай пад назвай [[неаканфуцыянства]].
 
== Гісторыя ==
Радок 8:
 
=== Фарміраванне даасізму ===
''Даасізм'' уяк стабільнайстабільная рэлігійнайрэлігійная арганізацыіарганізацыя аформіўся толькі ў [[II]] стагоддзі, але шматлікія сведчанні кажуць, што даасізм паўстаўузнік істотна раней, ва ўсякім разе ў [[IV стагоддзе да н.э.|V]] — [[III стагоддзе да н.э.|III]] стагоддзях да н.э. ужо існавала развітая традыцыя, падрыхтаваўшая элементы вучэння, якія актыўна выкарыстоўваліся ў [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]].
V]] — [[III стагоддзе да н.э.|III]] стагоддзях да н.э. ужо мелася развітая традыцыя, якая падрыхтавала элементы вучэння, актыўна выкарыстоўваныя ў сярэднія стагоддзі.
 
Асноўнымі крыніцамі даасізму паслужылі містычныя і шаманскія культы царства [[Чу (царства)|Чу]] і іншых «варварскіх» дзяржаў на поўдні Кітая, вучэнне аб неўміручасці і магічныя практыкі, якія развіліся ў царстве [[Ці (царства)|Ці]] і філасофская традыцыя паўночнага Кітая.
Радок 17 ⟶ 16:
Іншым заснавальнікам даасізму лічыцца старажытнакітайскі мудрэц [[Лао-цзы]]. Даоскай традыцыяй яму прыпісваецца аўтарства адной з асноўных кніг даасізму — «[[Даа Дэ Цзін]]» кіт. 道德經. Гэты трактат з'явіўся ядром, вакол якога стала фарміравацца вучэнне даасізму.
 
ІншымЯшчэ адным знакамітым тэкстам ранняга даасізму з'яўляецца [[Чжуан-цзы]], аўтарамаўтар якога з'яўляецца [[Чжуан-цзы|Чжуан Чжоу]] (369—286 гг. да н.э.), вядомы пад імем [[Чжуан-цзы]], у гонар якога і названа ягоназваны твор.
 
У пачатку 2II тысячагоддзістагоддзя н.э. постаць Лао-цзы абагаўляецца, распрацоўваецца складаная іерархія бажаствоўбагоў і дэманаў, узнікае культ, у якім цэнтральнае месца займаюць варажбуваражба і абрады, «выганяючыя» злых духаў. Пантэон даасізму ўзначаліў Яшмавы ўладар (Шан-дзі), які пачытаўся як бог неба, вышэйшае бажаство і бацька імператараў («сыноў неба»). За ім вынікалішлі [[Лаа-Цзы]] і творца міру — [[Пань-гу]].
 
=== Першыя даоскія школы ===
 
Даасізм як рэлігійная арганізацыя з’явіўся пазней. Перадумовай узнікнення даасізму з’явілася [[Паўстанне Жоўтых павязак]], а афармленне даасізму адбылося падчас позняй дынастыі Хань, у другой палове [[II стагоддзе|II стагоддзя н.э.]] [[Чжан Даалін]] заснаваў школу [[Школа Нябесных Настаўнікаў|Нябесных Настаўнікаў]] і стаў яе першым патрыярхам. Трэці Нябесны настаўнік [[Чжан Лу]] смогзмог атрымаць у кіраванне тэрыторыю ў горах правінцыі [[Сычуань]], якая стала першай даоскай тэакратычнай дзяржавай. Даоская дзяржава патрывалапацярпела паразу ад [[Цаа Цаа]] ў [[215]] і спыніла сваё існаванне.
 
Пазней утвараліся іншыя даоскія школы. Важную ролю ў развіцці даасізму згуляліадыгралі школы [[Шанцын|Маошань]] (яна жаж [[Шанцын]]) і [[Лінбаа]].
 
У літаратуры (уключаючы кітайскую) нярэдка абмяркоўваецца магчымасць запазычанняў становішчаўпалажэнняў даасізму з індыйскай філасофіі, або наадварот, перанясенні даасізму ў Індыю і падставазаснаванне тамакатам будызму. Паказваецца таксама падабенства зда кітайскай філасофіяйфіласофіі індыйскай канцэпцыі безаблічнага Абсалюту, эманацыя якога стварыла бачны фенаменальны мір і зліцца з якім (сысці ад фенаменальнага міру) было мэтай [[брахманы|брахманаў]]. Гэтае пытанне неаднаразова ставіўсяставілася ў розных даоскіх школах. Аднак дэталёвае даследаванне адпрэчваеадхіляе гіпотэзу прамога запазычання.
 
Лао-цзы не мог прынесці ў Індыю філасофію, з якой тамакатам былі знаёмыя не менш за паўтысячагоддзя да яго нараджэння. Можна толькі выказаць здагадку, што сам факт вандраванняў паказвае, што і ў то падалены час яны не былі немагчымымі і што, такім чынам, не толькі з Кітая на захад, але і з захаду (у тым ліку і з Індыі) у Кітай маглі перамяшчацца людзі і іх ідэі.
 
У сваёй пэўнай практычнай дзейнасці даасізм у Кітаі мала чым нагадваў практыку брахманізму. На кітайскай глебе рацыяналізм асільваў любую містыку, прымушаючы яе сыходзіць у бок, забівацца ў куты, дзе яна толькі і магла захоўвацца. Так здарылася і з даасізмам. Хоць у даоскім трактаце «Чжуан-цзы» (IV—III стст. да н.э.) гаворыцца аб тым, што жыццё і смерць — паняцці адносныя, акцэнт зроблены на жыццё і тотое, як яеяго варта арганізаваць.
 
Містычныя ідэалы ў гэтым трактаце, выражавшиеся,згулялі унемалаважную ролю ў прыватнасцітрансфармацыі філасофскага даасізму ў даасізм рэлігійны. Міфічнасць праяўлялася, напрыклад, у згадваннях аб фантастычным даўгалецці (800, 1200 гадоў) і неўміручасці, якіх могуць дасягнуць праведныя пустэльнікі, приблизившиесяякія наблізіліся да Даа, згулялі немалаважную ролю ў трансфармацыі філасофскага даасізму ў даасізм рэлігійны. Тут мы бачым асноўнае разыходжанне з большасцю рэлігій: імкненне да неўміручасці замяняе імкненне да добрага замагільнага жыцця.
 
=== Фарміраванне канону ===
 
Да [[V]] стагоддзя н.э. складаецца даоскі канон [[Даа цзан]] (Скарбніца Даа), уключалыякі ўжоўключаў ужо больш 250 даоскіх тэкстаў па ўзоры [[Трыпітака|Будыскага Канону]]. Канчаткова Даа цзан аформіўся ў 1607 годзе, калі да яго была дададзеная апошняя група з 56 складанняў. У сваім сучасным выглядзе Даа цзан уяўляе збор 1488 складанняў.
 
=== Развіццё даасізму ===
Радок 45 ⟶ 44:
=== Заняпад даасізму ў Цынскую эпоху ===
 
Вядома, што імператар [[Кансі]] (1654—1722) скептычна ставіўся да ўсякага роду забабонамзабабонаў і містычныммістычных практыкампрактык. Што не дзіўна, т.к.: ён быў маньчжурам і ямуяго гэтыяне кітайскія «мудраванні» і ўсяцікавіла кітайская філасофія былі да лямпачкі. Так, калі падчас аднаго з вандраванняў па поўдні Кітая нейкі прастачына паднёс яму трактат аб дасягненні неўміручасці пасродкам алхіміі, Кансі загадаў шпурнуць яму кнігу зваротнаназад. Даосы нават самага высокага рангу таксама не складалісябылі ў яго ў фаворыфаварытах.
 
=== Даасізм у цяперашні час ===
Даасізм мінуўпрайшоў доўгі шлях эвалюцыі і ў XX стагоддзе ўвайшоў як традыцыйная кітайская рэлігія. Пасля прыходу ў Кітаі да ўлады камуністаў у [[1949]] годзе даасізм падвергнуўся значнаму ганенню. Пасля рэформ [[Дэн Сяопін]]а ў [[1978]] годзе становішча стала паляпшацца. За апошнія гады адкрылася вялікая колькасць даоскіх храмаў і кляштараў. У некаторай ступені адраджэнне даасізму абавязанае росту папулярнасці тэхнікі [[Цыгун|цы гун]], якая непасрэдна ўзыходзіць да даоскай [[унутраная алхімія|унутранай алхіміі]]. Даасізм у сучасным выглядзе ўяўляе сабой рэлігію, з пышным вонкавым пластом (абрады, рытуалы, храмы) і хупавым унутраным, эзатэрычным, улучальным у сябе тэхнікі для ўдасканалення цела, розуму і духу.▼
На тэрыторыі даоскага храма Чан Чунь (Вечная Вясна) ва Ухане
▲Даасізм мінуў доўгі шлях эвалюцыі і ў XX стагоддзе ўвайшоў як традыцыйная кітайская рэлігія. Пасля прыходу ў Кітаі да ўлады камуністаў у [[1949]] годзе даасізм падвергнуўся значнаму ганенню. Пасля рэформ [[Дэн Сяопін]]а ў [[1978]] годзе становішча стала паляпшацца. За апошнія гады адкрылася вялікая колькасць даоскіх храмаў і кляштараў. У некаторай ступені адраджэнне даасізму абавязанае росту папулярнасці тэхнікі [[Цыгун|цы гун]], якая непасрэдна ўзыходзіць да даоскай [[унутраная алхімія|унутранай алхіміі]]. Даасізм у сучасным выглядзе ўяўляе сабой рэлігію, з пышным вонкавым пластом (абрады, рытуалы, храмы) і хупавым унутраным, эзатэрычным, улучальным у сябе тэхнікі для ўдасканалення цела, розуму і духу.
 
== Гл. таксама ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Даасізм"