Узбекская мова: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
др арфаграфія, replaced: транслітэ → трансліта using AWB |
||
Радок 11:
|рэгулюе = Інстытут мовы і літаратуры імя Алішэра Навоі
|колькасць носьбітаў =
[[Выява:Flag of the United Nations.svg|border|22px|Увесь свет]] больш за 30 млн.<ref>[http://www.joshuaproject.net/languages.php?rol3=uzn Joshua Project]
{{Узбекістан}} 23,0 млн<ref name=autogenerated1>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html CIA — The World Factbook — Uzbekistan]</ref> <br />
{{Афганістан}} каля 1,4 млн<ref>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=AF Ethnologue report for Afghanistan]</ref> <br />
Радок 18:
{{Казахстан}} каля 450 тыс.<ref>[[Перапіс насельніцтва Казахстана 2009 года]]</ref><br />
{{Туркменістан}} 317 тыс.<ref>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=TM Ethnologue report for Turkmenistan]</ref> <br />
{{Расія}} 273 тыс.<ref
|рэйтынг = 28
|статус =
Радок 61:
== "Наркамаўская" сталінская рэформа ва ўзбекскай мове ==
Першы лацінскі алфавіт быў канчаткова распрацаваны і зацверджаны актам урада Узбекістана ў 1926. Масавае практычнае ўжыванне яго пачалося ў 1928. з пераходам на новы алфавіт друкаваная прадукцыя і пісьмовасць насельніцтва сталі хутка расці.
Пераход на латынізаваны алфавіт спярша не спрычыніўся да прынцыповых зменаў у артаграфіі (карысталіся старой чагатайскай традыцыяй). Але ў 1929 на моўнай канферэнцыі ў Самаркандзе была прынятая новая артаграфія. Гэтая артаграфія, пабудаваная на паслядоўным правядзенні сынгарманізму (які для цюрскіх моў усё адно што аканне-яканне і пазначэнне мяккасці зычных для беларускай), накіроўвала літаратурную У. м. у бок гаворак глыбінных, менш зазналых уплыў іншых моў раёнаў і адрывала яго ад гаворак буйных гарадcкіх цэнтраў, дзе сынгарманізм даўно згублены. Для выражэння сынгарманізму былі ўведзеныя дадаткова тры літары для галосных, і лік іх такім чынам быў даведзены да дзевяці (пры шасці галосных фанемах у ташкенцкай гаворцы).
Гэтая артаграфія, на думку камуністаў, "навязаная буржуазнымі нацыяналістамі", была скасаваная ў 1934 на моўнай канферэнцыі ў Ташкенце. Канферэнцыя адмовілася ад сынгармоністычнай артаграфіі і паменшыла колькасць знакаў для галосных да шасці, як гэта было і ў рэфарміраваным арабскім алфавіце.
== Асаблівасці транслітарацыі ==
У традыцыйна прынятай праз расійскую ў беларускай мове
Другая асаблівасць — гэта ўзніклая пад уплывам узбекскага кірылічнага альфавіту традыцыя передаваць у многіх словах гук [o], які абазначаўся ў кірыліцы літарай '''ў''', праз '''у''' дзеля падабенства адпаведных літар. Насамрэч у гэтых словах прысутнічае гук, больш закрыты, чым [о], але больш адкрыты, чым [у].
| |||