Адам Станкевіч: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Літаратура: афармленне |
VladimirZhV (размовы | уклад) Цёзкі2, афармленне |
||
Радок 1:
{{Цёзкі2|Станкевіч}}
{{Картка:Асоба
|імя = Адам Станкевіч
|арыгінал_імя =
|партрэт =
|памер =
Радок 9 ⟶ 10:
|род дзейнасці =
|дата нараджэння = 6.1.1892 (22.11.1891)
|месца нараджэння = [[Ашмянскі павет]]
|грамадзянства =
|падданства =
Радок 21 ⟶ 22:
|узнагароды і прэміі =
|сайт =
|Commons = Adam Stankievič
|Rodovid =
}}
{{DEFAULTSORT:Станкевіч Адам}}'''Адам Станкевіч''' ({{ДН|22|12|1891}}/[[6 студзеня]] [[1892]] <ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3978982 Stankiewicz Adam], (у:) Internetowa encyklopedia PWN {{ref-pl}}</ref><ref>[http://archive.svaboda.org/articlesfeatures/man/2006/1/97feb298-f865-4b90-8239-48a3382a9b59.html Імёны Свабоды: Адам Станкевіч]</ref>, в. Арляняты, [[Ашмянскі павет]], цяпер {{МН|Смаргонскі раён|
== Біяграфічны нарыс ==
Вучыўся ў Ашмянскім гарадскім вучылішчы, скончыў духоўную семінарыю ў [[Вільня|Вільні]] (1914), рымска-каталіцкую духоўную акадэмію ў [[Петраград]]зе (1918). Пасвячоны ў святары ў 1914 г. Падчас вучобы ў Петраградзе старшыня [[Беларускі гурток студэнтаў Пецярбургскай каталіцкай духоўнай акадэміі|беларускага гуртка]], супрацоўнічаў з беларускім газетамі «Светач», «[[Дзянніца]]», «[[Гоман]]». Адзін з заснавальнікаў і лідараў Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці (гл. [[Беларуская хрысціянская дэмакратыя, 1917]]). Адзін з ініцыятараў правядзення і ўдзельнік з'езда беларускага каталіцкага духавенства (24—25.5.[[1917]]) у [[Мінск]]у, дзе выступіў з рэфератам пра беларускі рух і яго адносіны да царквы на Беларусі. У 1917 годзе адным з першых перайшоў да казанняў на [[беларуская мова|беларускай мове]] пры правядзенні набажэнстваў у Дзісенскім, Браслаўскім паветах, [[Драгічын]]е, за што падвяргаўся ганенням з боку польскіх царкоўных улад. Кандыдат кананічнага права (1918). 3 1919 выкладаў рэлігію ў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]]. У жніўні 1919 — верасні 1922 г. рэдактар-выдавец газеты [[Беларуская крыніца, 1917|«Крыніца»]]. Уваходзіў у камітэт [[Беларускае таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны|Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны]]. У
[[File:AD ST belmov1617.JPG|thumb|left|Адам Станкевіч — Беларуская мова ў школах у
Адзін з кіраўнікоў [[Беларускі нацыянальны камітэт, Вільня|Беларускага нацыянальнага камітэта]] ў Вільні. У
[[File:Ad stan skaryna.jpg|thumb|«Доктар Францішак Скарына — першы друкар беларускі (1525—1925)» (1925)]]
Радок 39 ⟶ 40:
7.12.1944 быў арыштаваны савецкімі органамі НКУС (неўзабаве адпушчаны). 13.4.1949 арыштаваны другі раз, абвінавачаны ў антысавецкай дзейнасці. 31.8.1949 Асобай нарадай пры МДБ СССР асуджаны на 25 гадоў пазбаўлення волі. Зняволенне адбываў у віленскай турме Лукішкі, потым у Азярлагу (Тайшэт, Іркуцкая вобласць), дзе памёр.
Пахаваны 10.12.1949 на могілках Азярлага каля
== Навуковая і асветніцкая дзейнасць ==
Першыя артыкулы Адама Станкевіча апублікаваны ў газеце «Наша ніва» ў 1913 г. Аўтар літаратурных партрэтаў дзеячаў айчыннай гісторыі і культуры, кніг і брашур з распрацоўкай нацыянальнай гістарыяграфічнай канцэпцыі. Традыцыю дзяржаўнасці Беларусі вёў ад Полацкага, Смаленскага, Турава-Пінскага княстваў і [[ВКЛ]]. Адмаўляў палажэнне пра гвалтоўнае далучэнне заходне-рускіх зямель да ВКЛ. Высока цаніў гуманістычную скіраванасць, дэмакратычны характар дзейнасці [[Францыск Скарына|Ф. Скарыны]] («Доктар Францішак Скарына — першы друкар беларускі (1525—1925)» (1925). Пытанні гісторыі беларускага народа разглядаў у працах «Вітаўт Вялікі і беларусы» (1930), «Кастусь Каліноўскі: „Мужыцкая праўда“ і ідэя незалежнасці Беларусі» (1933), «Да гісторыі беларускага палітычнага вызвалення» (1934), нацыянальнай асветы — у працы «Беларуская мова ў школах Беларусі XVI і XVII ст.» (1928), беларускага нацыянальнага адраджэння ў ХІХ — 1-й пал. ХХ ст. — «Беларускі хрысціянскі рух» (1939) гісторыю хрысціянства і хрысціянска-дэмакратычнага руху на Беларусі — «Хрысціянства і беларускі народ: (Спроба сінтэзы)» (1940). Перакладаў з лацінскай, літоўскай і іншых моў. Аўтар падручніка па айчыннай гісторыі для пачатковай школы. У 1944 годзе пачаў пісаць кнігу «Гісторыя Беларусі (сістэматычны нарыс)», дзе сцвярджаў, што гісторыя беларускага народа — гзта рэалізацыя яго нацыянальнай ідэі, рух да «гарманічнай нацыянальнай цэласнасці». 3 запланаваных 5 частак да арышту напісаў толькі 2. Асабістыя архіўныя матэрыялы Адама Станкевіча захоўваюцца ў Цэнтральнай навуковай бібліятэцы [[НАН Беларусі|Нацыянальнай АН Беларусі]].
{{зноскі}}
Радок 54 ⟶ 55:
* Беларусы як нацыянальная меншасць у Польшчы // Беларускі гістарычны часопіс 1995. № 2;
* У кн.: Беларуская думка XX ст.: Філасофія, рэлігія, культура: (Анталогія). Варшава, 1998.
{{зноскі}}▼
== Літаратура ==
* Ксёндз Адам Станкевіч: У 25-я ўгодкі свяшчэнства і бел. нац. дзейнасці (10.1.1915 — 10.1.1940). Вільня, 1940;
* ''Сідарэвіч А.'' 3 Айчынай і Богам у сэрцы: Адам Станкевіч, 1891—1949 // Вяртання маўклівая споведзь: Постаці творцаў бел. гісторыі ў кантэксце часу. Мн., 1994;
* ''Вабішчэвіч А. М.'' «…беларусы…маюць законы толькі на паперы…» // Бел. гіст. часоп. 1995. № 2;
* Беларускія рэлігійныя дзеячы [[XX стагоддзе|XX ст.]] Мн.; Мюнхен, 1999. С. 183—184, 403—409;
* ''Конан У.'' Адам Станкевіч і беларускае каталіцкае адраджэнне // Роля асобы ў жыцці і дзейнасці хрысціянскіх цэркваў Беларусі ў [[XX стагоддзе|XX ст.]] Мн., 2000;
* ''Войцік Г.'', Луцкевіч Л. Адам Cтанкевiч. Сэрыя «Партрэты Віленчукоў». Вільня: Выдавецтва беларусаў Літвы «Рунь», 2002.
* Vytautas Žeimantas. Adomas Stankevičius — kunigas, rašytojas, baltarusių atgimimo veikėjas // XXI amžius, 2009 lapk. 13, 8-9 pusl. (на літоўск.)
Радок 72 ⟶ 75:
* [http://arche.by/by/9/30/353/ «Ворагі Савецкага Саюза ніколі не былі маімі сябрамі…»: палітычная і грамадская аўтабіяграфія]
▲{{зноскі}}
{{DEFAULTSORT:Станкевіч Адам}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускага каталіцтва]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай палітыкі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай гістарыяграфіі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Выдаўцы паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускай
[[Катэгорыя:Постаці
[[Катэгорыя:Публіцысты
[[Катэгорыя:Публіцысты паводле алфавіту]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускага літаратуразнаўства]]
|