Лацінскі алфавіт: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др clean up, replaced: га алфавіту → га алфавіта (3), ІІ → II (2), моваў → моў, н. э. → н.э. (3), я у → я ў, сістэмаў → сістэм, ды → і (2), == → == using AWB |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
{{Пісьменнасць
'''Лаці́нскі алфаві́т''' — [[алфавіт]], які ўжываецца дзеля запісу большасці еўрапейскіх і многіх іншых моў. Існуе і [[беларускі лацінскі алфавіт|для беларускай мовы]]. Найбольш распаўсюджаны алфавіт у свеце — ім карыстаецца каля 35% чалавецтва. Паходзіць ад сістэмы, якая служыць дзеля запісу [[лацінская мова|лацінскай мовы]].▼
|імя=Лацінскі алфавіт
|тып=алфавіт
|мовы=Першапачаткова [[Лацінская мова|лацінская]], мовы Заходняй, Цэнтральнай і Паўночнай Еўропы, некаторыя мовы Азіі, шматлікія мовы Афрыкі, Амерыкі, Аўстраліі і Акіяніі
|дзе ўзнікла=[[Старажытны Рым]]
|тэрыторыя=Першапачаткова [[Італія]], затым уся Заходняя і Паўночная [[Еўропа]], [[Амерыка]], [[Аўстралія]], [[Акіянія]] і частка [[Афрыка|Афрыкі]]
|дата=~700 г. да н.э.
|перыяд=~700 г. да н.э. па цяперашні час
|кірунак=злева направа
|знакаў=26
|паходжанне = [[Ханаанейскае пісьмо]]
* [[Фінікійскае пісьмо|Фінікійскае пісьмо]]
** [[Грэчаскі алфавіт]]
*** [[Этрускі алфавіт]]
|роднасныя=[[Кірыліца]]<br />[[Копцкі алфавіт]]<br />[[Армянскі алфавіт|Армянскі]]<br />[[Руны]]
|iso=Latn
|прыклад=Caslon-schriftmusterblatt.jpeg
|памер=200px
}}
▲'''Лаці́нскі алфаві́т'''
== Гісторыя ==
[[Выява:Hermes 16 illustration1.png|left|thumb|200px|«[[Надпіс Дуэнаса]]» — адзін з найстаражытных вядомых лацінскіх надпісаў.]]
Лацінскі алфавіт паходзіць ад [[этрускі алфавіт|этрускага алфавіта]] і ў [[II стагоддзе да н.э.|II стагоддзі да н.э.]] ён складаўся з 21 знаку:
Радок 10 ⟶ 31:
На пачатку была яшчэ адна дробная розніца: паміж '''F''' і '''H''' была літара '''Z'''. Яе выдалілі ў [[IV стагоддзе да н.э.|IV стагоддзі да н.э.]] палічыўшы залішняй (у лацінскай мове няма гуку, які адпавядаў бы літары '''Z'''). На яе месцы паявілася літара '''G''', якая з'яўляецца графічным варыянтам літары '''C'''. Перш чым гэтак сталася, літара '''C''' служыла дзеля перадачы як гуку /К/, гэтак і /G/, а пасля рэформы '''C''' азначала выключна гук /К/. Гэтыя змены выклікалі таксама абмежаванне ўжытку літары '''Q''', а літара '''K''' амаль зусім выходзіць з ужытку.
Літара '''Y''' была дададзена, а '''Z''' вернутая ў [[І стагоддзе да н.э.|І стагоддзі да н.э.]] дзеля больш дакладнай пісьмовай перадачы грэчаскіх словаў. У [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] паяўляецца літара '''W''' якая паўстала з падвойнай '''V''' (а яна азначала гук /U/
Урэшце, у сярэдзіне [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзя]] літару '''I''', якая да тае пары азначала як галосную, гэтак і зычную, пачынаюць разрозніваць на '''I''' і '''J'''. Аналагічнае разрозненне адбываецца ў выпадку літары '''V''', якая «распадаецца» на '''U''' (галосная) і '''V''' (зычная).
Радок 35 ⟶ 56:
Дадатковыя знакі змяшчаюцца ў ім паводле аднаго з прынцыпаў:
* пасля базавага знаку, напрыклад '''Ń''' пасля '''N''';
* у канцы алфавіту
* раўнапраўна са звычайнымі
== Лацінскія алфавіты ў іншых мовах ==
* [[Японская мова]]
* [[Кітайская мова]]
* глядзіце таксама: [[Chronostych]], [[кабалістычнае датаванне]]
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Пісьменнасці}}
[[Катэгорыя:Лацінскі алфавіт|*]]
[[Катэгорыя:Лацінская мова]]
[[Катэгорыя:Пісьменнасці старажытнай Еўропы]]
| |||