Вікіпедыя

Вапна: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
clean up, replaced: , → ,, мэтаў → метаў (2), м ў → м у, фармава → фармірава, == → == (2), метаў → мэтаў (2), агістар → агістр, гістрычн → г using AWB
Радок 1:
[[File:Limestone quarry.jpg|thumb|Здабыча вапны ў Бранной, [[Нарвегія]]]]
'''Вапна''' з'яўляецца агульным тэрмінам для [[кальцый]]-утрымальных неарганічных матэрыялаў, у якіх пераважаюць [[карбанат]]ы, [[аксід]]ы і [[гідраксід]]ы. Строга кажучы, вапна з'яўляецца [[аксід кальцыю|аксідам кальцыю]] або [[гідраксід кальцыю|гідраксідам кальцыю]]. Гэта таксама назва прыроднага мінерала (прыроднй вапны) СаО, яки з'яўляецца прадуктам [[пажары на вугальных пластах|пажараў вугальных пластоў]] і ў змененых [[ксеналіт]]ах вапняка ў выніку вулканічнага выкіду.
 
Вапна ў вялікай колькасці выкарыстоўваюцца ў якасці будаўнічага і канструкцыйнага матэрыяла (у тым ліку прадукцыі з вапняка, [[бетон]]у і ў [[раствор]]ах) і ў якасці хімічнай сыравіны, для [[рафінаванне цукру|рафінавання цукру]], і для іншых мэтаў. Вытворчасць вапны і выкарыстанне іншых з атрыманых з яе прадуктаў датуюцца [[Першабытнае грамадтва|дагістарычнай эпохай]] як у [[Стары Свет|Старым Свеце]], дык і ў [[Новы Свет|Новым Свеце]]. Вапна шырока выкарыстоўваецца для [[ачыстка сцёкавых вод|ачысткі сцёкавых вод]] з ужываннем сульфату жалеза.
 
Камяні і мінералы, з якіх атрымаюць вапну, як правіла, з'яўляюцца вапняк або [[мел]], і складаюцца ў асноўным з [[карбанат кальцыю|карбанату кальцыю]]. Яны могуць быць драблёныя, перацёртыя і хімічна змененыя. Гартаванне ([[кальцынацыя]]) пераўтворае іх у вельмі каўстычны матэрыял (аксід кальцыякальцыю СаО), а праз наступнае даданнем вады, у менш каўстычную (але ўсё яшчэ моцна [[шчолачы|шчолачную]]) гашоную вапну (гідраксіду кальцыякальцыю, Са(ОН)<sub>2</sub>), працэс, які называецца гашэнне вапны. Калі гэты тэрмін сустракаецца ў сельскагаспадарчым кантэксце, ён, верагодна, адносіцца да [[сельскагаспадарчая вапна|сельскагаспадарчай вапны]]. У адваротным выпадку ён часцей за ўсё азначае [[гашоная вапна|гашоную вапну]], як больш небяспечная форма вапны.
 
==Працэс вытворчасці вапны==
Вапняк здабываецца з кар'ераў або шахт. Частку вынятага камня, выбіраюць у адпаведнасці з яго хімічным складам і [[грануламетрыя]]й, пракаліваюць пры тэмпературы каля 1000 °С у розных тыпах печы для абпалу вапны. ▼
 
▲Вапняк здабываецца з кар'ераў або шахт. Частку вынятага камня, выбіраюць у адпаведнасці з яго хімічным складам і [[грануламетрыя]]й, пракаліваюць пры тэмпературы каля 1000 °С у розных тыпах печы для абпалу вапны.
 
Нягашоная вапна вырабляецца ў адпаведнасці з рэакцыяй: [[карбанат кальцыю|CaCO<sub>3</sub>]] + цяпло → [[аксід кальцыю|CaO]] + [[дыяксід вугляроду|CO<sub>2</sub>]].
 
Нягашоная вапна можа быць вільготнай, гэта значыць, у спалучэнні з вадой. Гашоная вапна, вядомы як гашанай вапны , вырабляецца ў адпаведнасці з рэакцыяй : [[аксід кальцыю|CaO]] + [[вада|H<sub>2</sub>O]] → [[гідраксід кальцыю|Ca(OH)<sub>2</sub>]].
 
==Цыкл вапны==
Гашоную вапну (гідраксід кальцыю) змешваюць у густой завісі з пяском і вадой для атрымання розных відаў [[раствор]]аў і тынкоўкі для будаўнічых мэтаў. Вапнавым растворам традыцыйна выкарыстоўваўся ў стыках паміж цаглінамі або камянямі ў мурах канструкцыі будынка. Цяпер [[цэмент]] звычайна дадаюць да сумесі, каб сфармавацьсфарміраваць больш жорсткі раствор.
 
Калі мур ужо закладзены, гашоная вапна ў растворы пачынае павольна рэагаваць з дыяксідам вугляроду з утварэннем карбанату кальцыякальцыю (вапняку) у адпаведнасці з формулай : Ca ( OH) 2 + CO2 → CaCO3 + H2O. Дыяксід вугляроду, які прымае ўдзел у гэтай рэакцыі, у існуе раствораным ўу дажджавой вадзе, а не ў газападобнай форме.
 
Гэты працэс, пры якім вапняк ператвараюць пры награванні ў негашеную вапну, затым шляхам гідратацыі ў гашоную вапну, і ў выніку шляхам карбанізацыі да вапняка вядомы як ''Цыкл вапны''.
 
==Вапна ў Рымскім бетоне==
Рымляне рабілі [[рымскі бетон|бетон]] шляхам змешвання вапны і вулканічнай пароды. Для падводных збудаванняў вапна і вулканічны попел змешваліся для атрымання раствора, гэты будаўнічы раствор і вулканічны туф былі памяшчаліся ў драўляныя формы. Марская вада ўвесь час садзейнічала экзатэрмічнай хімічнай рэакцыі. Вапна была гідрыравана - ў яе склад уключаліся малекулы вады і рэагавала з попелам да атрымання ўсёй сумесі цэмента.▼
 
▲Рымляне рабілі [[рымскі бетон|бетон]] шляхам змешвання вапны і вулканічнай пароды. Для падводных збудаванняў вапна і вулканічны попел змешваліся для атрымання раствора, гэты будаўнічы раствор і вулканічны туф былі памяшчаліся ў драўляныя формы. Марская вада ўвесь час садзейнічала экзатэрмічнай хімічнай рэакцыі. Вапна была гідрыравана - ў яе склад уключаліся малекулы вады і рэагавала з попелам да атрымання ўсёй сумесі цэмента.
[[Катэгорыя:Асадкавыя горныя пароды]]
[[Катэгорыя:Будаўнічыя матэрыялы]]
[[Катэгорыя:Мінералы кальцыякальцыю]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Вапна"