Хангыль: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др removed Category:Пісьмы Усходняй Азіі; added Category:Пісьменнасці Усходняй Азіі using HotCat |
clean up, replaced: сьц → сц, калісці → калісьці, літар → літр , ампутар → амп'ютар, амп'ютэр → амп'ютар, сьц → сц, калісці → калісь using AWB |
||
Радок 27:
== Назвы ==
=== Афіцыйныя назвы ===
* Сучасная назва хангыль ({{lang-ko2|한글}}) была
* У Паўночнай Карэі распаўсюджана назва Часон мунджа ({{lang-ko|조선 문자}}), як такая, што
▲* Сучасная назва хангыль ({{lang-ko2|한글}}) была ўведзеная Чу Сігенам у 1912 годзе. Яна адначасова азначае «вялікая пісьменнасць» на старажытнакарэйскай і «карэйская пісьменнасць» на сучаснай [[Карэйская мова|карэйскай мове]]. На ханча гэтую назву запісаць нельга, хоць першы склад, хан ({{lang-ko2|한}}), які выкарыстоўваецца ў значэнні «карэйская», можа быць запісаны як {{lang-ko2|韓}}. Склад {{lang-ko2|글}} калісьці пайшоў ад іерогліфа {{lang-ko2|契}}, але цяпер у такім выглядзе запісаны быць не можа, так як натуралізаваўся ў карэйскай мове.
▲* У Паўночнай Карэі распаўсюджана назва Часон мунджа ({{lang-ko|조선 문자}}), як такая, што адпаведнае паўночнакарэйскай назве краіны.
=== Іншыя назвы ===
* Часангыль ({{lang-ko2|조선글}}), «часонская пісьменнасць» — выкарыстоўваецца ў Паўночнай Карэі, па прынятай там саманазву Карэі — «Часон» ({{lang-ko2|조선}}).
* Урыгыль ({{lang-ko2|우리글}}), «наша пісьменнасць» — назва выкарыстоўваецца як у Паўночнай, так і ў Паўднёвай Карэі.
Радок 48 ⟶ 45:
== Гісторыя ==
Хангыль быў створаны групай карэйскіх навукоўцаў у 1443 годзе па заказу чацвёртага цара дынастыі Часон Сячжона Вялікага.
Радок 61 ⟶ 57:
Цар Сяджон тлумачыў, што ён стварыў новую пісьменнасць таму, што карэйская мова адрозніваецца ад [[Кітайская мова|кітайскай]], і выкарыстанні кітайскіх іерогліфаў вельмі цяжка навучыцца простаму люду. У той час грамаце навучаліся толькі мужчыны, якія належалі да арыстакратычнай праслойцы грамадства («янбаны»), а большасць карэйцаў была непісьменнай.
Хангыль сустрэў сур'ёзнае супраціўленне з боку літаратурнай эліты, якая прызнавала толькі ханчу ў якасці пісьменнасці. Тыповы прыклад такога супраціўлення — пратэст Чхве Малой і іншых канфуцыянскіх філосафаў
Пасля ўрад краіны астудзіў да хангыля. Енсангун, дзесяты цар дынастыі Часон, у 1504 забараніў вывучэнне хангыля і наклаў забарону на выкарыстанне хангыля ў дакументаабароце, а цар Чунджон
У канцы XIX стагоддзя пасля спроб Японіі распаўсюдзіць свой уплыў на Карэйскім паўвостраве ў краіне падняўся нацыянальны рух. Хангыль стаў нацыянальным сімвалам. Пасля рэформы Кабо ({{lang-ko3|갑오 개혁|甲午改革}}) у 1894 годзе хангыль
Пасля
Пасля атрымання незалежнасці ад Японіі ў 1945 годзе Карэя стала выкарыстоўваць хангыль
У КНДР
У сярэдзіне 1950-х гадоў прафесар А. А. Халадовіч распрацаваў сістэму транскрыпцыі хангыля з выкарыстаннем [[Кірыліца|кірыліцы]]. Неўзабаве гэтая сістэма была дапрацавана савецкім і расійскім карэістам Львом Канцэвічам і цяпер завецца сістэмай Канцэвіча.
Радок 78 ⟶ 74:
== Cтыль ==
Пісаць на хангылі можна як зверху ўніз, так і злева направа. Традыцыйным стылем, які прыйшоў з Кітая, з'яўляецца запіс зверху ўніз, прычым слупкі ідуць справа налева. Гарызантальны запіс была
З часам быў распрацаваны каліграфічны стыль запісу на хангылі, які меў шмат агульнага з кітайскай каліграфіяй. Такі стыль называецца «менджо» і ў цяперашні час выкарыстоўваецца ў выяўленчым мастацтве, кнігах і часопісах. Акрамя таго, некаторыя камп'
▲Пісаць на хангылі можна як зверху ўніз, так і злева направа. Традыцыйным стылем, які прыйшоў з Кітая, з'яўляецца запіс зверху ўніз, прычым слупкі ідуць справа налева. Гарызантальны запіс была прапанаваная Чу Сігенам, стаўшы да сённяшняга дня практычна стандартам.
▲З часам быў распрацаваны каліграфічны стыль запісу на хангылі, які меў шмат агульнага з кітайскай каліграфіяй. Такі стыль называецца «менджо» і ў цяперашні час выкарыстоўваецца ў выяўленчым мастацтве, кнігах і часопісах. Акрамя таго, некаторыя камп'ютэрныя шрыфты для карэйскац мовы таксама выкананы ў стылі менджо.
== Хангыль і кампутары ==▼
У [[Юнікод]]зе можна кадзіраваць як групы
Склады з дыяпазону Hangul Syllables размеркаваны ў паўднёвакарэйскім алфавітным парадку. Яны разбітыя на 19 груп па 588 складоў, кожная група ўяўляе сабой склады, якія пачынаюцца з адной і той жа зычнай. Так, <code>U+AC00</code>…<code>U+AE4B</code> — склады, якія пачынаюцца з кіёк, <code>U+AE4C</code>…<code>U+B097</code> — са сангіёк, і гэтак далей. Кожная група ў сваю чаргу дзеліцца на 21 падгрупу (па цэнтральных галосным) з 28 складоў (па канчатковым зычным). Такім чынам, нумар склада ў Юнікодзе можна разлічыць па формуле:
| |||