Дубай (эмірат): Розніца паміж версіямі

'''Дубай''' ({{lang-ar|إمارة دبي}}) — эмірат ўу ААЭ. Размешчаны на Аравійскім паўвостраве на поўдні Персідскага заліва. Сярод сямі эміратаў, якія ўваходзяць у склад краіны, займае першае месца па колькасці насельніцтва (2 137 377 чалавек, (па стане на 17 красавіка 2013 года<ref>{{cite web|url=http://www.dsc.gov.ae/Ar/DevIndicators/Pages/Demographic.aspx|title=المؤشرات الديمغرافية / Демографические показатели|date=17 апреля 2013|publisher=Статистический центр Дубая|lang=ar|accessdate=2013-04-17|archiveurl=http://www.webcitation.org/6G0JEqpCK|archivedate=2013-04-20}}</ref>) і другое пасля Абу-Дабі па плошчы (4114 км²). Сталіца эмірата — аднайменны горад Дубай. Толькі кіраўнікі Дубая і Абу-Дабі, сталіцы краіны, маюць права накласці вета на рашэнні па найважнейшых пытаннях дзяржаўнай значнасці ў заканадаўстве краіны.

Дубай размешчаны на ўзбярэжжы Персідскага заліва прыкладна на ўзроўні мора. На поўдні і паўднёвым-захадзе мяжуе з эміратам Абу-Дабі, на поўначы і ўсходзе з эміратам Шарджа, на захадзе абмываецца Персідскім залівам. Працягласць ўзбярэжжаузбярэжжа — 72 км. Невялікі эксклаў Хатыла мяжуе з Эміратамі Аджман на захадзе і Рас эль-Хайма на поўначы, з паўднёва-ўсходняга боку рэгіён акружаны дзяржавай Аман.

У 7 тысячагоддзі да нашай эры тэрыторыя эмірата была пакрыта мангравыя балотам. Прыкладна пяць з паловай тысяч гадоў таму ў выніку змены берагавой лініі тэрыторыя пакрылася пяском, у выніку чаго з'явілася цяпер існая берагавая лінія. Першае пасяленне ў гісторыі Дубая датуецца трэцім тысячагоддзем да нашай эры, калі тэрыторыя была заселенаязаселена качавой плямёнамі. Археолагі знайшлі толькі некалькі такіх паселішчаў на тэрыторыі эмірата. З III па VII стагоддзе н. э. тэрыторыя знаходзілася пад кіраваннем Сасанідаў, пасля чаго кантроль перайшоў да Амеядаў, якія прынеслі з сабой іслам. На працягу тысяч гадоў тут зараблялі лоўляй рыбы і здабычай жэмчугу.

Самае ранняе пісьмовае згадванне аб Дубаі датуецца 1095 годам, калі гэта назва была згадана ў «Кнізе Геаграфіі» андалузскага (арабскага) географа Абу аль-Бакр. У VII стагоддзі невялікія шейхства, якія размяшчаліся ўздоўж паўднёвага ўзбярэжжа Персідскага заліва і паўночна-заходняга ўзбярэжжа Аманскага заліва ўвайшлі ў склад Арабскага халіфата, які распаўсюдзіў сярод мясцовых жыхароў іслам. У гэты перыяд паўсталі гарады Дубай, Шарджа, Эль-Фуджайра. Па меры паслаблення Халіфата шейхства атрымлівалі ўсё большую аўтаномію. У X-XI стагоддзях ўсходняяусходняя частка Аравійскага паўвострава ўваходзіла ў склад дзяржавы карматов, а пасля яго распаду трапіла пад уплыў Амана. Ужо ў старажытных рэлігійных пісаньняхпісаннях арабскага свету Дубай згадваўся як буйны гандлёвы горад. У канцы XV стагоддзя ў рэгіён праніклі еўрапейцы. Партугалія здолела першай з заходніх дзяржаў замацавацца на паўвостраве, усталяваўшы кантроль над Бахрэйнам і Джульфаром, а таксама над Армузскім праліве.

Першая згадка пра гарадскім паселішчы адносіцца да 1799 года. Горад быў заснаваны кланам Бані-Яс і адразу ж пераведзены ў падпарадкаванне Абу-Дабі. У 1833 годзе Дубай стаў незалежным эміратам ўу выніку мірнага пераходу ўлады да дынастыі Аль Мактум клана Бані-Яс (родам з Абу-Дабі). З XVIII стагоддзя насельніцтва прыбярэжных арабскіх эміратаў, займалася галоўным чынам гандлем, было ўцягнута ў барацьбу з Вялікабрытаніяй, караблі якой манапалізавалі грузаперавозкі паміж партамі Персідскага заліва і пазбавілі жыхароў галоўнай крыніцы існавання. Гэта прывяло да непрацяглай вайне.

Індская кампанія пастаянна накіроўвала ў Персідскі заліў ваенныя экспедыцыі і ў 1820 годзе вымусіла эміраў і шэйхаў сямі арабскіх эміратаў падпісаць «Генеральны дагавор», які паклаў пачатак англійскаму панаванню на гэтай тэрыторыі і канчатковаму расчляненню Амана на тры часткі — імамат Аман, султанат Маскат і «Пірацкі бераг». З 1853 года ўсе эміраты абагульнена называліся «Аман Дагаворны». На тэрыторыі эміратаў былі створаны англійскія ваенныя базы. Палітычную ўладу ажыццяўляў англійскі палітычны агент. Тым не менш, усталяванне англійскай пратэктарата не прывяло да разбурэння традыцыйнай для рэгіёнурэгіёна патрыярхальнай сістэмы. Мясцовыя жыхары працягвалі трымацца старажытных традыцый. Яны не маглі аказаць сур'ёзнага супраціўлення каланізатарам у сілу сваёй малалікасці і пастаянных міжусобіц паміж рознымі плямёнамі. Дамінуючым племем на гэтых тэрыторыях з'яўлялася і з'яўляецца племя Бані-Яс, якое першапачаткова насяляла ўрадлівыя аазісы Ліва і Аль-Айн. У 1833 годзе адно з плямёнаў Бані-Яс — род Мактум — мігравала з аазісаў Саудаўскай Аравіі і абгрунтавалася ў Дубаі, абвясьціўшыабвясціўшы незалежнасць горада. Так была заснавана дынастыя Аль-Мактум, якая кіруе эміратам Дубай па гэты дзень. Назва эмірата Дубай перакладаецца з арабскага як «саранча, што вылупяецца з лічынкі». Яго стратэгічнае і геаграфічнае становішча зрабілі горад важным цэнтрам гандлю, і да пачатку XX стагоддзя, Дубай ужо быў важным рэгіянальным портам.

У пачатку 1920-х гадоў у Эміратах разгарнулася барацьба за незалежнасць. У гэты ж у час адбылася пераломная падзея ў гісторыі Эміратаў і ўсяго Блізкага ўсходу — у Персідскім заліве было адкрыта радовішча нафты. У 1922 годзе англічане ўсталявалі кантроль за правам шэйхаў прадастаўляць канцэсiiканцэсіi на разведку і здабычу нафты. Аднак у Дагаворным Амане нафтаздабыча не вялася і асноўны даход Эміратам прыносіла гандаль жэмчугам. З пачаткам здабычы нафты ў 1950-х у рэгіён пачаўся прыток замежных інвестыцый, даходы ад гандлю нафтай дазволілі істотна падняць узровень жыцця мясцовага насельніцтва. Але Эміраты заставаліся пад брытанскім пратэктаратам, супраць якога ў 1964 годзе выступіла Ліга арабскіх дзяржаў, якая дэкларыравала права арабскіх народаў на поўную незалежнасць. У 1968 годзе, пасля апублікавання рашэння ўрада Вялікабрытаніі аб намеры вывесці да канца 1971 года брытанскія войскі з раёнаў, размешчаных на ўсход ад Суэцкага канала, у тым ліку з дзяржаў Персідскага заліва, Эміры падпісалі пагадненне аб утварэнні Федэрацыі арабскіх Эміратаў Персідскага заліва. 18 лютага 1968 года шэйх Дубая Рашыд ібн Саід сустракаўся ў спецыяльна пабудаваным у пустыні намётавым лагеры з эмірам Абу-Дабі шэйхам Заедам ібн Султанам ан-Нахаянам, дзе яны прыйшлі да прынцыповай дамоўленасці аб стварэнні федэрацыі Абу-Дабі і Дубая («Union Accord»). У палацы шэйха, у Дубаі, 2 снежня 1971 года сустрэліся Эміры Абу-Дабі, Дубая, Шарджа, Аджман, Фуджайры і наследны прынц Умм-эль-Кайвайна для падпісання часовай канстытуцыі ААЭ. Дубай стаў другім эміратам краіны, якія атрымаў незалежнасць.

Геаграфічнае становішча эмірата, парты якога размяшчаюцца на скрыжаванні марскіх шляхоў з Індыі і краін Паўднёва-Усходняй Азіі ў Еўропу і Афрыку, станоўча ўплывала на эканоміку рэгіёнурэгіёна. У Дубаі спынялася вялікая колькасць камерсантаў з Індыі, многія з якіх у далейшым аселі на пастаяннае месца жыхарства. З-за заняпаду ў галіны экспарту жэмчугу, на якім эмірат спецыялізаваўся да 1930-х гадоў, пачалася масавая міграцыя насельніцтва да іншых частках Персідскага заліва. Шэйх Саід, які быў вымушаны шукаць альтэрнатыўныя крыніцы даходу, прыняў рашэнне ператварыць Дубай ўу адзін з вядучых цэнтраў рээкспарту ў свеце. Жадаючы прыцягнуць замежных гандляроў, шэйх значна знізіў падаткаабкладанне, перавабіць такім чынам камерсантаў, у тым ліку і брытанскіх, з суседняга эмірата Шарджа, які быў у той час галоўным гандлёвым цэнтрам рэгіёнурэгіёна. Рана распазнаўшы велізарны эканамічны патэнцыял Дубая, шэйх спрыяў росквіту эмірата і яго сталіцы.

У 1950-х гадах у сувязі з вялікай хваляй міграцыі брытанскіх прадпрымальнікаў з Шарджа, у Дубаі правялі электрыфікацыя, наладзілі тэлефонную сувязь і пабудавалі міжнародны аэрапорт. Сын папярэдняга шэйха, Рашыд ібн Саід аль-Мактум, пабудаваў першую сучасную шашу ў Дубаі — Шэйх-Заед-Роўд, мост Аль-Мактум (1963), займаўся арганізацыяй расчысткі прыбярэжных вод эмірата для пракладкі больш зручнага суднаходнага фарватэруфарватару: глыбакаводная гавань Порт Рашыд (1967-1972), другая гавань у Гара-Алі (найбуйнейшая ў свеце штучная гавань). Стварыў зону свабоднага гандлю ў Гара-Алі і заснаваў Сусветны гандлёвы цэнтр у Дубаі.

Значны рост коштаў на нафту пасля баявых дзеянняў у раёне Персідскага заліве паўплываў на эканамічную палітыку эмірата Дубай, накіраваную на развіццё свабоднага гандлю і ўязнога турызму. Поспех свабоднай зоны Гара-Алі даў падставу для капіяваннякапіравання гэтай мадэлі, стварэння новых свабодных зон, у тым ліку інтэрнэт-горад Дубай, Горад СМІ Дубай і квартал хмарачосаўнебаскробаў [[Дубай Марына]] (Марскі горад) з ланцугом Jumeirah Lake Towers і адной з самых фешэнэбельных яхтенных прыстаняў ўу свеце . Былі пабудаваны адны з найбуйнейшых у свеце гатэляўатэляў: Бурдж аль-Араб («Ветразь»), Джумейра-Біч-гатэльатэль<ref>[https://www.jumeirah.com/en/hotels-resorts/dubai/jumeirah-beach-hotel/ Jumeirah Beach Hotel]</ref> (у складзе бізнес-цэнтра «Мадынат Джумейра»<ref>[http://sergio-zevs.blogspot.fr/2013/03/Madinat-Jumeirah.html Мадинат Джумейра]</ref>), гатэльатэль Вежа Ружы, хмарачоснебаскроб [[Бурдж-Халіфа]] (Вежа Халіфа) — самы высокі аўтаномны гатэльатэль у свеце, таксама створаны новыя жылыя масівы і шматлікія гандлёва-забаўляльныя комплексы з вялікімі плошчамі, прывабныя для турыстаў (Дубай-Молі, Эмірэйтс-мол, Марына-Молі), аквапарк Wild Wadi Water Park.

Гісторыя вышыннага будаўніцтва ў Дубаі пачалася з 39-павярховага дубайскага Сусветнага гандлёвага цэнтра, вышыня якога складае 149 метраў, пабудаванага ў 1979 годзе<ref name="втс">{{Citecite web|title=Dubai World Trade Centre|url=http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=3245|publisher=ScyscraperPage.com|accessdate=2010-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx2QlTS|archivedate=2012-03-16}}</ref><ref name="втс1">{{cite web|title=Dubai World Trade Centre|url=http://www.emporis.com/building/worldtradecenter-dubai-unitedarabemirates?lng=3|publisher=Emporis.com|accessdate=2011-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx2zTeY|archivedate=2012-03-16}}</ref>. Па завяршэнні будаўніцтва гэты будынак быў самым высокім на Блізкім Усходзе. З 1999 года, і, асабліва, пасля 2005 года, Дубай перажывае сапраўдны вышынны будаўнічы бум. Усе 38 хмарачосаўнебаскробаў вышэй 220 метраў былі пабудаваныяпабудаваны пасля 1999 года. Па стане на чэрвень 2011 года ў Дубаі 38 пабудаваных вышынных будынка вышэй 120 метраў, а таксама 19 будуюцца і запланаваных да будаўніцтва<ref>{{cite web|url=http://archive.gulfnews.com/articles/07/05/28/10128282.html|title=Dubai to have at least six supertowers by '15|publisher=[[Gulf News]]|date=2007-05-28|accessdate=2007-11-12|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx3qoBH|archivedate=2012-03-16}}{{ref-en}}</ref>. Будуюцца і прапануюцца такія цікавыя праекты, як самы высокі жылы будынак у свеце - Пентамініум<ref name="вышдом">{{Citecite web|title=Pentominium|url=http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=56322|publisher=ScyscraperPage.com|accessdate=2010-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx4orTC|archivedate=2012-03-16}}</ref><ref name="вышдом1">{{cite web|title=Pentominium|url=http://www.emporis.com/application/?nav=building&lng=3&id=pentonium-dubai-unitedarabemirates|publisher=Emporis.com|accessdate=2011-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx5Oo5R|archivedate=2012-03-16}}</ref> і першы ў свеце хмарачоснебаскроб, які верціцца — Dynamic Tower<ref name="динамик">{{Citecite web|title=Dynamic Tower|url=http://skyscraperpage.com/diagrams/?buildingID=78337|publisher=ScyscraperPage.com|accessdate=2010-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx69PKY|archivedate=2012-03-16}}</ref><ref name="динамик1">{{cite web|title=Dynamic Tower|url=http://www.emporis.com/application/?nav=building&lng=3&id=dynamicarchitecturebuilding-dubai-unitedarabemirates|publisher=Emporis.com|accessdate=2011-06-05|archiveurl=http://www.webcitation.org/66Bx6eALM|archivedate=2012-03-16}}</ref>.

З 2002 года ў эміраце назіралася павелічэнне колькасці прыватных інвестыцый у нерухомую маёмасць, за кошт інвестараў былі ажыццёўленыяажыццёўлены такія значныя праекты, як стварэнне штучных насыпных астравоў. У 2001-2008 гадах гадах перад узбярэжжам ўу раёне Джумейра быў створаны першы штучны востраў Пальма Джумейра, з групы Пальмавых астравоў. Пасля гэтага з'явіўся новы праект — Астравы «Свет» — штучны архіпелаг, які складаецца з некалькіх астравоў, які агульнай формай нагадвае кантыненты Зямлі, знаходзіцца ў 4 кіламетрах ад берагавой лініі эмірата<ref>[http://www.ameinfo.com/133896 Dubai’s Palm and World Islands — progress update]</ref>. Астравы створаны, галоўным чынам, з пяску дробных прыбярэжных вод эмірата Дубай і, разам з пальмавымі астравамі з'яўляюцца яшчэ адным штучным архіпелагам ўу ваколіцах адміністрацыйнага цэнтра эмірата Дубай. Ідэя стварэння такога архіпелага належыць кронпрынцу эмірата і міністра абароны ААЭ, шэйху Махамеду бен Рашыд аль-Мактуму<ref>[http://www.zagranhouse.ru/article/2009/07/15/6 Автор идеи создания архипелага «The World» — его высочество Шейх Мохаммед бен Рашид Аль-Мактум (Mohammad Bin Rashid Al Maktoum)]</ref>. У планах — павелічэнне архіпелага шляхам стварэння новых астравоў па праекце The Universe («Сусвет»).

Пабудавана метро і ў 2014 годзе будзе ўведзена ў эксплуатацыю трамвайная лінія. Аднак, здаровы эканамічны рост у апошнія гады суправаджаўся павышэннем ўзроўнюузроўню інфляцыі (у 11,2% па дадзеных на 2007 год), які быў выкліканы часткова блізкім падваеннем камерцыйных і жылых рэнтавых выдаткаў, якія прыводзяць да істотнага павелічэння пражытачнага мінімуму для жыхароў.

Найбуйнейшай кампаніяй Дубая з'яўляецца дзяржаўная інвестыцыйная кампанія Аб'яднаных Арабскіх Эміратаў Dubai World. Першапачаткова вобласцю інтарэсаў кампаніі з'яўляўся партовы бізнэсбізнес. З часам адбылася дыверсіфікацыя інвестыцый. Цяпер пад кантролем Dubai World знаходзяцца аб'екты энергетыкі, фінансава-банкаўскай сферы, забаўляльнага бізнесу.

У Дубаі таксама зарэгістраваныя Borse Dubai (арабская холдынгавая кампанія, якая валодае двумадзвюма біржамі: Дубайскім фінансавым рынкам і Дубайскай міжнароднай фінансавай біржай) і Mecca Cola World Company (вытворца безалкагольнага газаванагагазіраванага напою Mecca-Cola)

Дзякуючы прытоку танных нафтадаляраўнафтадолараў і звязаных з гэтым танных крэдытаў у 1990-х — 2000-х гадах у Дубаі бурна рос рынак нерухомасці. У гэты перыяд было рэалізавана некалькі маштабных праектаў, напрыклад, насыпныя Астравы Пальм, хмарачоснебаскроб Бурдж-Халіфа. Аднак, падчас крызісу 2009 года цэны на нерухомасць сталі рэзка зніжацца. З пачатку 2009 года па канец III квартала офісы патаннеліпатанелі на 58%, жыллёжылья — на 43 %, а вакантныя плошчы ў нядаўна пабудаваных офісах складалі 59%<ref name="vedomosti220030" />. Фарміруе, рэгулюе і ліцэнзуе дзейнасць, звязаную з нерухомасцю ў Дубаі ўстанова Дэпартамента зямельных рэсурсаў Дубая — RERA (Real Estate Regulatory Authority (араб. ‎‎ مؤسسة التنظيم العقاري) — орган па рэгуляванні сектара нерухомасці Дубая).

* Хмарачосы, у тым ліку самы высокі на дадзены момант (2014) хмарачоснебаскроб ўу свеце

* Акіянарыум ўу гатэліатэлі «Атлантыс»