Аркадзь Антонавіч Смоліч: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
др ++
Радок 1:
[[Выява:Arkadz Smolich.jpg|thumb|200px|Аркадзь Смоліч]]
{{вызнч|1=Аркадзь Антонавіч СМОЛІЧ}} ([[17 верасня|17 (29) верасня]] [[1891]], в. Бацэвічы БабруйскагаМінскай павгуб., (цяпер Клічаўскі р-н) Магілёўскай вобл. — [[17 чэрвеня]] [[1938]], Омск, НКУС), беларускі географ, дзяржаўны дзеяч, навуковец.
 
Нарадзіўся ў сям'і святара. Скончыў Мінскую духоўную семінарыю ([[1905]]), Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Пулавах ([[Польшча]], [[1916]]), вучыўся ў Кіеўскім політэхнічным інстытуце. З [[1910]] года член [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]] (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба «[[Беларуская хатка]]» ў [[Мінск]]у.
 
У [[1918]] Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. У першым1-м урадзе ([[Народны сакратарыят, БНР|Народным Сакратарыяце]]) БНР Смоліч займаў пасаду народнага сакратара асветы. У 1918—1922 знаходзіўся ў Гродне і Вільні. Быў адным з заснавальнікаў [[Таварыства беларускай школы]], працаваў настаўнікам у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]], напісаў падручнік "Геаграфія Беларусі" (Вільня, 1919).
З [[1910]] года член [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]] (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба «[[Беларуская хатка]]» ў [[Мінск]]у.
 
Вярнуўся ў [[Мінск]] у жніўні 1922. Працаваў загадчыкам планава-эканамічнага аддзела Наркамата земляробства. Адначасова з 1923 дацэнт, прафесар (1927) і загадчык кафедры ў БДУ. З 1925 нам. старшыні [[Інбелкульт]]а, кіраўнік сельскагаспадарчай секцыі і камісіі па раянаванні БССР, быў старшынёй [[Цэнтральнага бюро краязнаўства]]. У 1928 абраны правадзейным членам Расійскага геаграфічнага таварыства, узнагароджаны ім малым залатым медалём. З 1929 член Прэзідыума [[БелАН]]. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па геаграфіі Беларусі.
У [[1918]] Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. У першым урадзе ([[Народны сакратарыят, БНР|Народным Сакратарыяце]]) БНР Смоліч займаў пасаду сакратара асветы. Быў адным з заснавальнікаў [[Таварыства беларускай школы]], працаваў настаўнікам у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]], напісаў падручнік "Геаграфія Беларусі" (1919).
 
Арыштаваны 26.6.1930 па справе «[[Саюз вызвалення Беларусі, справа|Саюза вызвалення Беларусі]]». Паводле пастановы калегіі АДПУ СССР ад 10.4.1931 за «''шкодніцтва і антысавецкую агітацыю''» да 5 гадоў пазбаўлення волі, сасланы на 5 гадоў у Осу Пермскай вобл., потым у Ішым Цюменскай вобл. Вызвалены ў жніўні 1935. Зноў арыштаваны ў ноч з 17-18.6.1937. Паводле рашэння тройкі УНКУС па Омскай вобл. прыгавораны да расстрэлу, расстраляны ў Омскай турме 17.6.1938. Па 1-м прыгаворы рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 10.6.1988, па 2-м прэзідыумам Цюменскага абласнога суда — 9.2.1957. Групавая справа С. і іншых № 20951-с з фота­здымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.
З [[1922]] у [[БССР]], працаваў у [[Інбелкульт|Інбелкульце]], [[БДУ]], быў старшынёй Цэнтральнага краязнаўчага бюро Беларусі. З 1925 намесьнік старшыні Інбелкульта, з 1929 член Прэзідыума [[БелАН]]. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па геаграфіі Беларусі.
 
Быў жанаты, гадаваў траіх дзяцей.
26 чэрвеня [[1930]] арыштаваны, у [[1931]] прыгавораны да адміністрацыйнай высылкі. Высылку адбываў у Прыураллі. У жніўні 1935 вызвалены. Але ў ноч з 17 на 18 чэрвеня [[1937]] зноў арыштаваны і 10 чэрвеня [[1938]] прыгавораны да вышэйшай меры пакарання, 17 чэрвеня 1938 расстраляны ў Омскай турме.
 
== Бібліяграфія ==
Аркадзь Смоліч быў рэабілітаваны па першым прыгаворы Вярхоўным судом БССР 10 чэрвеня [[1988]], па другім — прэзідыумам Цюменскага абласнога суда 9 лютага [[1957]].
* Арганізацыя сялянскай гаспадаркі ў раёнах Цэнтральнай Беларусі. Мн., 1927;
* Размяшчэнне насельніцтва на тэрыторыі Беларускай ССР. Мн., 1929;
* Геаграфія Беларусі / 4-е выд. Мн., 1995.
 
{{літ|1=|'''Літ. з даведн. Л.У.Маракова''': Кароль А., Міхнюк У. Аркадзь Смоліч: паказанні на допытах // Голас Радзімы. 1992, 20 лют. — 19 сак.;|Макарэвіч А., Міхнюк У. «Каб Беларусь перастала быць краем, невядомым для саміх беларусаў»: (Публікацыя архіўных матэрыялаў) // Полацак. 1993, №№ 8—10; 1994, №№ 1—8; 1995, №№ 1—8;|Мяснікоў А. «Беларус — грамадзянін будучыні…»: (Лёс і трагедыя Аркадзя Смоліча) // Маладосць. 1994, № 7;|Ліс А. Цяжкая дарога свабоды. Мн., 1994;|Болатаў А., Рыдзеўскі Г. Ахвяруючы сябе бацькаўшчыне. Аркадзь Смоліч. Мн., 1999;|Возвращенные имена;| ЭГБ, т. 6-1.|Від=Б}}
 
== Крыніцы ==
* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|2|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}
* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|3|2|РЛ1-3|РЛ1-3}}
 
{{DEFAULTSORT:Смоліч Аркадзь Антонавіч}}