Вікіпедыя

Барысаў: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др Праўкі аўтарства 37.17.4.233 (размова) адкочаныя; вернута апошняя версія аўтарства CommonsDelinker
др арфаграфія лацінскае і
Радок 7:
|шырыня герба = 80
|шырыня сцяга = 160
|выява = Borisov-prince-monument-and-church.jpg
|lat_dir = |lat_deg =54 |lat_min =14 |lat_sec =
|lon_dir = |lon_deg =28 |lon_min =30 |lon_sec =
Радок 33:
|мова сайта =
}}
'''Бары́саў''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Barysaŭ'')  — горад у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёна]], на [[рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]]. За 71 км на паўночны ўсход ад [[Мінск]]а; чыгуначная станцыя на лініі Мінск—Мінск — [[Орша]], на аўтадарозе Мінск—Мінск — [[Масква]]. Насельніцтва 150 тыс. чал. (2009).
 
{{змест злева}}
== Гісторыя ==
Паводле археалагічных даследаванняў, узнік у пач. [[12 ст.]], паводле сведчання [[В. Тацішчаў|В.  Тацішчава]] заснаваны ў [[1102]] полацкім князем [[Барыс Усяславіч|Барысам Усяславічам]], паводле іншых неверагодных звестак — у 1032 вял. кн. кіеўскім [[Яраслаў Уладзіміравіч|Яраславам Уладзіміравічам]]. Гарадзішча старажытнага Барысава размяшчалася на левым беразе [[рака Бярэзіна|р.  Бярэзіна]]. Упершыню згадваецца ў [[Лаўрэнцеўскі летапіс|Лаўрэнцеўскім летапісе]] пад 1127. У 13—14 ст. тут быў пабудаваны замак.
 
Верагодна, у першай палове 14 ст. адбыўся перанос Барысава з першапачатковага месца (зараз — гарадзішча ў вёсцы Старабарысаў) на новае, у 4 км ніжэй па цячэнні Бярэзіны. Драўляны замак быў пабудаваны на востраве ў пойме ракі, злева ад яе галоўнага рэчышча, прыблізна ў 1,5 км на паўночны захад ад сучаснага аўтамабільнага мастамоста.
 
У канцы 14 ст. Барысаў разам з навакольнай воласцю падпарадкоўваўся непасрэдна вялікаму князю [[Вітаўт]]у. Апошні ў 1396 выдаў «борысовцам» адмысловы прывілей, у якім вызначаў парадак прыёмкі і ўліку мядовай даніны.
Радок 47:
У [[1563]] Барысаў атрымаў [[магдэбургскае права]]. У 1563—1569 цэнтр староства, належаў Агінскім, Радзівілам. З 1569 у Аршанскім павеце Віцебскага ваяводства.
 
З [[1793]] у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], з 1795 цэнтр павета. У 1796 атрымаў герб. У [[вайна 1812|вайну 1812]] (26-29.11.1812) каля Барысава быў нанесены значная параза французскай арміі падчас яе пераправы праз р.  Бярэзіна.
 
У 1905 заснаваны [[Барысаўскі шкло-хрустальны купецкі завод]].
Радок 57:
3 ліпеня 1944 года 35-я гвардзейская танкавая брыгада, якой камандаваў Герой Савецкага Саюза [[Азі Агад аглы Асланаў|Азі Асланаў]], вызваліла Барысаў<ref name="Wilejka">[http://www.rh.by/by/27/10/267/ Адкрылі помнік Азі Асланаву] // «[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
 
У 2006 адбылося аб'яднанне горада Барысава і Барысаўскага раёна ў адзіную адміністратыўную структуру — Барысаўскі раён з адміністратыўным цэнтрам у г.  Барысаве.
 
== Герб iі сцяг ==
{{main|Герб Барысава}}
Герб: у срэбным noліполі «барочнага» шчыта на траве срэбная брама паміж дзвюма вежамі пад чырвоным дахам, над якімі на срэбным воблаку cтаіцьстаіць Святы Пётр з дзвюма ключамі ў руцэ.
 
Сцяг: прамавугольнае палотнішча з адносінамі шырыні iі даўжыні як 1:2, якоeякое складаецца з трох гарызантальных палосаў: чырвонай, у адну чвэрць шырыні, белай (срэбнай), у дзве чвэрці і зялёнай, у адну чвэрць; пасярэдзіне вонкавага боку — выява [[Святы Пётр|Святога Пятра]] з ключамі ў руцэ.
палосаў: чырвонай, у адну чвэрць шырыні, белай (срэбнай), у дзве чвэрці i зялёнай, у адну чвэрць; пасярэдзіне вонкавага боку — выява [[Святы Пётр|Святога Пятра]] з ключамі ў руцэ.
 
Вядомы зараз гістарычны герб Барысава быў дараваны гораду 14 чэрвеня [[1792]] г. каралём [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіславам Аўгустам Панятоўскім]].
Радок 70 ⟶ 69:
== Дэмаграфія ==
* 1997 — 159,3 тыс. чал.
* 2005  — 150 тыс. чал.
* 2006  — 149,9 тыс. чал.
* 2007  — 149,7 тыс. чал.
* 2009 — 147,2 тыс. чал.<ref name="belstat2009">[https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php Результаты переписи 2009 года]"Население Республики Беларусь: его численность и состав" (Том 2)</ref>
* 2013  — 145,7 тыс. чал.
 
== Эканоміка ==
Радок 88 ⟶ 87:
== Спорт ==
 
[[ФК БАТЭ]]  — шматразовы чэмпіён Беларусі па футболу. Гарадскі стадыён у Барысаве акрэдытаваны для правядзення міжнародных матчаў па футболу.
 
== Славутасці ==
Радок 103 ⟶ 102:
== Вядомыя асобы ==
* [[Аляксей Абалмасаў]]
* [[Антаніна Іванаўна Абрамава|А. І. Абрамава]] (1926 —) —, галоўны мастак на Барысаўскім крыштальным заводзе
* [[Язэп Адамовіч|Я. Адамовіч]] ([[1897]]—[[1937]]), беларускі і савецкі дзяржаўны дзеяч.
* [[Андрэй Арамнаў|А. Арамнаў]] (нар. [[1988]]), алімпійскі чэмпіён і рэкардсмен свету па цяжкай атлетыцы.
Радок 112 ⟶ 111:
* [[Ганна Казіміраўна Вяржбіцкая]]
* [[Яўсей Рыгоравіч Вайнруб]]
* [[Андрэй Грамыка|А. А. Грамыка]] ([[1909]]—[[1989]]) —, савецкі дыпламат, [[Дзяржава|дзяржаўны]] дзеяч, у [[1985]]—[[1988]] гг. — Старшыня ПрэзідыюмаПрэзідыума Вярхоўнага СоветаСавета СССР. Выпускнік Старабарысаўскага сельскагаспадарчага тэхнікума<ref>[http://rpp.nm.ru/zemliaki/so_a-d.html Соседи по парте.]</ref>.
* А. А. Грамыка (нар. [[1932]]), член-карэспандэнт Расійскай Акадэміі навук, [[доктар навук|доктар]] [[Гісторыя|гістарычных]] [[Навука|навук]].
* [[Павел Фёдаравіч Тоўсцікаў]], генерал-маёр, [[Герой Савецкага Саюза]]., Ганаровы грамадзянін Барысава (1969).
* [[Іван Міхайлавіч Ушакоў]], беларускі тэатральны мастак
* [[Усевалад Вячаслававіч Янчэўскі]], беларускі палітычны і грамадскі дзеяч
 
== Гл. таксама ==
*[[Герб Барысава]]
*[[Ваенны гарадок Печы горада Барысава]]
Радок 126 ⟶ 125:
== Літаратура ==
* {{крыніцы/ТурЭнцБел-2007|Борисов}};
* [[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] [http://vn.belinter.net/kraeved/8.html Барысаў у часы Вялікага Княства Літоўскага] // Дзевяць стагоддзяў Барысава. Мінск, 2002. С. 26–37.
 
== Спасылкі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Барысаў"