Трэцяе Балгарскае царства: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
clean up using AWB
афармленне, арфаграфія
Радок 100:
{{Гісторыя Балгарыі}}
 
'''Трэ́цяе Балга́рскае ца́рства''' ({{lang-bg|Трета българска държава}}) — [[Гісторыя Балгарыі|Балгарская дзяржава]] ад абвяшчэння незалежнасці ў 1908 годзе да скасавання манархічнага парадку ў 1946 годзе. Канстытуцыйная манархія ([[Тырнаўская канстытуцыя]] 1879 года з папраўкамі). Кіраўнік дзяржавы - [[цар]] (на заходнія мовы тытул перакладаецца таксама як «кароль»). Пануючая дынастыя - [[Саксэн-Кобург-Гота|Саксэн-Кобург-Гоцкая]]. Прадугледжвалася калектыўнае [[рэгенцтва]] ў выпадку недзеяздольнасці цара.
 
== Гісторыя ==
Радок 126:
Дзейнасць урада А. Стамбалійскага таксама закранула пытанні культуры і асветы. Рэформа адукацыі была праведзена ў 1921 г. Былі прыняты законы аб будаўніцтве школьных будынкаў, аб заснаванни даступных народных бібліятэк, аб дзіцячай літаратуры, аб народнай адукацыі, аб рэформе правапісу, аб адкрыцці вучылішчаў для сясцёр міласэрнасці, аб увядзенні абавязковай сямігадовай адукацыі, аб адкрыцці рэальных вучылішчаў і г.д. Урад правёў закон і аб абавязковай пачатковай адукацыі. У апошнім змяшчаліся становішчы, у адпаведнасці з якімі навучэнцам школ і ВНУ забаранялася займацца палітычнай дзейнасцю, а таксама знаходзицца ў палітычных партыях, або ў моладзевых арганізацыях, якія дзейнічалі пры іх. Выкладчыкі універсітэта пазбаўляліся права займаць кіруючыя пасады ў палітычных партыях, весці антырэлігійную працу. Урад БЗНС увялі новы Збор універсітэцкіх правілаў, які быў складзены ў духу закона аб народнай асвеце. Кіраўніцтва універсітэтаў расцаніла гэта як замах на іх аўтаномію і адмовіліся падпарадкоўвацца прадпісанням Збору. Канфлікт, які доўжыўся амаль паўгода, вырашыўся на карысць універсітэтаў, грунтоўна дыскрэдытаваўшы улады.
 
Да восені [[1922]] г. А. Стамбалійскаму стала ясна, што рэфарматарская дзейнасьцьдзейнасць яго ўрада трывае адно паражэнне за іншым. За трохгадовую дзейнасць ўрад БЗНС ажыццявіщ ў краіне шэраг эканамічны і сацыяльна-палітычных рэформаў. З'явілася цэлая сетка кааператываў - спажывецкіх, крэдытных, вытворчых і іншых. Было ўведзена прагрэсіўна-падаходнае падаткаабкладанне, манапалізаваны эскпарт збожжавых, прыняты закон аб аграрнай рэформе, а таксама закон аб аддачы пад суд дзяржаўных дзеячаў, вінаватых у уцягванні Балгарыі ў Першую сусветную вайну. Аднак далейшая дэмакратызацыя Балгарыі была спыненая дзяржаўным пераваротам ў ноч з [[8 чэрвеня|8]] на [[9 чэрвеня]] [[1923]] г.
У 1920-я гады Балгарыя развівала адносіны з краінамі Антанты, актыўна прымала рускіх эмігрантаў.